با آموزش مجازی چند چندیم؟

یکی از مهمترین اقدامات، روی آوردن به آموزش مجازی بود، رویکردی که هرچند جذابیت های خاص خود را داشت، اما با فراز و نشیب ها و چالش های بسیاری همراه بود و همچنان نیز گرفتار موانع و چالش های بسیاری است و به نظر می رسد رفع این موانع نیازمند برنامه ریزی های مبتنی بر بررسی های گسترده و تجربیات به دست آمده است.

بر این اساس مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران(ایسپا) و خبرگزاری ایسنا در استان مرکزی با برگزاری نشستی با حضور دست اندرکاران امر آموزش از دانشگاه های مختلف به بررسی این مهم و دریافت نظرات و دیدگاه های این افراد در این حوزه پرداخت.

موفقیت آموزش مجازی نیازمند استقرار نظام اطلاعاتی و فرااطلاعاتی کشور در بستر نظام اجتماعی

به گزارش ایسنا، مسعود شهرجردی رئیس جهاد دانشگاهی استان مرکزی در این نشست تخصصی که با عنوان “فضای مجازی، فرصت ها و تهدیدها، قوت ها و ضعف ها” برگزار شد، با بیان اینکه به حوزه آموزش های مجازی باید نگاه جدی و هوشمندانه داشته و به نقصان های آموزش الکترونیک توجه ویژه داشته باشیم، اظهار کرد: در تمام دوران ها نظام آموزشی همواره زیرنظامی برای نظام اجتماعی بوده است و زیرنظامی که در دوران کشاورزی اتفاق افتاد متاثر از نظام اجتماعی کشاورزی بود. وقتی انقلاب صنعتی اتفاق افتاد نظام آموزشی بر مدار آن و متاثر از  همین نظام بود، پس اگر بخواهیم نظام آموزشی مبتنی بر آموزش های مجازی داشته باشیم حتما باید نظام اجتماعی مان هم نظامی مبتنی بر اطلاعات و فناوری ارتباطات باشد.

وی تاکید کرد: تا زمانی که نظام اطلاعاتی و فرااطلاعاتی در بستر نظام اجتماعی‌مان مستقر نشده باشد، در حوزه آموزش مجازی مشکل خواهیم داشت، حتی اگر زیرساخت های مورد نیاز به صورت کامل در اختیارمان باشد.

ضرورت تربیت معلمان آموزش های مجازی در دوران پساکرونا

فاطمه غنی پور عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی استان مرکزی نیز در این نشست اظهار کرد: یادگیری الکترونیک طبق تعریف یونسکو مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات است و بر این اساس افراد می توانند از  طریق شبکه های رایانه ای اطلاعات به روز را از سراسر دنیا به دست بیاورند.

وی افزود: در این راستا درگاه هایی که محتواهای چند رسانه ای ارائه می کنند برای درک و فهم بیشتر مطالب به مخاطب کمک می کنند. آموزش های الکترونیک به صورت یک دانش در دیگر کشورها ارائه می شود و بسیاری از افراد آموزش های خود را به صورت آنلاین دریافت و سپس مدرک خود را دریافت می کنند، از طرفی بسترهایی که آموزش های مجازی ایجاد می کنند متنوع است و دستاوردهای اقتصادی یکی از ابعاد اینگونه آموزش هاست که می تواند مورد توجه سیاستگزاران قرار بگیرد.

غنی پور گفت: دکتر جلالی پدر علم فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران برای ورود جامعه ایرانی به حوزه آموزش های مجازی و شهرهای الکترونیک زحمات بسیاری را متحمل شد و ایجاد شهرهای الکترونیک در مشهد و کیش از جمله این اقدامات بود. البته فرهنگ جامعه در ابتدا این خدمات نوین را نپذیرفت و نگاه تشریفاتی به آن داشتیم ولی کرونا باعث شد که آموزش مجازی به یک نیاز اساسی تبدیل شود، ضمن اینکه در جامعه ما همیشه نوعی اینترنت ستیزی وجود داشته و خانواده ها و مسئولان چندان علاقه ای به ورود کودکان شان به این فضا نداشته اند.

وی با بیان اینکه یونسکو آئین نامه 400 صفحه ای رفتارها و فرهنگ استفاده از اینترنت را برای استفاده کشورهای مختلف منتشر کرده است که توسط پلیس فتا ترجمه  و منتشر شده است و می توان از آن با استفاده از این کتاب نحوه درست استفاده از اینترنت را فرا گرفت، افزود: علیرغم اینکه کرونا برای جامعه جهانی تهدید بود ولی فرصت هایی را هم برای جامعه ایجاد کرد.

وی اظهار کرد: با شیوع کرونا و تعطیلی مراکز آموزشی ابتدا با یک شوک مواجه شدیم و زیرساخت های آموزشی به صورت کامل فراهم نبود و مدرسین در حوزه آموزش مجازی آموزشی ندیده بودند، در مدارس دانش آموزان نیز فضای جدیدی را تجربه کردند و طبیعتا در دانشگاه ها هم چنین اتفاقی افتاد و زیرساخت هایی که برای این شیوه آموزش نیاز بود را نداشتند، در واقع مهمترین مسئله و دغدغه خانواده ها کمبود یا نبود زیرساخت اینترنتی و پایین بودن پهنای باند بود.

غنی پور گفت: در ابتدای شیوع کرونا و تعطیلی مدارس شبکه های اجتماعی کمک شایانی به رفع خلاء ارتباطی در جامعه آموزشی ما کردند و معلمان به صورت خودکار آموزش های مجازی را در شبکه های اجتماعی آغاز کردند. در دوران پساکرونا باید مواردی چون تربیت معلمان آموزش های مجازی برای تربیت افرادی که بتوانند به صورت تخصصی در این زمینه کار کنند باید در دستور کار قرار گیرد.

وی اظهار کرد: 70 درصد نسل جوان ایرانی علاقمند به فضای اینترنت هستند و این مهم می تواند در زمینه تولید محتوا کمک کننده باشد. اگر دانشگاه ها فضاهایی را برای تولید محتوا تدارک ببینند کمک شایانی به این حوزه خواهند کرد.

بهترین قوانین بازی در حین بازی نوشته می شوند

خدامرادی عضو هیات علمی دانشگاه فرهنگیان نیز در این نشست گفت: به نوعی می توان گفت کرونا نوعی ساختارشکنی ایجاد کرد و شاید اگر این اتفاق نمی افتاد ما حاضر به تغییر و تحول در حوزه آموزش نمی شدیم.

وی افزود: همیشه در مقابل ابداع و نوآوری مخالفت ها و گاها مقاومت هایی صورت گرفته و در حوزه آموزش های مجازی و حضوری هم اینگونه است ولی تا زمانی که کرونا ارتباط چهره به چهره را از ما نگرفت ما جرات ورود گسترده به حوزه آموزش های مجازی را پیدا نکرده بودیم.

خدامرادی با بیان اینکه در خصوص زیرساخت ها همیشه زمانی که قرار است ابداع و تغییر اتفاق بیفتد، مخالفت هایی می شود، اما بیشتر موانع ذهنی هستند، گفت: اینکه امکانات سخت افزاری کار چندان در اختیار همگان نیست درست است، اما قشر تحصیلکرده هم که از نظر امکانات سخت افزاری مشکلی نداشتند، در مقابل آموزش مجازی مقاومت کردند و بسیاری از همکاران زمانی که شنیدند آموزش مجازی جایگزین آموزش حضوری می شود انصراف دادند و گفتند مگر می شود بدون در اختیار داشتن عناصر اصلی آموزش، این مهم را به انجام رساند، در حالی که اگر نگاه سیستماتیک به سیستم آموزش داشته باشیم متوجه می شویم که این سیستم بخش های مختلفی دارد و اگر بخشی از این اجزا به نوعی دستخوش تغییر شد، یک معلم خلاق قطعا می تواند با تغییری که در مابقی عناصر ایجاد می کند کاری کند که سیستم به هدف نهایی برسد.

خدامرادی اظهار کرد: این مدل آموزش قطعا فاقد ایراد نیست ولی بهترین قوانین بازی قوانینی هستند که در حین بازی نوشته می شوند، پس باید به این حوزه ورود کرده و در بطن کار بهترین قواعد را پیدا کرده و موانع را از پیش پا برداریم. قطعا اینکه در ابتدا باید به صورت کامل فرهنگ سازی صورت بگیرد و زیرساخت ها به صورت کامل آماده شوند، به نوعی سوء‌برداشت از ماجراست و تا زمانی که به بطن کار نرویم بهترین قواعد را نمی توان نوشت.

فضای مجازی فرصتی است که باید از آن استفاده شود

وی تاکید کرد: حتی اگر آموزش حضوری مجددا برگردد، با تجربه آموزش مجازی که در دوران شیوع کرونا کسب کرده ایم می توان در آینده آموزش مجازی را به عنوان مکمل در کنار آموزش حضوری بکار گرفت و این برند آموزشی جای خود را باز خواهد کرد. از نظر کیفیت آموزش نیز اگر پلتفرم خوبی را طراحی کنیم ضریب یادگیری ارتقا خواهد یافت، در واقع آموزش مجازی پتانسیل هایی دارد که می تواند ضریب بالاتر آموزشی را در پی داشته باشد.

خدامرادی گفت: ارتباط دانشجو و استاد در آموزش مجازی از بین نرفته فقط کار ارتباطی متفاوت شده و فضای سه بعدی به فضای دو و نیم بعدی تبدیل شده است. معایب اینکار نباید بزرگنمایی شود کما اینکه اگر در فضای فیزیکی نیستیم، مزایایی هم در فضای مجازی هست که قابل توجه است برای مثال دانشجو می تواند دوباره به آموزش های ارائه شده رجوع کند در حالی که در شکل حضوری آموزش ها تکرار نمی شوند.

وی اظهار کرد: فضای مجازی فرصتی است که باید از آن استفاده شود و نباید بدبینانه به این مسئله نگاه کنیم، اگر ایراداتی به فضای مجازی وارد است رفع آنها نیازمند زمان است، چنانکه به آموزش حضوری که چندین قرن سابقه دارد هم هنوز اشکالاتی وارد است. باید در این زمین بازی کنیم تا ایرادات برطرف شود و آموزش مجازی محصولات خوبی را ارائه دهد. فضای مجازی در آینده جای خود را باز می کند و ما باید به عنوان عناصر جاندار این مجموعه راهکارهایی را برای رفع ایرادات پیدا کنیم.

معضل تولید محتوا در دانشگاه های متکی به اساتید حق التدریس

احمد قربانی رئیس اداره برنامه ریزی آموزش دانشگاه فنی و حرفه ای استان مرکزی نیز در این نشست، با بیان اینکه در موضوع ارتقای ضریب آموزش که فضای مجازی می تواند در پی داشته باشد، اول باید درس ها، رشته ها و مقاطع تحصیلی مختلف را جداگانه ارزیابی کرد، افزود: دانشگاه فنی و حرفه ای دانشگاهی تکنسین پرور است و در مسیر تربیت تکنسین دروس فنی، عملی، کارگاهی و آزمایشگاهی نقش پر رنگی دارد.

وی افزود: دانشگاه فنی و حرفه ای برای تطبیق با شرایط موجود، بازای تمامی رشته ها کمیته تخصصی تشکیل داد و برای هر رشته عناوین دروس را مورد بررسی قرار داد. وقتی مجموعه دروس بررسی شد نتیجه این بود که 30 درصد آموزش های این دانشگاه به صورت مجازی قابل ارائه نیست، مثل کارگاه های عملی که فرد قطعا باید در کارگاه حضور یابد، ولی در برخی دروس امکان ارائه مجازی وجود داشت و بخشی از برخی دروس را هم می شد به صورت مجازی ارائه داد.

قربانی با بیان اینکه با شیوع کرونا و ایجاد بستر آموزش های مجازی فرصت های زیادی در اختیار اساتید قرار گرفت که خود را با این شرایط و موج جدید وفق دهند، گفت: دانشجویان هم از تکنولوژی های جدید استفاده کردند و فضای جدیدی به روی آنها باز شد و اساتید هم با امکانات جدید تولید محتوا آشنا شدند، بویژه اینکه زیرساخت های مورد نیاز در این حوزه هم تا حدودی فراهم است.

قربانی گفت: مرکز آموزش های آزاد و مجازی دانشگاه فنی و حرفه ای به عنوان یکی از واحدهای معاونت آموزشی فعال است و آموزش هایی به صورت مجازی توسط این مرکز در حال ارائه است که پیش از این هم به صورت مجازی برگزار می شدند ولی کار صددرصدی در این مقیاس اتفاق نیفتاده بود و آمادگی چندانی برای ورود به این حوزه نداشتیم، البته تولید محتوا برای نرم افزارهای مختلف در مقیاس کوچکی تجربه شده بود.

وی اظهار کرد: اساتیدی که با دانشگاه فنی و حرفه ای همکاری می کنند عمدتا حق التدریس هستند و در حوزه آموزش مجازی و تولید محتوا یکی از چالش های عمده ما اینست که از این اساتید نمی توان انتظار تولید محتوا داشت چون هیات علمی موظف نیستند.

قربانی افزود: از بین 250 همکار آموزش‌گری که با دانشگاه فنی و حرفه ای استان مرکزی همکاری می کنند، فقط هفت نفر هیات علمی موظف هستند و مابقی افراد که حق التدریس هستند تعهدی در حوزه تولید محتوا ندارند. چالش بعدی، حق التدریس پایین اساتید است و هزینه ای که بسیاری از اساتید برای تولید محتوا می کنند با حق الزحمه ای که می گیرند سازگار نیست.

وی گفت: در دانشگاه هایی که تکنسین پرور هستند مجازی شدن آموزش ها خیلی جایی ندارد، البته توسعه مد نظر ما هست و در حال حاضر اگر قرار باشد که آموزش مجازی ادامه پیدا کند، نهایتا باید کلاس هایی که امکان برگزاری به صورت مجازی دارند را برگزار کنیم و فضاهای موجود را به سمت توسعه کارگاه ها ببریم.

قربانی اظهار کرد: یکی از مسائلی که در آموزش وجود دارد تقسیم بندی آن به مستقیم و معکوس است، مستقیم همان شیوه معمول حضوری آموزش است و سیستم جدیدی که امروزه مطرح شده، آموزش معکوس است که مخاطب ابتدا محتوا را در اختیار داشته باشد و برای یادگیری آن تلاش کند و تمرین کند و در جلسه آینده رفع اشکال کند، بحث آموزش مجازی به میزان قابل توجهی می تواند در این حوزه به ما کمک کند و می تواند در دروس نظری به ارتقای کیفیت آموزش بینجامد.

وی با بیان اینکه در بحث آموزش مجازی در بخش برگزاری آزمون با چالش بسیار بزرگی مواجه هستیم، گفت: به هر حال امنیت آزمون می تواند در آموزش مجازی مورد تردید و سوال باشد. در دانشگاه فنی و حرفه ای این سناریو مطرح شده است که با توجه به اینکه دانشجویان دانشگاه از شهرهای مختلف هستند به نظر می رسد برای برگزاری آزمون دروس باید از پتانسیل دیگر شهرها برای دانشجویانی که مقیم شهرهای مختلف هستند، استفاده کرد تا آزمون به صورت حضوری در مراکز آموزشی شهرهای خودشان برگزار شود.

ظرفیت جلوه های سمعی و بصری را در آموزش مجازی فراموش نکنیم

مرتضی شهوه مدیر بخش IT دانشگاه پیام نور استان مرکزی نیز گفت: این دانشگاه تقریبا زیرساخت غیرحضوری و الکترونیکی دارد و از ابتدا این تفکر در آن جاری بوده که دانش را به صورت غیرحضوری از استاد به دانشجو انتقال دهد ولی تجربه بزرگ این دانشگاه مغفول مانده و محدودیت های آموزشی در دوران شیوع کرونا قدرت پیام نور را در این حوزه به خوبی نشان داد.

وی با بیان اینکه اگر بحث دانشگاه و تحصیل را به صورت سنتی نگاه کنیم، فضای مجازی جوابگوی نیازها نیست چون اساسا شیوه آموزش در بخش سنتی متفاوت است، افزود: زیرساخت ها بسیار مهمند ولی محتواها بسیار مهمتر هستند. ما نتوانسته ایم به خوبی از تولید و انتشار محتوا در فضای مجازی برای دستیابی به اهداف استفاده کنیم ولی غرب به خوبی از این مهم استفاده کرد و با استفاده از رسانه ای همچون تلویزیون و مدیریت محتوا به اهداف خود در کشورهای دیگر دست پیدا کرد.

شهوه با تاکید بر اینکه نحوه انتقال مطلب باید متحول شود، افزود:  در پیام نور آموزش های صوتی و تلویزیونی را تجربه کردیم و حتی دانشجویان کم بینا و ناشنوا را به تحصیل علم هدایت کردیم. تجربه پیام نور نشان می دهد که آموزش الکترونیک قدرتی دارد که در محدوده زمان و مکان نمی گنجد و در این دانشگاه اعتقاد بر اینست که به هر کسی با حداقل توانمندی و امکانات باید محتواهای آموزشی ارائه شود.

وی افزود: البته این دانشگاه هم دروس عملی دارد و در این حوزه همچنان با چالش هایی مواجه است، اما در دروس پایه با استفاده از فیلم و انیمشین محتواسازی صورت گرفته و ضریب آموزشی به یک و دو دهم و رضایت دانشجوها به یک و هفت دهم رسیده و در مقطع ارشد نیز این نتایج متقن تر بوده اند.

شهوه با بیان اینکه بر اساس سیستمی که در دانشگاه پیام نور جاری است، عضو هیات علمی این دانشگاه در استان مرکزی در واقع عضو هیات علمی تمام دانشگاه های کشور است، گفت: در ترم جاری جلساتی برای اساتید داریم که براساس آن محدودیتی برای خدمات گرفتن از اساتید حتی اساتید سایر دانشگاه ها نداریم و بدون اینکه محدود به زمان و مکان باشیم، از ظرفیت شان استفاده کرده ایم.

شهوه گفت: فضای مجازی امکان تکرار آموزش ها را به دانشجو می دهد و او می تواند در ساعت مناسبی محتواها را مرور کند تا گیرایی مطالب برای او بیشتر شود، از طرفی ممکن است محتوایی بر اساس منبعی ارائه شود و مشخص شود که از مکمل دروس هم برای این درس می توان استفاده کرد. ارائه محتواهای پویا توسط اساتید در قالب محصولات مختلف در فضای مجازی از دیگر مزایای این فضاست که در نهایت به فهم دانشجو بسیار کمک می کند در حالی که در کلاس حضوری چنین امکانی نیست .

وی اظهار کرد: در فضای مجازی چند استاد محتواها را ارائه می دهند و دانشجو می تواند بهترین ارائه را انتخاب کند و اساتیدی که بهتر می توانند ارائه مطلب داشته باشند هم مشخص شوند و به نوعی این فضا به ارزیابی اساتید نیز کمک می کند. نکته دیگر اینکه کلاس حضوری می تواند دانشجو را ترغیب به تولید محتوای مرتبط با دروس کند و در عین حال محدودیت مکان و زمان را برای ارائه آموزش برطرف کند. استفاده از پویانمایی ها و جلوه های سمعی و بصری متنوع و ارائه محتواهای مختلف مناسب سن و پایه تحصیلی و مقطع آموزشی می تواند در این حوزه مورد توجه قرار بگیرد و کیفیت تحصیل در فضای مجازی از این طریق افزایش یابد.

اعتراضات به رضایت ختم شد

همتا مسئول آموزش های آزاد و مجازی دانشگاه صنعتی اراک نیز گفت: تا دو سال پیش شرکت هایی به ما مراجعه می کردند و پیشنهاد می دادند که به سمت آموزش مجازی برویم ولی نیازی در این زمینه احساس نمی کردیم ولی بحران کرونا باعث شد به این سمت حرکت کنیم و عملا این فرصت باعث شد ما به سمت تکمیل زیرساخت های آموزش مجازی برویم.

وی با اشاره به مقاومت هایی که در برابر تغییرات وجود دارد، افزود: در این دانشگاه نیز با چنین اعتراضاتی از سوی اساتید و دانشجویان مواجه شدیم ولی بعد از دو ماه که از برگزاری کلاس های مجازی می گذرد رضایت بالای 80 درصدی دانشجویان و اساتید حاصل شده است.

همتا با بیان اینکه بشر به خوبی می تواند خود را با شرایط وفق دهد و ما توانستیم اینکار را بکنیم، افزود:  قطعا چالش هایی هم هست ولی این تصمیم بهترین تصمیم بوده چرا که امکان برگزاری حضوری کلاس ها نیست، هرچند در برگزاری کارگاه ها و آزمایشگاه ها چالش هایی داریم و این مشکل کشوری است.

وی اظهار کرد: مشکل بعدی امتحانات است و خیلی دانشگاه ها تصمیم قطعی در این خصوص نگرفته اند. البته در آموزش مجازی 55 درصد انتقال پیام از بین می رود و نباید انتظار داشت آموزش مجازی عینا کیفیت آموزش حضوری را داشته باشد، ولی در شرایط موجود بهترین راهکاری است که می توان اتخاذ کرد.

برای همه دانشگاه ها نمی توان نسخه واحد پیچید

همتا با تاکید بر اینکه نمی توان یک نسخه واحد برای دانشگاه های مختلف در حوزه آموزش مجازی پیچید، گفت: از یک طرف حضور دانشجو جلوه پویایی به دانشگاه می دهد و از سوی دیگر با توجه به بحران مالی که امروزه با آن مواجه هستیم، آموزش های مجازی یک ذخیره سازی در هزینه های دانشگاه ها را باعث شده است برای مثال با صرفه جویی در برخی هزینه ها مثل هزینه انرژی و هزینه های دانشجوها برخی معوقات دانشگاه پرداخت شد. از طرفی هزینه های دانشجوها هم در سیستم مبتنی بر آموزش مجازی کمتر شده ولی آنها نیز تا مدتی این شرایط را می توانند تحمل کنند و در واقع امروز خواهان باز شدن دانشگاه و فعالیت در محیط دانشگاه هستند.

وی با بیان اینکه دروس عملی، کارگاهی و آزمایشگاهی نیز در این شرایط آسیب دیده اند و این مشکل فقط مختص دانشگاه های ایران نیست و در شرایط کرونا همه کشورها این مشکل را دارند، افزود: در مجموع، موافق آموزش مجازی هستم چراکه فرصت های زیادی را برای ما ایجاد می کند برای مثال در حوزه آموزش هایی که به صنایع ارائه می شود و هم اکنون به صورت مجازی در حال ارائه است، استقبال زیادی از سوی اساتید صورت گرفته و مخاطبان نیز از محضر اساتیدی که نمی توانستند در استان حضور فیزیکی داشته باشند استفاده می کنند.

آموزشی مجازی چندان در آموزش پزشکی جایی ندارد

علی اصغر غفاری زاده عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی نیز در این نشست گفت: آموزش مجازی خدمت جدیدی نیست و از گذشته وجود داشته و منحصر به فضای دانشگاهی هم نیست، ولی کرونا باعث شد که این آموزش ها بیشتر از قبل مطرح شود. در واقع از زمانی که شبکه های اجتماعی ایجاد شدند این آموزش ها هم ارائه می شده است.

وی با بیان اینکه سیستم آموزشی مجازی و حضوری باید در کنار هم دیده شوند، گفت: اگر این دو همراه باشند موفقیت در سیستم آموزشی ایجاد می شود کمااینکه در سطح دنیا سال‌هاست که این اتفاق می افتد.

وی اظهار کرد: شیوه آموزش در گروه های پزشکی شیوه ای کپی برداری شده از شیوه آموزش آمریکایی و یکی از شیوه های آموزشی موفق در کشور ماست. معمولا رشته های پزشکی خیلی راحت تر می توانند به بازار کار جذب شوند چراکه توانایی انجام کار دارند، در واقع در پزشکی چون آموزش در قالب دوره های مختلف عملی و در ارتباط نزدیک با بیمار دریافت می شود، پزشک به نوعی به یک مکانیک انسان تبدیل می شود ولی در رشته های فنی و علوم پایه دانشجویان همه چیز را در کتاب دیده اند و به شکل واقعی مسائل  را لمس نکرده اند و همین عامل معضل فقدان مهارت در میان فارغ التحصیلان را ایجاد کرده است.

غفاری زاده گفت: در حوزه پزشکی از آنجاکه برای فراگیری علوم نیاز به ارتباط مستقیم با بیمار وجود دارد، چندان نمی توان به آموزش مجازی وارد شد هرچند برخی آموزش های کوتاه مدت پزشکی در دنیا به صورت مجازی انجام می شود برای مثال در برخی جراحی ها براساس سیستم ارتباط از راه دور، عمل جراحی توسط پزشک در یک نقطه از دنیا انجام و توسط پزشک دیگری در نقطه دیگری از دنیا نظارت می شود، ولی با این حال پیش زمینه انجام چنین کاری دریافت آموزش های حضوری برای رسیدن به تخصصی است که این جراحی را به انجام برساند.

وی با بیان اینکه در رشته های غیرعملی و علوم انسانی بسیار بهتر می توان آموزش مجازی را بکار گرفت، افزود: در بحث درمان، تله مدیسین راه اندازی شده و یک تکنسین می تواند در نقاط محروم از طریق فضای مجازی با متخصص ارتباط بگیرد و برخی درمان های ابتدایی از این طریق انجام می شود.

وی با تاکید بر اینکه باید زیرساخت های فنی و مباحث اقتصادی و اجتماعی این نوع آموزش ها دیده شود که در کشور ما در این خصوص جای کار وجود دارد، گفت: سامانه شاد چندان موفق نبوده است و به نظر می رسد بسیاری از معلمان یا اثرگذاری این سامانه را باور نکرده اند یا چون فضای دریافت اینگونه آموزش ها برای برخی از آنها فراهم نیست نتوانسته اند از این فرصت استفاده کنند ولی خواه ناخواه در آینده سهم این دو بخش مساوی خواهد شد.

فضای مجازی و حقیقی قطعا می توانند مکمل هم باشند

وجیه اله پارسا عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی استان مرکزی نیز با بیان اینکه آموزش مجازی باید در دو حوزه دروس نظری و غیرمهارتی و عملی و مهارتی بررسی شود، گفت: تجربه ای که در بخش نظری وجود داشته تجربه خوبی بوده مثلا دوره مدیریت خانواده سالیان زیادی است که به صورت غیرحضوری و البته آکادمیک در مقطع کاردانی و کارشناسی ارائه می شده و با توجه به نظرسنجی انجام شده نسبتا رضایت مخاطبان را فراهم کرده است.

وی افزود: آموزش مجازی در بخش مهارتی نمی تواند چندان موثر واقع شود چراکه فراگیر یا دانشجو در مواردی که نیاز به آشنایی با مهارت ها وجود دارد باید سیستم را از نزدیک لمس کرده و امکان تجربه عملی برای او ایجاد شود چرا که در رشته های فنی تسلط به مهارت عملی برای ورود به بازار کار بسیار ضروری است.

پارسا با بیان اینکه با توجه به وجود سیستم های آموزش مجازی قطعا باید از این فضا در مراکز آموزشی استفاده کنیم، اظهار کرد: فضای مجازی و حقیقی قطعا می توانند مکمل هم باشند ولی این آموزش ها در بخش نظری واقعا مفید بوده و در بخش عملی به صورت 50 درصدی موثر واقع شده است.

ضرورت تقویت سواد رسانه ای جامعه برای استفاده مفید از آموزش های مجازی

مهدی مبارکی عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی استان مرکزی نیز در این نشست با اشاره به شیوع کرونا و ضربه ای که از این ناحیه به جوامع وارد شد، گفت: فرهنگ ما می تواند به خوبی خود را با شرایط محیطی منطبق کند و این مهم یکی از اصول اساسی هوش هیجانی است. ممکن است در برخی نقاط دنیا واکنش ها نسبت به چنین شوکی قهرآمیز باشد ولی با توجه به ویژگی های فرهنگی و اجتماعی که در کشور ما وجود دارد، مردم ما می توانند به سرعت خود را با شرایط وفق دهند، آنها ضربه ها را می پذیرند و ضربه را به جهتی که می خواهند هدایت می کنند چراکه لایه های ذهنی زیادی در ذهن ما وجود دارد که می توانیم از آنها به شکل ناخودآگاه استفاده کنیم و این ناخودآگاه هم جمعی است.

وی با بیان اینکه فضای سه بعدی آموزش مجازی دارای سه بعد مولف، پیام و مخاطب است، گفت: این فضا یک رسانه و ابزار است و می تواند هر پیامی را چه واقعی باشد و چه دروغ انتقال دهد. وقتی تغییرات بنیادین در جامعه اتفاق می افتد معمولا چالش هایی شکل می گیرد که به بحران تبدیل می شود و بحران افراد جامعه را مجبور به تغییر رویه می کند.

مبارکی درخصوص آموزش در فضای مجازی اظهار کرد: در اوایل کار طبعا این تغییرات و مواجهه با آنها امنیت هستی شناختی افراد را با چالش مواجه می کند و کارهایی را از افراد می خواهد که منطبق بر شکل روتین روزمره زندگی آنها نیستند، در این شرایط عکس العمل هایی خنثی یا به شدت انفعالی، انتقادی یا حتی انقلابی را از خود نشان می دهیم .

وی با بیان اینکه فناوری بسته به نوع سیاستگزاری سیستگزاران می تواند فرصت یا تهدید قلمداد شود، گفت: تهدید وقتی جدی می شود که فرد یادگیرنده، آموزش های مورد نیاز برای اخذ آموزش هایی که در فضای مجازی ارائه می شود را فرا نگرفته است، در واقع سخت افزار موجود است ولی نوع استفاده بهینه و کارآمد آنرا نمی دانیم.

مبارکی اظهار کرد: زیرساخت ها هست ولی در واقع این فضا وقتی تهدید ایجاد می کند که بر روی موضوع یادگیرنده ها برای دریافت اینگونه آموزش ها کار نکرده ایم یا به بیان دیگر سواد رسانه ای را به مردم نیاموخته ایم، البته مردم ما با آموزش مجازی به صورت کلی مشکل خاصی ندارند.

از دید دانشجو به آموزش مجازی بنگریم

رحیمی نسب دانشجوی دانشگاه پیام نور اراک نیز گفت: نکته مهمی که در بحث آموزش مجازی مطرح است اینست که مخاطب این آموزش ها دانشجوست و باید از دید دانشجو به قضیه نگاه کرد. در حال حاضر با پیشرفت تکنولوزی دانشجویان به سمت تنبلی پیش می روند یعنی از امکانات راحت تر استقبال بیشتری می کنند. بررسی که ما انجام دادیم نشان داد در حوزه آموزش مجازی دانشجو بیشتر به سمت استادی جذب می شودکه سخت گیری کمتری دارد.

وی تصریح کرد: زمانی هست که متکی به استاد بار آمده ایم و زمانی هست که متکی به استاد نیستیم، هرچه وابستگی کمتر شود راحت تر می توانیم پیشرفت کنیم.

رحیمی با بیان اینکه باید راه رفتن را به افراد بیاموزیم نه اینکه آنها را راه ببریم، گفت: یکی از ایرادات نظام آموزش عالی ما در دانشگاه های مختلف متکی شدن صرف دانشجویان به استاد است و همین امر در شرایط امروز که تعامل نزدیک دانشجویان با اساتید کاهش یافته برای آنان مشکلاتی را ایجاد کرده است. در واقع پیش از اینها باید برای سوق دادن دانشجو به تلاش بیشتر برای یادگیری اقدام می کردیم.

وی گفت: بهترین کاری که می تواند آموزش مجازی را به سرانجام برساند استفاده از اساتید مطرح است. آموزش مجازی این فرصت را در اختیار تمامی دانشجویان قرار می دهد که از حضور بهترین اساتید کشور استفاده کنند.