برخی تجارب جهانی در حوزه­ تنظیم مقررات شرکتهای ارائه ­دهنده­ خدمات در لایه دسترسی

با توجه به اینکه اعطای مجوز درخصوص خدمات چندرسانه­ ای باندوسیع (BMS) و همچنین سایر خدمات محتوایی، ارتباط زیادی با مسائل مربوط به اعطای مجوز در لایه دسترسی (Access) دارد، به برخی از تجارب جهانی در حوزه­ تنظیم مقررات لایه دسترسی اشاره می­شود و تاثیر آن در خدمات محتوایی مورد اشاره قرار می­گیرد:

الف) اعطای مجوز به روش: “آزادسازی حلقه‌ محلی”^[1]

معرفی ADSL و خصوصیات آن: در برقراری ارتباط تلفن ثابت، از بخش ناچیزی از پهنای باند فرکانسی سیم مسی استفاده می­شود و بخش وسیعی از پهنای باند آن بدون استفاده می‌ماند. با استفاده از فناوری DSL، پهنای باند فرکانسی بدون استفاده در سیم‌های مسی، بدون تاثیرگذاری منفی بر کیفیت مکالمات صوتی، برای انتقال داده به کار گرفته می‌شود و کاربران می‌توانند به وسیله خط تلفن، کامپیوتر و مودم به صورت دائمی و با سرعتی بسیار بالاتر از (Dial-Up) به اینترنت دسترسی پیدا کنند، بدون آن که خط تلفن یاد شده مشغول باشد.  واژه ADSL مخفف (Asymmetric DSL) به معنای خط اشتراک دیجیتال نامتقارن است. با استفاده از این فناوری، می­توان صوت و تصویر و دیتا را با سرعت میانگین 2 مگابیت برثانیه (که نسبت به فاصله بین مرکز مخابراتی و کاربر تغییر می­کند) انتقال داد.

اپراتورهای غالب مخابراتی^[2] در کشورها (مانند “شرکت مخابرات ایران”)، اپراتورهایی هستند که عملاً شبکه دسترسی سیم مسی تلفن ثابت کشور را به صورت انحصاری در اختیار دارند. با توجه به این که این انحصار می­تواند زمینه­ی ارائه خدمات با شیوه­ای ناعادلانه در بازار خدمات باندوسیع مبتنی بر سیم مسی (DSL)^[3] را به همراه داشته باشد و از طرفی راه‌اندازی شبکه مخابراتی جدید برای اپراتورهای تازه‌وارد نیز نیازمند صرف هزینه بسیار بالایی است، رگولاتورهای کشورها، اپراتورهای غالب مخابراتی را ملزم به در اختیار گذاشتن بخش دسترسی (حلقه محلی) شبکه خود به سایر متقاضیان (اپراتورها) می­کنند که به این فرآیند، “آزادسازی حلقه محلی” (LLU) گفته می­شود.

[4]طی این فرآیند و طبق قواعد LLU، “اپراتور‌های جایگزین^[5]” برای ارایه سرویس‌ در بخش دسترسی از زیرساخت اپراتورهای غالب استفاده می‌کنند و با استفاده از شبکه اپراتور غالب، خدماتی مانند اینترنت پرسرعت یا تلفن ثابت را به مشترکان ارائه می­کنند. نمونه این اپراتورهای جایگزین در ایران که از امکانات اپراتور غالب برای ارائه خدمات استفاده می­کنند، شرکت­های ارائه دهنده اینترنت پرسرعت (PAPها) هستند.

ب) انواع آزادسازی حلقه محلی

1. آزادسازی بخشی: در این نوع از LLU، اپراتور جایگزین حلقه پایانی را فقط به منظور ارائه دیتا (معمولاً با فناوری DSL) از اپراتور غالب اجاره کرده و ارائه صوت (تلفن ثابت) در اختیار اپراتور غالب می­ماند (شکل 1).

2. آزادسازی کامل: در این نوع واگذاری، اپراتور جایگزین حلقه پایانی را به منظور ارائه صوت (تلفن ثابت) و دیتا (DSL) از اپراتور غالب اجاره می­کند و مشترک مخابراتی برای استفاده از کل یا بخشی از خدمات ارائه شده توسط اپراتور جایگزین یا اپراتور غالب مخیر است (شکل 2).

ج) نمونه موردی: بررسی سیاستهای رگولاتوری انگلستان در آزادسازی حلقه محلی

یکی از اولین اقدامات در راستای ارائه دسترسی حلقه محلی، تصمیم رگولاتور مخابراتی وقت انگلستان (Oftel) در نوامبر 1999 بود. رگولاتوری این کشور با انتشار گزارشی با عنوان “دسترسی به پهنای باند”، BT (شرکت مخابرات بریتانیا) را به ارائه حلقه­های محلی خود به اپراتورهای دیگر در ازای دریافت هزینه­ای معادل هزینه نگهداری از سیم مسی (که رگولاتور آن را تعیین می­کند) ملزم کرد.

این الزام جدید برای BT از طریق اضافه شدن بند دیگری به مجوز ارائه خدمات این اپراتور انجام شد و طی این مجوز، نحوه فعالیت بخش عمده­فروشی خدمات BT تعیین گردید.

د) آماری از آزادسازی حلقه­های محلی در کشورهای اروپایی

رگولاتورهای اروپایی معتقدند که تنظیم مقررات در زمینه آزادسازی حلقه‌های محلی، یکی از الزامات برای تقویت توسعه باندوسیع از طریق فناوری DSL است و قصد به کارگیری این روش در مورد زیرساخت فیبر نوری را نیز دارند. قاطعیت این کشورها برای عملی شدن قوانین LLU سبب شده است تا در فاصله زمانی ابتدای 2004 تا سه ماهه اول 2009، تعداد اپراتورهای دارای خطوط آزادشده 9برابر شود (شکل 3).

هـ) تجربه­ فرانسه در آزادسازی حلقه­ی محلی و تاثیر آن در رشد خدمات IPTV

در فرانسه نیز در میان بیش از 20 میلیون مشترک باند وسیع ثابت در سال 2011، 88درصد، از خدمات DSL استفاده می‌کنند. فرانسه همچنین از نظر ارائه خدمات IPTV نیز همواره اولین کشور در سطح جهانی بوده است.

براساس اعلام سازمان رگولاتوری این کشور (ARCEP)^[6]، از میان 16.1میلیون مشترک DSL در فرانسه، در حدود 41.6درصد از آنها به خدمات تلویزیونی بر بستر DSL دسترسی داشته‌اند.

جالب اینجا است که شرکت فرانس‌تلکام، که اپراتور غالب مخابراتی این کشور است، صرفاً 47درصد از سهم بازار باند وسیع این کشور را در اختیار دارد و شرکت Free که بر روی بستر فرانس­تلکام خدمات ارائه می­دهد نیز 24درصد از سهم بازار را (بر اساس آمار سال 2009) دارا می­باشد. شرکت Free در سال 2008 بزرگترین اپراتور IPTV جهان شناخته شد.

جدول 1- فرانسه و اپراتورهای ارائه دهنده خدمات باند وسیع

نوع مالکیت شبکه دسترسی	فناوری به کاررفته در شبکه دسترسی	اپراتور مخابراتی	نام کشور
دارنده شبکه	ADSL2+	France Telecom	فرانسه
به صورت LLU از فرانس تلکام	ADSL2+	Free Telecom
به صورت LLU از فرانس تلکام	ADSL2+	SFR
به صورت LLU از فرانس تلکام	ADSL2+	Telecom Italia
به صورت LLU از فرانس تلکام	ADSL2+	T-Online France

و) جمع­بندی:

صرفنظر از اینکه چه سیاستی در کشور ما درست است، این مقاله نشان داد که اعطای مجوز به شرکتهایی که خود مالک سیم مسی در لایه­ی دسترسی نیستند و همچنین اجبار شرکت غالب مخابراتی یک کشور به سرویس دهی به چنین شرکتهایی (که بالقوه رقیب شرکت غالب نیز تلقی می­شوند)، امری مرسوم در کشورهای اروپایی است و در برخی کشورها همچون فرانسه نیز باعث رشد زیادی در ارائه خدمات چندرسانه­ای باند وسیع نظیر IPTV شده است.

[1] Local Loop Unbundling

[2] Incumbent Operators

[3] Digital subscriber line

[4] broadband forum

[5] Alternative Operators

[6] Authority of Regulatory in Electronic, Communications and Posts

تهیه کننده: محمد احمدزاده