اهمیت نظم‌دادن به میزان استفاده از شبکه‌های مجازی برای حفظ اصول اخلاقی

به گزارش فناوری فرهنگی، امروزه تأثیرات شبکه‌های اجتماعی مجازی موبایلی بر زندگی افراد و جوامع مختلف، به‌خصوص بر نوجوانان و جوانان، به‌صورت مسئله‌ای جدی در جوامع مختلف درآمده است. شبکه‌های اجتماعی مجازی، ضمن ایجاد فرصت‌ها، آسیب‌هایی را نیز در حوزه‌های مختلف داشته‌اند. برخی از آثار منفی این شبکه‌ها که اغلب توسط سازمان‌های قضایی منتشر می‌شود، عبارت‌اند از: انتشار عکس‌های خصوصی، راه‌اندازی کانال‌ها و گروه‌های مستهجن، خریدوفروش عضو، خریدوفروش مواد مخدر و مشروبات الکلی.

اعتیاد اینترنتی یک بیماری همه‌گیر اجتماعی تلقی می‌شود. فرد معتاد به شبکه‌های اجتماعی مجبور به استفاده بیش‌ازحد از شبکه‌های اجتماعی است. رفتاری همچون بازدید مداوم مطالب و به‌روزرسانی آن‌ها یا بازدید از پروفایل سایر افراد برای مدت‌زمان طولانی، از مصادیق اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی است. بسیاری از پزشکان، علائمی همچون اضطراب، افسردگی و برخی اختلالات روانی را در افرادی که زمان زیادی را صرف استفاده از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی می‌کنند، مشاهده کرده‌اند.

اساساً یکی از کاربردهای اصلی شبکه‌های مجازی، برقراری ارتباط اجتماعی با دیگران است. بااین‌حال بسیاری از گزارش‌ها حاکی از آن هستند که شیوه‌های گوناگون ارتباط از طریق اینترنت، در پایین‌ترین سطح کیفی قرار می‌گیرند.

در این رابطه، محققانی از دانشگاه تهران و دانشگاه صنعتی امیرکبیر پژوهشی را به انجام رسانده‌اند که در آن رابطه بین میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی موبایلی با تأکید بر نرم‌افزار تلگرام، با رفتار و اخلاق اجتماعی کاربران با رویکرد دینی موردمطالعه قرار گرفته است.

در این تحقیق توصیفی پیمایشی، برای جمع‌آوری اطلاعات از پرسشنامه استفاده شده و 414 نفر از دانشجویان کارشناسی دانشگاه صنعتی امیرکبیر در آن مشارکت داشته‌اند.

یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهند که مدت‌زمان استفاده از شبکه‌های اجتماعی در چهار بعد «روابط خانوادگی»، «عدم رعایت ادب»، «عدم ابراز خود واقعی» و «روابط جنسی» دارای تأثیرات منفی است.

به گفته دکتر مهدی شریفی، استادیار گروه مدیریت رسانه دانشگاه تهران و همکار پژوهشی ایشان می‌گویند: «حضور بیش‌ازحد در فضای مجازی، سبب وقت گذاری کمتر برای خانواده می‌شود. همچنین وجود روابط ناسالم در فضای مجازی مانند سکس مجازی، فرد را به شبکه‌های اجتماعی معتاد کرده، باعث وقت‌گذرانی بیش‌ازحد در فضای مجازی می‌شود که این امر، روابط خانوادگی را هم از جهت روابط ناسالم و هم از جهت زمانی دچار آسیب می‌کند».

این محققان می‌افزایند: «کسانی که وقت زیادی را در فضای مجازی می‌گذرانند، اغلب با افراد ناشناس ارتباط برقرار می‌کنند و وارد فضاهای ناشناس می‌شوند و خود را به‌صورت ناشناس معرفی می‌کنند. درنتیجه، خود واقعی خویش را از دست داده، پس از مدتی دچار هویت‌های چندگانه و بحران هویت می‌شوند. به‌طور مثال تحقیقات نشان داده هر چه میزان استفاده از فیس بوک افزایش پیدا کند، از برجستگی هویت دینی نزد افراد کاسته می‌شود. استفاده از فیس‌بوک بر شیوه و سبک دین‌داری کاربران تأثیر می‌گذارد و قرائت‌های دینی مختلف را در آنان افزایش می‌دهد. این مسائل به‌مرور، افراد را با هویت خود دچار درگیری کرده و به‌خصوص جوانان را از خود واقعی و هویت اصلی‌شان دور می‌کند».

محققان فوق با توجه به نتایج حاصله معتقدند: «بنابراین، باید به‌صورت دوسویه، ابتدا ساعات مشخص و زمان محدودی را برای استفاده از تلگرام و سایر شبکه‌های اجتماعی اختصاص داد، اوقات فراغت را پر کرد و از پرسه زدن‌های بیهوده خودداری کرد و از طرفی، ارتباط با خانواده را گسترش داد. همچنین در شبکه‌های اجتماعی، از روابط ناسالم و ناشناس به‌خصوص روابط جنسی خودداری کرد».

به نظر مجریان این پژوهش، تلگرام و نرم‌افزارهای مشابه، فضایی مجازی و به‌دوراز رودررویی‌های حضوری بوده و اغلب ارتباطات آن به‌صورت مکتوب هستند. از طرفی، جوک‌ها و شوخی‌های نامناسب در این فضا، به‌خصوص به خاطر ناشناس ماندن افراد، زیاد است. لذا سبب رعایت کمتر ادب و احترام و از طرفی، رعایت کمتر حریم‌ها به‌خصوص در مسائل جنسی می‌شود. اما نکته مهم‌تر آن است که این امور نامطلوب، با استفاده بیشتر از تلگرام و برنامه‌های مشابه، افزایش می‌یابد.

نتایج این پژوهش که در نشریه «فرهنگ در دانشگاه اسلامی» وابسته به پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی وابسته به نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها منتشر شده، استفاده مناسب و بهینه و با زمان محدود از شبکه‌های اجتماعی مجازی موبایلی را جهت ایجاد تأثیر مثبت با رویکرد دینی بر رفتار و اخلاق اجتماعی کاربران توصیه می‌کند.

منبع: ایسنا