پایگاه خبری تحلیلی فناوری های نرم و فرهنگی رصد و تحلیلی بر وضعیت صنایع فرهنگی و خلاق
به گزارش فناوری فرهنگی،یکی از چالش‌های پیش‌رو برای توسعه اقتصاد خلاق، فقدان آمار یکپارچه و بروز در این زمینه است. سیاستگذاران فرهنگی و اقتصادی با دسترسی به آمار دقیق قادر خواهند بود تا تصمیمات آگاهانه برای توسعه صنایع خلاق و فرهنگی اتخاذ کنند بنابراین یکی از وظایف اصلی نهادهای فعال ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی، جمع‌آوری و انتشار آمار مستند در این خصوص است. سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد، یونسکو به عنوان رکن فرهنگی سازمان ملل با گردآوری آمار از منابع مختلف، مجموعه‌ای غنی در این زمینه را در دسترس علاقه‌مندان قرار داده است.
پایگاه داده جهانی کنفرانس تجارت و توسعه اقتصاد خلاق
برای درک اقتصاد خلاق از چندین شاخص می‌توان استفاده کرد. دو نسخه اولیه گزارش اقتصاد خلاق که در سال 2008 و 2010 منتشر شدند بیشتر بر مبحث تجارت جهانی در عرصه خدمات و کالاهای خلاق تاکید داشتند. استفاده از داده‌های تجارت جهانی ابزار مهمی برای ترویج و تعریف ویژگی‌ها و پویایی این پدیده بود. بخش عمده داده‌های به کار گرفته شده در نسخه‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۱۰ نتیجه فعالیت مداوم «آنکتاد» (پایگاه داده جهانی کنفرانس تجارت و توسعه اقتصاد خلاق) و مدل آن برای آمار تجارت اقتصاد خلاق بود.
مدل آنکتاد برای آمار تجارت اقتصاد خلاق به طور خلاصه ارائه شده است. همان‌طور که در این گزارش اشاره می‌شود، راه‌های توسعه محلی که خلاقیت و فرهنگ را تشویق و ترویج می‌کنند به‌طور جدایی ناپذیری با فعالیت‌های ملی و تجارت بین‌المللی در هم آمیخته است. گزارش‌های خلاق ۲۰۰۸ و ۲۰۱۰ را به طور مشترک برنامه توسعه ملل متحد (UNDP) و آنکتاد منتشر کرده است و چهارچوبی برای اقتصاد خلاق در قالب بخش‌های اقتصادی مقعطی ارائه می‌دهد. مجموع کل فعالیت‌های ملی متناظر در قالب تجارت جهانی ارزیابی شدند.
1)جدول: تکامل صادرات جهانی کالاها و خدمات خلاق، ۲۰۰۲ و ۲۰۱۱ (میلیارد دلار)
2)جدول: سهم گروه اقتصادی در صادرات جهانی کالاهای خلاق، ۲۰۱۱
فعالیت‌های آنکتاد در زمینه اقتصاد خلاق در طول این سال‌ها نشان داده است که ساخت محیطی حمایتی برای صنایع خلاق نیازمند رویکردی کل‌گرایانه است که مبتنی بر حمایت کردن از کنشگران محلی، تشویق آنها و ارائه ابزار باشد. طبق پایگاه داده جهانی آنکتاد برای اقتصاد خلاق، تجارت جهانی کالاها و خدمات خلاق از ۵۵۹.۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۰ به ۶۲۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۱ رسید. صادرات جهانی کالاها و خدماتی مانند صنایع دستی، کتاب، طراحی‌های داخلی و گرافیکی، مد، فیلم، موسیقی، رسانه‌های جدید، رسانه‌های چاپی، محصولات تصویری یا صوتی تصویری در سال ۲۰۱۱ – آخرین سالی که داده‌های آن موجود است – نسبت به ۵۳۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۹ و ۵۵۹ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۰ افزایش داشته است.
میزان صادرات این بخش اکنون از نقطه اوج پیش از بحران، یعنی ۶۲۰.۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۸، پیشی گرفته است. کاهش اندک مصرف کلی کالاهای خلاق پس از سال ۲۰۰۸ نمایانگر شکنندگی رونق پسابحران در کشورهای توسعه یافته – به ویژه کشورهای بسیار پیشرفته – به خاطر افزایش کسری درآمد، نوسان ارزش پول و سطح بالای بیکاری بود.
آمار و ارقام نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۱، صادرات خدمات خلاق (در مقایسه با کالاهای خلاق) ناگهان از ۱۶۳.۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۰ به ۱۷۲ میلیارد دلار رسید که تقریبا سه برابر میزان ۶۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۲ بود. بخشی از این افزایش نشانگر روند افزایش جمع‌آوری داده در زمینه اقتصاد خلاق توسط دولت‌هاست. معماری و خدمات مرتبط، خدمات فرهنگی و تفریحی، خدمات صوتی تصویری، تبلیغات، تحقیقات و توسعه هسته اصلی خدمات خلاق را تشکیل می‌دهند.
به طور کلی، در فاصله سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۱ تجارت جهانی کالاهای خلاق بیش از دوبرابر رشد کرده است. میانگین نرخ رشد سالانه طی این مدت ۸.۸ درصد بود. میزان رشد در کشورهای در حال توسعه از این حد هم بیشتر بوده و به نرخ متوسط سالانه ۱۲.۱ رسید. صادرات کالاها و خدمات خلاق در سال ۲۰۱۱ به ۲۲۷ میلیارد دلار یا ۵۰ درصد کل صادرات جهان رسید.
آمارهای آنکتاد در زمینه اقتصاد خلاق بر اساس داده‌های ملی رسمی ارائه شده توسط دولت‌ها تدوین می‌شوند. این آمارها فقط نشانگر روندها هستند و ارقام واقعی ممکن است خیلی بالاتر باشند.
منبع: کریتیو اکونومی
ZOOM
مطالعات سازمان جهانی مالکیت فکری درباره سهم اقتصادی بخش خلاق
سازمان جهانی مالکیت فکری(WIPO) از سال ۲۰۰۲ تاکنون از تحقیقات زیادی برای ارزیابی سهم اقتصادی صنایع خلاق حمایت کرده است. مطالعات سازمان جهانی مالکیت فکری مبتنی بر روش‌شناسی متداولی هستند که صنایع را بر اساس میزان استفاده آنها از منابع مشمول حق نشر (کپی‌رایت) به چهار گروه تقسیم می‌کند. این روش مجموعه‌ای از شاخص‌های اقتصاد کلان تعریف کرده و استانداردها و رویکردهای تحقیقاتی تعیین می‌کند. راهبردهای سازمان جهانی مالکیت فکری بر اساس بهترین رویکردهای بین‌المللی تدوین شده و در بیش از ۴۵ کشور به کار گرفته می‌شوند.
داده‌های به دست آمده از مطالعات انجام شده در ۴۰ کشور تا سپتامبر ۲۰۱۳ حاکی از آن است که در بیشتر کشورها بخش خلاق بزرگتر و قابل توجه‌تر از آن چیزی است که تصور می‌شود. تحقیقات همچنین نشان می‌دهند که صنایع مشمول حق نشر سهم اقتصادی قابل توجهی در درآمد ناخالص داخلی دارند و میزان این سهم در کشورهای مختلف متغیر است. در سه چهارم کشورهای مورد مطالعه این میزان بین ۴ تا ۶.۵ درصد و به طور متوسط 5.20 درصد بود. معمولا سهم صنایع متکی بر حق نشر در درآمد ناخالص داخلی کشورهایی که رشد اقتصادی سریعی داشته‌اند بیشتر از حد متوسط بوده است.
سهم صنایع متکی بر حق نشر در ایجاد شغل به طور متوسط 5.36 درصد است. میزان سهم این بخش در تقریبا سه چهارم کشورها بین چهار تا هفت درصد است. اکثر کشورهایی که سهم صنایع خلاق آنها در درآمد ناخالص داخلی بیش از حد متوسط است در زمینه ایجاد اشتغال هم سهم بیشتری دارند.
در روش‌شناسی سازمان جهانی مالکیت فکری چهار گروه مختلف از صنایع متکی بر حق نشر براساس سطح اتکای آنها بر منابع مشمول حق نشر تعریف می‌شوند؛ اصلی، دارای وابستگی متقابل، جزئی و غیروابسته. نتیجه تحلیل سهم اقتصادی در گروه اصلی به تفکیک صنعت به شرح ذیل است: ادبیات و مطبوعات با 38.6 درصد بیشترین سهم را در تولید ارزش افزوده دارند. دیگر صنایع کلیدی – نرم‌افزار و پایگاه داده‌ها، رادیو و تلویزیون، موسیقی و تئاتر، تبلیغات، فیلمسازی و ویدئو و نمایشنامه‌ها – حدود 50 درصد باقیمانده را تشکیل می‌دهند که نیمی از آن متعلق به صنعت نرم‌افزار است.
43 درصد نیروی کار در صنایع وابسته به حق نشر اصلی در بخش ادبیات و مطبوعات مشغول به کار هستند. پنج صنعت نخستی که بیشترین سهم را در ایجاد اشتغال دارند بیش از 80 درصد کل نیروی کار را به خود اختصاص داده‌اند. نرم‌افزار، پایگاه‌های اطلاعاتی، رادیو و تلویزیون بیشترین میزان نیروی کار را داشته و با توجه به درون‌داد کاری‌شان، سهم بالاتری در درآمد ناخالص داخلی دارند.
نتایج پیمایش‌های ملی بر اهمیت صنایع وابسته به حق نشر در عملکرد اقتصادی کلی صحه می‌گذارند. صنایع خلاق با دیگر بخش‌های اقتصاد در ارتباط هستند و نقش فعالی در چرخه اقتصادی دارند. در بسیاری از کشورها صنایع خلاق نقش مهم‌تری نسبت به صنایع سنتی ایفا می‌کنند. در صورت حمایت دولت، سیستم قانونی و محیط تجاری، عملکرد صنایع خلاق بهبود و ارتقا می‌یابد.
مطالعات ملی همچنین نشان می‌دهند که روش شناسی سازمان جهانی مالکیت فکری را می‌توان در کشورهایی با سطوح مختلف توسعه به کار گرفت. تحقیقات بیشتر می‌توانند تاثیر بالقوه حق نشر در توسعه و ارتباط لزوم به کارگیری یک نظام حق نشر قوی با دستیابی به اهداف توسعه ملی را بررسی کنند.
3)شکل: سهم صنایع مبتنی بر حق نشر (کپی‌رایت) اصلی در درآمد ناخالص داخلی به تفکیک صنعت
4)شکل: سهم صنایع مبتنی بر حق نشر (کپی‌رایت) اصلی در ایجاد اشتغال به تفکیک صنعت
منبع: صبا
