پایگاه خبری تحلیلی فناوری های نرم و فرهنگی رصد و تحلیلی بر وضعیت صنایع فرهنگی و خلاق
به گزارش فناوری فرهنگی، یکی از واژه‌هایی که این روزها در محافل علمی، نشست‌های مسئولان آموزش عالی کشور و جلسات انجمن‌های علمی دانشجویی مطرح می‌شود، ضرورت پرداختن به اقتصاد دانش‌بنیان بوده که در آن تولید و کاربرد علم، عامل اصلی رشد اقتصادی، تولید ثروت و اشتغال در تمامی صنایع است.
رهبر معظم انقلاب در دیدار با فعالان شرکت‌ها و تولیدکنندگان دانش‌بنیان بر اهمیت دانش تاکید می‌کنند و می‌فرمایند: علم پدیده‌ای درون‌زاست؛ چیزی نیست که انسان برای آن ناچار و ناگزیر باشد وابسته شود؛ بله اگر شما بخواهید علم حاضر و آماده را بگیرید، همین است؛ وابستگی دارد، احتیاج دارد، دست دراز کردن دارد اما بعد از آنکه بنیان علمی در یک کشوری به وجود آمد، استعداد هم در آن کشور وجود داشت، آن وقت حالت چشمه‌های جوشان را پیدا می‌کند. اگر ما بپردازیم به دنبال‌گیری تحقیق و علم و ژرف‌نگری و دانش پژوهشی، اگر این مسئله در کشور همچنان که بحمدالله چند سالی است جدی گرفته شده و دنبال می‌شود، با همین شتاب، بلکه با انگیزه بیشتر و اهتمام بیشتر دنبال شود، بدون تردید کشور به یک اوجی دست خواهد یافت.
در راستای ضرورت پرداختن به اقتصاد دانش‌بنیان در دانشگاه‌ها و انجمن‌های علمی با فهیمه علی عسکری، دبیر اتحادیه انجمن‌های علمی دانشجویی علوم اطلاعات (ادکا) و نفر برتر رویداد ملی چالش کرونا به گفتگو نشسته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
آنا: درباره اقتصاد دانش‌بنیان که امروزه به جای اقتصاد نفتی از آن استفاده می‌کنند، توضیح دهید.
علی عسکری: دانش یکی از قدرتمندترین بازوها در عرصه تحولات اقتصادی است و نقش اساسی در ارتقای تولید ملی کشور ایجاد می‌کند. اقتصاد دانش‌بنیان امروزه مبحثی است که تمامی کشورها اهمیت ویژه‌ای به آن می‌دهند. در واقع اقتصاد دانش‌بنیان در عصر اطلاعات و استفاده از دانش برای ایجاد کالا یا خدمات به طور خاص، به بخش بالایی از نیروهای ماهر در اقتصاد یک محل، کشور یا جهان اشاره دارد.
سرمایه اصلی نیروی انسانی، دانش است و در بسیاری از مشاغل به نیروهایی نیاز است که دانش آن‌ها منجر به ایجاد کسب و کار یا ایده‌ای بر محور دانش می‌شود.
در طول تحصیل یک جوان در دانشگاه‌ها مباحث پایه هر دانش تخصصی به دانشجویان آموزش داده می‌شود و دانشجویان با خلاقیت فکری خود و با به‌کارگیری دانش تئوری و تبدیل آن به دانش عملی توام با مهارت‌افزایی می‌توانند در بهینه‌سازی اقتصاد کشور رویکرد جدیدی ارائه دهند.
لزوم سوق دادن دانشجویان به سمت نیازهای بازار
اما باید توجه داشت که این دانشجویان با پتانسیل بالا در مکانی درست با توجه به تخصص کسب شده در دانشگاه‌ها وارد بازار کار تخصصی شوند که ما در سامانه‌ای که خودمان تهیه کرده‌ایم، سعی بر این داریم که این افراد را به سمت نیازهای بازار با توجه به تخصص دانشجویان فارغ‌التحصیل سوق داده و دانشجویان دغدغه‌مند را نیز به سمت ایجاد استارت‌آپ‌ها و ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان سوق دهیم تا در ایجاد اقتصاد دانش‌بنیان سهیم باشند.
برای رسیدن به توسعه پایدار و تقویت بنیان‌های اقتصادی به اقتصاد دانش‌بنیان نیاز داریم
آنا: برای رسیدن به توسعه پایدار نیازمند چه اقتصادی هستیم؟
علی عسکری: اقتصاد دانش‌بنیان از اهمیت بالایی برخوردار است؛ برخلاف اقتصادهایی نظیر اقتصاد کشاورزی و صنعتی، اقتصاد دانش‌بنیان بر اهمیت مهارت در یک اقتصاد خدماتی تاکید دارد.
این موضوع با توسعه پایدار رابطه مستقیمی دارد لذا برای رسیدن به توسعه پایدار و تقویت بنیان‌های اقتصادی به اقتصاد دانش‌بنیان و توسعه آن در سراسر کشور نیاز داریم و این موضوع ضرورتی بر توجه بیشتر به این مسئله خواهد بود.
برای شناخت بهتر مزایای اقتصاد دانش‌بنیان با سایر گونه‌های اقتصادی، می‌توان به محورها و زیرساخت‌های آن اشاره کرد.
در اقتصاد دانش‌بنیان محور و زیرساخت بر پایه دانش، فناوری و یادگیری است عموما محدود به مواد اولیه، انرژی، زمین‌های زراعتی و شرایط آب و هوایی و… وابسته نیست؛ به طور کلی می‌توان گفت اقتصاد دانش‌بنیان با استفاده موثرتر و کاربرد دانش در جهت گسترش ظرفیت‌ها و بهبود سطح بهره‌برداری از منابع، در راستای افزایش تولید ملی، می‌تواند به معنی واقعی نمایان‌کننده شعار حمایت از کالای ایرانی باشد.
آنا: چه ویژگی‌هایی اقتصاد دانش‌بنیان را از اقتصادهای دیگر متمایز می‌کند؟
علی عسکری: چند ویژگی هستند که اقتصاد دانش‌بن را از سایر اقتصادها متمایز می‌کند که یکی از آن‌ها منعطف بودن محل و مکان فعالیت است که با ظهور بازارها و سازمان‌های مجازی سرعت عمل و دسترسی به تمام نقاط کشور و حتی جهان افزایش می‌یابد.
همچنین تبدیل دانش به کالا و افزایش فروش با ظهور بستر مجازی به صاحبان دانش به شکل انحصاری در معرض دید خریدار قرار می‌گیرد.
در مولفه‌ای دیگر اصطلاحا می‌گوییم اقتصاد دانش‌بنیان بدون وزن است. یعنی نمادهای این اقتصاد در ذهن افراد و در قالب ایده، دانش و فکر ظهور می‌یابد و ارزش این اقتصاد معمولا غیرقابل لمس است. نکته مهمی که باید به آن اشاره کنم ارزش دائمی و پایداری آن است که به مجموعه نظام‌ها و فرآیندهای دانشی جامعه وابسته خواهد بود.
در صحبت‌های مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله خامنه ای (مدظله العالی) بارها به اهمیت توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان اشاره شده است، حتی در بیاناتشان در عیدقربان نیز بر تاثیر شرکت‌های دانش‌بنیان بر اقتصاد به دولتمردان و مسئولان به حمایت و استفاده از شرکت‌های دانش‌بنیان تاکید کردند.
نکته مهمی را رهبر انقلاب به آن در گام دوم انقلاب اشاره داشتند: “وابستگی به نفت، دولتی بودن بخش‌هایی از اقتصاد که در حیطه وظایف دولت نیست نتیجه آن بیکاری جوان‌ها، فقر درآمدی در طبقه ضعیف است. راه حل آن سیاست‌های اقتصاد مقاومتی که باید به سمت مولد بودن و دانش‌بنیان شدن پیش برویم”.
لذا اگر توجه خود را به سمت اقتصاد دانش‌بنیان بیش از پیش جلب کنیم، با همکاری و حمایت سرمایه‌گذاران می‌توانیم گامی مهم برای کشورمان ایران برداریم؛ اقتصاد دانش‌بنیان متکی به عصر انسانی با سواد و متکبر که در بستر فراهم شده توسط دولتمردان مثل دانشگاه‌ها پرورش یافته است، می‌تواند در این زمینه موثر واقع شود.
آنا: آیا ظرفیت لازم در دانشجویان کشور برای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان وجود دارد؟
علی عسکری: بله، پتانسل پیاده‌سازی این اقتصاد در دانشجویان دغدغه‌مند که توسط اساتید در دانشگاه‌ها تربیت می‌شوند، وجود دارد و فقط نیاز به جهت دادن آن‌ها به این سمت هستیم.
اگر در طول سال گذشته به میزان رشد استارت‌آپ‌ها نگاهی بیندازیم متوجه آن خواهیم شد که در یک قدمی رسیدن به اهداف کلان هستیم. اما نکته‌ای که نباید از آن غافل شویم میزان حمایت و سرمایه‌گذاری برای شتابدهی به این استارت‌آپ‌هایی بوده که از بستر دانشجویی رشد یافته است.
سرمایه‌گذاری در این زمینه، لزوم صرف نظر از مصارف و هزینه‌های جاری را می‌طلبد و باید شرکت‌های دولتی و خصوصی در صورت محدودیت منابع از هزینه‌های جاری خود کاسته و در طرح‌ها، ایده‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان سرمایه‌گذاری کنند.
طبق آمارها ۳۲ درصد استارت‌آپ‌ها در ایران با چالش‌های تامین سرمایه اولیه روبرو هستند و اگر حمایت شوند و این هزینه اولیه تامین شود تحول عظیمی ایجاد می‌کنند و شاهد دستیابی به استقلال اقتصاد و اقتصاد دانش‌بنیان خواهیم بود.
طراحی یک اپلیکیشن برای خدمت به حوزه بهداشت و سلامت کشور
آنا: اخیراً رویداد ملی چالش کرونا با حضور دانشجویان ایده‌پرداز و با انگیره علمی برگزار شد. درباره آن توضیح دهید.
علی عسکری: ما دانشجویان باید از مشکل ایجاد شده به راه حل برسیم. این روزها که با بیماری کرونا مواجه شدیم، رویداد ملی و مردمی چالش کرونا با رویکرد نوآوری باز، حرکت مثبتی در این راستا بود و بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ طرح از نقاط مختلف کشور در این رویداد به ثبت رسید که این موضوع نشان‌دهنده دغدغه‌مند بودن جامعه ماست.
بنده هم با ذهنیت و تجربیاتی که از دوران کودکی تاکنون در زمینه بهداشت داشتم با جستجو و استفاده از دانشی که در دانشگاه الزهرا کسب کرده بودم و تجربیات حاصل از فعالیت در تشکل‌های دانشجویی مانند بسیج دانشجویی، انجمن‌های علمی دانشجویی، اتحادیه انجمن‌های دانشجویی و همراهی استادم فاطمه صابریان، ایده خود را که در منجر به ایجاد شبکه‌ای یکپارچه در حوزه سلامت و بهداشت کشور خواهد شد به‌صورت یک اپلیکیشن در حوزه سلامت برای دبیرخانه چالش ارسال کردم.
بعد از ۳ مرحله داوری تخصصی با بررسی امکان‌سنجی و پیاده‌سازی آن توسط داوران دبیرخانه چالش کرونا، جزو برترین طرح‌های این رویداد ملی قرار گرفت.
اگر دانشجویان علاوه بر افزایش دانش تخصصی خود در دانشگاه‌ها به مهارت‌افزایی و کسب تجربه در کار تشکیلاتی بپردازند، خلاقیت ذهنی آنان بالا می‌رود و هر یک می‌توانند در اقتصاد دانش‌بنیان کشور سهیم باشند.
در پایان از تمامی اساتیدم در دانشگاه الزهرا، دانشگاه شهید بهشتی و سایر دانشگاه‌ها تشکر می‌کنم.
منبع:آنا
