پایگاه خبری تحلیلی فناوری های نرم و فرهنگی رصد و تحلیلی بر وضعیت صنایع فرهنگی و خلاق
شهر خلاق بستری برای شکوفایی استعدادهای افراد در زمینه‌های مختلف علمی است. رشد سطح خلاقیت در شهرهای معاصر وابسته به فضاهای شهری و اجتماعی است. باید این فضاها برای عرضه و نمایش خلاقیت‌ها و استعدادهای افراد به جامعه و دیگران توسعه پیدا کنند. در دوره معاصر اطلاعات، کالای قرن نوظهور و خلاقیت بهعنوان بستر توسعه محسوب می‌شوند. از سوی دیگر توسعه فناوری‌های نوین، فرصت بی‌شماری را برای ایجاد تغییرات، بروز خلاقیت و استعدادهای انسانی، امیال و انگیزش‌ها و… فراهم کرده است که تا حد زیادی جایگزین منابع موجود در فضای شهری شده که بهعنوان مزیت‌های نسبی، از عوامل اصلی در رقابت‌های جهانی محسوب میشود. از دیدگاه خلاقیت، شهری میتواند ادامه حیات بدهد که بتواند یکی از قابلیتهای عمده خود و اصل مزیتنسبی خود را پیدا کرده و آن را از طریق جذب افراد مرتبط با آن مزیت توسعه دهد.
بحث اقتصاد جدید که به‌صورت بخشی مهم در مناطق و شهرهای خلاق خودش را نشان میدهد، در دهههای اخیر مطرح شده که تاثیرات شگرفی را بر مفهوم شهر خلاق میگذارد. شهر با استفاده از اصطلاحاتی چون شهر خلاق که بیانگر اهمیت فرهنگ و هنر در بافت شهری است بهطور فزایندهای مفهومسازی شد. از میانه دهه۹۰ میلادی ابتدا در بریتانیا و سپس در آمریکا، مفهوم شهر خلاق به یک الگوی معمول و یک مدل جدید از گرایش به برنامهریزی سیاستهای شهری تبدیل شده است. ریچارد فلوریدا در سال۲۰۰۲ و در کتاب «creative class» برای اولین‌بار اصطلاحاتی چون مناطق و شهرهای خلاق را مطرح کرد.
از دیدگاه ریچارد فلوریدا، اجزای طبقه خلاق از خلاقیت، ارزش اقتصادی تولید می‌کنند و این خلاقیت که مبنای وجودی آنهاست، میتواند به هسته فوق خلاق و مهارتهای خلاق تقسیم شود. ایده شهر خلاق بیانگر نقش هنر و فرهنگ است.
پنج رکن اصلی شهرهای خلاق مردم، بنگاههای اقتصادی، فضاها، پیوندها و چشمانداز هستند که توجه به توسعه این مفاهیم برای ایجاد و توسعه شهرهای خلاق در آینده نقشی حیاتی دارد.
از ویژگی‌های عمومی هر شهر خلاق این است که بتواند مکانی جذاب برای کارکردن و زندگی شهروندان، فضایی برای جذب گردشگران، توانمندسازی و شکوفایی بخشهای مختلف اقتصادی و همچنین مرکزی برای جذب بنگاههای مختلف اقتصادی نوظهور باشد.
در تجزیه و تحلیل خلاقیتهای شهری چهار اصل انعطاف‌پذیری، ابتکار، خطرپذیری و رهبری بهعنوان ارکان حقیقی شهر خلاق مورد توجه قرار میگیرد که به‌صورت فشرده به‌معنای زیر هستند: انعطاف‌پذیری؛ توانایی داشتن نگاهی متفاوت به محیط و رفتاری متناسب با آن، ابتکار؛ توانایی بهکارگیری راهحل ابتکاری برای مشکلی دیرین، خطرپذیری؛ توانایی قبول پیامدهای شکست(سومین اصل خلاقیت، خطرپذیری است) و رهبری؛ توانایی یک شخص برای هدایت شهر؛ هر کار خلاقانهای که نیاز به رهبری دارد.
یونسکو شبکه شهرهای خلاق را در اکتبر سال۲۰۰۴ میلادی در صدوهفتادمین مجمع عمومیاش فعال کرد که هدف آن کمک به بازیابی پتانسیلهای اقتصادی-اجتماعی و خلاق صنایع فرهنگی است که بهوسیله هنرمندان محلی برپا میشد تا بتوانند یونسکو را در هدف تنوع فرهنگیاش موفق کنند. این شبکه شهری از هفت زمینه تشکیلشده و هر شهری باتوجه به انرژی و ظرفیتی که به صنعت خلاقانه خاص اختصاص میدهد، اولویت خود را انتخاب خواهد کرد که شامل ادبیات، سینما، موسیقی، مهارت و هنر فولکلور، طراحی، هنرهای رسانهای و تغذیه میشود.
شبکه شهرهای خلاق یونسکو، چارچوبی جوان دارد و هنوز دوره جنینی خود را طی می‌کند. درواقع ایجاد «شبکه شهرهای خلاق» یکی از برنامه‌های سازمان جهانی یونسکو و در چارچوب رویکرد توسعه پایدار است که از سال۲۰۰۲ برنامه‌ریزی‌های آن آغاز و سال۲۰۰۴ با تائید کشورهای عضو، نهائی شده و به تصویب رسیده است.
مهمترین هدف یونسکو از تاسیس شبکه شهرهای خلاق ترویج همکاری‌های بین‌المللی میان شهرهای عضو و تسهیل سرمایه‌گذاری در حوزه خلاقیت بهعنوان راهبر و توانمند‌ساز توسعه شهری پایدار و ترویج مشارکت اجتماعی و طراوت فرهنگی است. خلاقیت در حوزه شهری مفهومی انتزاعی نیست بلکه بیانگر ظهور و تجلی توانایی علمی و عملی مدیران و اندیشمندان شهری از یک سو و بهره‌مندی از ظرفیت موثر و خلاق نخبگان، عامه مردم و نهادهای مردم‌نهاد از سوی دیگر تفسیر میشود تا از رهگذر آن بتوان به رشد متوازن و پایدار در همه ابعاد فرهنگی اقتصادی و اجتماعی با تاکید بر روح خلاقیت و کارآفرینی پایدار در شهرهای عضو رسید.
شهرهای مختلف با پیوستن به شبکه شهرهای خلاق، متعهد به همکاری جهت به‌اشتراک‌گذاری بهترین شیوه‌ها برای تقویت مشارکت در زندگی فرهنگی و ادغام فرهنگ در استراتژی‌ها و برنامه‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی اقدام می‌کنند.
تاکنون ۱۱۶شهر عضو در هفت بخش مختلف سازماندهی شدهاند. شهرهایی که بهعنوان شهر خلاق در یکی از معیارهای هفتگانه یونسکو انتخاب شدهاند باید در راستای عنوان انتخاب شده، راهکارها و شیوههای خلاقانه ترویج و اشاعه معیار مورد نظر را که در برنامه شهرهای خلاق یونسکو به آن‌ها اشاره شده است، به‌کارگیرند. همچنین باید به تعهد خود برای به‌اشتراک‌گذاری بهترین فعالیتها پایبند باشند و مشارکت خود را در بخشهای خصوصی و عمومی گسترش دهند.
منبع:روزنامه صبا
