پایگاه خبری تحلیلی فناوری های نرم و فرهنگی رصد و تحلیلی بر وضعیت صنایع فرهنگی و خلاق
به گزارش فناوری فرهنگی،در فیلم کارتونی «ماجراهای خانواده تراپ» که از شبکه نهال برای نوجوانان پخش می‌شود، خانم «ماریا کوچرا»، دختر جوان ۱۸ ساله یتیمی است که به تازگی به صومعۀ نونبرگ پیوسته، اما نمی‌تواند قوانین سختگیرانه و خشک صومعه را تحمل کند. برای همین پس از مدت بسیار کوتاهی از صومعه بیرون آمده و به عنوان معلم سرخانه به خانۀ کاپیتان تراپ منتقل می‌شود.
او قرار است فقط برای ۹ ماه، تا زمانی که «ماریا تراپ»، فرزند ناخوش آقای تراپ که به مدت ۲ سال است به بیماری سختی مبتلا و ضعیف شده بهبودی کامل خود را بدست آورد و بتواند به مدرسه برود در آنجا کار کند. آقای فون تراپ، کاپیتان نیروی دریایی است که ۷ فرزند دارد. «هدویگ»، دختر مو قهوه‌ای و «روپرت»، پسر مو زرد بزرگترین فرزندان آقای تراپ هستند که در دورۀ دبیرستان تحصیل می‌کنند. «ورنر» با موهای قهوه‌ای پسر کوچکتر خانواده، در کلاس چهارم است. ماریا، دختر مو طلایی ۸ ساله و «یوهانا»، دختری با موهای لوله‌ای نارنجی‌رنگ که در کلاس اول درس می‌خواند زیر نظر ماریا کوچرا آموزش می‌بینند. «مارتینا» دختر ۵ ساله و «آلگاته» دختر کوچولوی ۳ ساله کوچکترین فرزندان خانواده شاگردان دختر جوانی به نام «کلارین» هستند. آنها به همراه خانم «ماتیلدا»، مسئول خانه و «هانس»، خدمتکارشان در خانۀ بزرگی زندگی می‌کنند.
«آگاتا وایتهد» همسر کاپیتان تراپ، در سال ۱۹۲۲ مبتلا به تب مخملک شد و از دنیا رفت. فرزندان آقای تراپ که از سختگیری ارتشی‌وار پدر و عدم محبت کافی از جانب او در وضعیت نامناسب عاطفی به سر می‌برند، از اینکه می‌بینند هر معلمی که به خانه وارد می‌شود بدون توجه کافی به آنها سعی می‌کند موقعیت خود را استحکام بخشد به ستوه آمده و با عصبانیت درونی که از همه آنها در وجودشان به دل گرفته‌اند به آزار و اذیت معلمین می‌پردازند و باعث می‌شوند که هیچ‌کدام از آن معلمان بیش از چند روزی در آن خانه نماند. پیش از اینکه «ماریا کوچرا» به خانۀ تراپ وارد شود ۲۵ معلم که هرکدام بیش از ۲ ماه دوام نیاوردند این مسئولیت را به عهده داشتند؛ اما ماریا با سماجت و علاقۀ فراوان نسبت به کار، نهایتِ تلاش خود را بی‌هیچ چشم‌داشتی می‌کند. او خیلی زود عاشق هر هفت بچۀ خانواده تراپ می‌شود و با اینکه فقط مسئولیت دو تا از بچه‌ها به او سپرده شده اما ناخودآگاه و تنها بخاطر علاقۀ بی‌حدّش در سایر امور مربوط به دیگر بچه‌ها نیز دخالت می‌کند. ماریا و یوهانا که به روح پر از مهر و محبت این معلم جدید پی برده‌اند اولین بچه‌هایی هستند که نه تنها با او ناسازگاری نمی‌کنند، بلکه در هر زمان که می‌توانند همکاری زیادی با معلم خود دارند. ماریا با عشق و محبت قلبی خود، همۀ بچه‌ها را جذب خود می‌کند. حتی آقای فون تراپ که فکر می‌کند عاشق «بارونس» است کم‌کم به عمق وجود ماریا پی می‌برد…
سریال انیمیشن «خانواده تراپ» با کمی تغییرات در داستان اصلی ساخته شده است، اما نام کودکان و آوای موسیقی آن در نسخۀ اصلی کاملاً بر اساس داستان واقعی است. همچنین براساس این داستان چندین فیلم و مجموعۀ تلویزیونی ساخته شده که مشهور‌ترین آن فیلم سینمایی «اشک‌ها و لبخندها» با نام اصلی «آوای موسیقی» The Sound of Music است. داستان خانوادۀ تراپ، براساس خاطرات واقعی ماریا Maria von Trapp ساخته شده است. ماریا هرگز قصد نوشتن چیزی راجع به زندگی خود نداشت. او برای اینکه به یکی از دوستانش ثابت کند که نویسنده خوبی نیست، چند صفحه‌ای از خاطرات خود را می‌نویسد. گرچه او خود نیز از این استعداد ذاتی‌اش غافل بود، چرا که خیلی زود کتاب خاطرات «ماریا آگوستا فون تراپ» Maria Augusta von Trapp که در سال ۱۹۴۹ منتشر شد یکی از پرفروش‌ترین خاطرات دنیا شد.
در اینجا فرصت را مغتنم شمرده و نظر «مرتضی حاتمی» نویسنده و داستان نویس کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان ایلام، استفاده کردیم تا با نگاهی به موضوع این گونه داستان‌ها، علل پرداخت و پخش این قبیل فیلم‌ها را بررسی کنیم.
وی با اشاره به اینکه یکی از راه‌های ترویج هنرمندانه و موثر فرهنگ و هنر و ادبیات دفاع مقدس و پایداری در مخاطبان کودک و نوجوان طراحی و ساخت انیمیشن‌های جذاب و زیبا و هنرمندانه است، افزود: با توجه به اثربخشی کارتون و انیمشین بر جامعه مخاطب ضروری است که بر تقویت و اشاعه و گسترش تولید این هنر اقدام شود .
حاتمی با بیان اینکه هر چند که تولید هنر-صنعت انیمشین، پر هزینه و گران است، اما بی‌شک نقش مؤثر آن در انتقال اندیشه و پیام به مخاطب بر کسی پوشیده نیست و هزینه کردن، نوعی فرهنگ‌سازی و سرمایه‌گذاری فرهنگی است، اضافه کرد: با عنایت به ضرورت معرفی مطلوب‌تر و مؤثرتر فرهنگ و ادب و هنر «دفاع مقدس» به کودکان و نوجوانان، لازم است که دولت در بخش‌های فرهنگی و دستگاه‌های فرهنگی و رسانه‌ای سرمایه‌گذاری بلندمدت داشته باشد .
نویسنده و داستان‌نویس کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان ایلام تصریح کرد: البته دولت و صدا و سیما و بخش‌هایی هم چون حوزه هنری، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و… در تولید برنامه‌های کارتونی و انیمیشن برای کودکان و نوجوانان اقدامات خوبی انجام داده‌اند، اما این تلاش‌ها و اقدامات زیاد نیست و به توسعه و گسترش بیشتر نیاز دارد .
وی با اشاره به اینکه بی‌شک برای آنکه کیفیت ساخت برنامه‌های مناسبتی و موضوع محور بالا برود بهتر است که دولت با بخش‌های خصوصی و آزاد در راستای تولید آثار فاخر انیمیشن به تفاهم برسد و تنها بر محتوای آثار نظارت داشته باشد، عنوان کرد: اختصاص شبکه‌هایی برای کودکان و نوجوانان از اقدامات مهم و ارزشمند و تاثیرگذاراست که توانسته بخشی از زمان فراغت جامعه هدف را پر کند .
حاتمی با تاکید بر اینکه پردازش به موضوعات مناسبتی و موضوع محور در نگارش متن کاری سخت و حساس و زمان‌بر است و به خلاقیت و نوآوری حساب شده و با برنامه احتیاج دارد، گفت: سازندگان انیمیشن‌های با این موضوع می‌توانند به بهره‌گیری از توانمندی‌های موجود آثاری تأثیر گذار بسازند .
این فعال فرهنگی ادامه داد: مفاهیم ادبیات، فرهنگ و هنر (دفاع مقدس) با توجه به نگاه و اتفاق رخ داده در جامعه ایرانی، موضوعی کاملاً مربوط به فرهنگ اجتماعی و آیینی کشور عزیزمان و بخشی مهم از فرهنگ اجتماعی و باورمند مان است که البته این تعریف در حوزه و جغرافیای کشورمان می‌گنجد و در مجموع، بخشی از ادبیات پایداری و مقاومت ملل (در سطح بین‌المللی) به حساب می‌آید .
وی یادآور شد: پردازش به این نوع ادبیات برای مخاطبان کودک و نوجوان به خلاقیت و نوآوری تازه در متن و محتوا احتیاج دارد. البته این نوع سبک نگارشی نبایستی به گونه‌ای انجام شود که رکن و چهارچوب اصلی در محتوا و اندیشه، دستخوش تغییر شود و موضوع را به سمت و سوی تحریف و تغییرات ناخواسته ببرد .
حاتمی با اشاره به اینکه ساختار قوی و پرتعلیق و پر کشش می‌تواند در جذب و توجه بیشتر جامعه هدف مؤثر باشد، اظهار کرد: در این راستا خوشبختانه آثار فراوانی برای مخاطبان کودک و نوجوان نوشته و منتشر شده. البته نمی‌توان هر اثری را برای ساخت انیمیشن انتخاب کرد.
این فعال فرهنگی اضافه کرد: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، انتشارات سوره مهر، انتشارات صریر، پالیزان، کتاب نیستان، بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس و سایر ناشران فعال در این عرصه، آثار خوبی در زمینه‌های رمان و داستان کوتاه، زندگی نامه داستانی، خاطرات و…منتشر کرده‌اند .
وی گفت: برای برون رفت از این مبحث، پیشنهاد می‌شود که از رمان‌های نوجوان که با موضوع و محور ادبیات دفاع مقدس نوشته و منتشر برای تولید و ساخت انیمیشن‌های بلند با کسب مجوز از نویسنده و ناشر و پرداخت دستمزد استفاده کرد .
این نویسنده تصریح کرد: آثاری مانند هستی (فرهاد حسن‌زاده) و ترکش‌های ولگرد،گردان قاطرچی‌ها، رفاقت به سبک تانک، حلزون من گم شده (داود امیریان)، مجموعه چند جلدی کتاب‌های «قهرمانان» از نشر صریر، دشتبان، بچه‌های کارون (احمد دهقان)، آتش در خرمن(حسین فتاحی) کوچه صمصام (حمیدرضا نجفی) دود پشت تپه (محمدرضا بایرامی) و…می‌توانند پیش نهادهای خوبی برای ساخت و تولید انیمیشن‌های کوتاه و بلند با موضوع دفاع مقدس باشند. ناگفته نماند که برخی از آثار پیش نهادی، برنده جوایزی هم چون کتاب سال دفاع مقدس و … شده‌اند.
حاتمی تصریح کرد: کشورهای دیگر نیز در همین راستا اقداماتی انجام داده و با تولید انیمیشن‌هایی جذاب با موضوع و محتوای جنگ و پایداری کشورشان، به معرفی و شناساندن شخصیت‌های شان به جامعه مخاطب در کشورهای دیگر پرداخته و به نوعی فرهنگ پایداری کشور خود را به کشورهایی دیگر انتقال داده‌اند.
وی عنوان کرد: کارتون ۴۰ قسمتی (ماجراهای خانواده تراپ) که آخرین قسمت‌های آن از شبکه کودک و نوجوان پخش می‌شود و اتفاقاً مورد پسند و استقبال جامعه هدف هم قرار گرفته می‌تواند مثالی برای این مقال باشد.
حاتمی تاکید کرد: صرف نظر از نگاه و نقد و بررسی کارشناسی نقاط ضعف و قوت این کارتون سریالی، می‌توان گفت که این انیمیشن مورد توجه کودکان و نوجوانان و حتی والدین و اولیای تربیتی قرار گرفته و این یعنی موفقیت نسبی آن که جامعه هدف از فرهنگ و جغرافیایی دیگر، با موضوع آن ارتباط برقرار کرده است .
این نویسنده و داستان نویس کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان ایلام در پایان عنوان کرد: چه خوب است که تلاشگران و برنامه‌ریزان عرصه ساخت و تولید انیمیشن‌های دفاع مقدس، رویکردی تازه تر و مؤثرتر و با بهره‌گیری از هنر و دانش هنرمندان داخلی، آثار فاخر و زیبا خلق کنند.
منبع: ایکنا
