چرا سوئیت‌هوم‌ها طرفدار دارند؟

به گزارش فناوری فرهنگی، این روزها اگر مرور کوچکی بر فضای مجازی و شبکه های اجتماعی همچون اینستاگرام داشته باشید، متوجه فعالیت گروه های سوئیت هوم خواهید شد؛ گروه هایی که به نوعی خود را علامه دهر می دانند و به ارائه نکات خانه داری، تربیت فرزند، رفتار مناسب با همسر و هزاران مورد دیگر می پردازند.

گروهی دیگر از سوئیت هوم هم با انتشار صفحات رنگی از زندگی شان سعی دارند به نوعی فخرفروشی کنند. برخی دیگر از آنها هم سعی می کند با ارائه مدل ها و سبک های مختلفی از پوشش به نوعی به تبلیغ بپردازند.

گروه های سوئیت هوم هم می توانند خطرآفرین باشند و هم می توانند برای مردم مطالب مفیدی را عرضه کنند؛ بستگی به نوع هدایت و فعالیت های شان دارد.

اسماعیل قدیمی کارشناس رسانه معتقد است: قضاوت درباره کسانی که این سوییت هوم ها را اداره می کنند به راحتی میسر نیست. ولی با مرور رفتارهای آنان می توانیم با قوت از مقوله بازنمایی استفاده کنیم؛ یعنی همه حرکت ها و رفتارها حساب شده اینان برای تأثیرگذاری است و لزوماً نشان از واقعیت ندارد. اغراق کردن، پوشاندن ضعف ها و یا تلاش برای نفوذ باعث می شود که تا حدودی به مهارت و نیت خیر آن ها شک کنیم، اما در نهایت نباید تأثیر آن ها بر دیگران را هم بیش از حد برآورد کنیم.

او بر این باور است؛ این که این گروه ها به صورت روزمره و لحظه ای عکس های خود از فعالیت های رزومره شان را به صورت جزیی نمایش می گذارند و مورد توجه قرار می دهند نشان می دهد که از حدی از توانایی برای جلب افکارعمومی برخوردارند و جمع کردن فالوئر از سوی آنان نیز گونه ای نیاز اجتماعی را بیان می کند.

در خصوص سبک زندگی مجازی و فعالیت سوئیت هوم ها در فضای مجازی با این کارشناس حوزه رسانه ساعتی به بحث و گفت و گو نشستیم. آنچه از نظر می گذرانید، حاصل گفت و گوی ما با وی است.

** سبک زندگی در چه مفاهیمی گنجانده می شود؟

– سبک زندگی افراد را نحوه کنش و رفتار آنان در مناسبات اجتماعی مبتنی بر هویت جمعی مشخص می کند. این سبک براساس آموزه های کسب شده از زیست اجتماعی و ارزیابی افراد نسبت به واکنش دیگران، نهادها، سازمان های رسمی و حاکمیت سیاسی و در بستر نمادها و نظام تولید معنا در جامعه شکل می‌گیرد.

به عنوان مثال نحوه لباس پوشیدن، خورد و خوراک، شرکت در آیین های مذهبی و همکنشی با دیگران و اخیرا به نمایش گذاشتن فعالیت های روزمره در رسانه های اجتماعی، از سبک زندگی افراد ناشی می‌شود.

**چه دلایل و انگیزه هایی برای بروز رفتارهای مبتنی بر سبک زندگی در رسانه های جمعی وجود دارد؟

– این رفتار می تواند از پشتوانه فکری، اعتقادی، جهان بینی و یا ملاحظات دیگر فرد برخوردار باشد. براین اساس، افراد به اتکای باورهای مذهبی، زیست اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی تجربه شده، منافع و نیز پذیرش ریسک تنبیه در نشان دادن حدی از اعمال ناهنجار دست به کنش رسانه ای می زنند.

**پذیرش ریسک تنبیه به چه معنایی است؟

– واقعیت این است که میان گرایش و باورقلبی افراد با رفتار آنان در موقعیت های اجتماعی تفاوت چشمگیر وجود دارد. به عبارت دیگر، هیچ فردی در جهان یافت نمی شود که میان اعتقادات و باورهای شخصی‌اش با رفتارهای مورد تشویق نهادهای جامعه تفاوت وجود نداشته باشد. این تفاوت در همه افراد به یک نسبت تأثیرگذار نیست.

برخی از افراد حاضرند برای کسب آزادی های بیشتر در جامعه به مخالفت با نظم موجود مبادرت ورزند. بنابراین این نوع افراد در رسانه های اجتماعی فعالیت زیاد دارند. این تفاوت را می توان با اصطلاح بازنمایی برای رفتارهای افراد، به ویژه سیاستمداران و سلبریتی ها در رسانه های همگانی بیان کرد.

بازنمایی بیانگر تلاش فرد برای پنهان کردن باورهای قلبی خود برای مصون ماندن از تنبیهات نهادهای نظارتی و یا بزرگنمایی ایده های خود برای جلب افکارعمومی در راستای منافع مادی یا کسب شهرت است.

** در خصوص سبک زندگی مجازی بیشتر توضیح می دهید؟

– از هنگامی که وسایل ارتباط جمعی و رسانه های اجتماعی پا به عرصه حیات گذاشته‌اند شیوه بازنمایی رفتار اجتماعی فرد به ویژه توسط سلبریتی ها به شدت دگرگون شده و بر رفتارهای عموم مردم و نسل جوان نیز تأثیر چشمگیر گذاشته است.

کاربران در رسانه های اجتماعی احساس آزادی می کنند

افراد در رسانه های اجتماعی احساس آزادی کرده و به مرور مکنونات قلبی و سبک زندگی مورد علاقه خود را که ممکن است مورد توجه افکارعمومی قرارگیرد و تنبیهی هم از جانب حاکمیت به دنبال نداشته باشد، به نمایش می گذارند.

پدیده ای که وسایل ارتباط جمعی و رسانه های اجتماعی باعث ظهورش شده اند «دیدارپذیری» نام دارد و افراد بسته به نظام سیاسی و باورهای مذهبی و آزادی عملی که برای خود تصور می کنند از آن بهره می گیرند.

این دیدارپذیری می تواند میان عموم مردم و سلبریتی ها متفاوت باشد؛ اما امروز در جامعه ایران ما شاهد میل شدید مردم عامی برای این امر تا حد افراط هستیم. این پدیده با خودنمایی عادی فرق دارد.

**چه دلایلی برای دیدارپذیری افراطی سلبریتی ها وجود دارد؟

– این قشر برای کسب شهرت و مزیت رقابتی و جمع کردن فالوور و درآمدهای مادی دست به جلوه گری افراطی زده و با طرح مسائل حساسیت برانگیز خود را در معرض داوری افکارعمومی قرار داده و اهدافش را به پیش می برد.

وقتی صدها سلبریتی برای کسب موقعیت برتر در بازار هنری و کسب وکار شهرت تلاش می کنند، رقابت و تمرکز بر رفتارهای حساسیت برانگیز امری عادی است. شهرت، کسب مزیت رقابتی و درآمد و نیز تاحدودی ژست اپوزیسیونی این قشر را به جلوه گری های رسانه ای و تسخیر شبکه های اجتماعی براساس ویژگی دیدارپذیری رسانه های همگانی تشویق می کند.

**چرا مردم عادی  به این رفتار و بازنمایی روی آورده اند؟  این ها را چه گروه هایی تشکیل می دهند؟

– میل به شهرت، خودنمایی، جلب توجه یا جلوه نمایی، تعلق اجتماعی و تثبیت خود، کسب درآمد، استقبال افکارعمومی و سرگرمی و یا تقلید از سلبریتی ها می توانند دلایل افراد عادی به استفاده از خصیصه رسانه های همگانی برای ایجاد شهرت و خودنمایی باشند.

بیشتر این افراد یا بیکار هستند و یا از ثروت های بادآورده بهره‌مند. غالباً قشر جوان به این مسئله روی می آورند. اقتضائات سنی آن ها هم به تشدید این میل کمک می کند.

اخیرا در میان مردم جلوه نمایی های منفی و حرکات تمسخرآمیز نیز زیاد شده که برای این معضل باید برنامه ریزی های آموزشی و تربیتی و حتی تنبهی درنظر گرفت، زیرا این امر در درازمدت موجب وهن و نزول جایگاه فرهنگی کشور در جهان می شود. این رفتار را باید گونه ای وندالیسم فرهنگی تلقی کرد که پدیده خطرناکی است و باید با آن مبارزه کرد.

**گروه های سوییت هوم تا چه اندازه دانش و آگاهی دارند و می توانند توصیه های درست به مردم معمولی بدهند؟

– قضاوت درباره کسانی که این سوییت هوم ها را اداره می کنند به راحتی میسر نیست. ولی با مرور رفتارهای آنان می توانیم با قوت از مقوله بازنمایی استفاده کنیم؛ یعنی همه حرکت ها و رفتارها حساب شده اینان برای تأثیرگذاری است و لزوماً نشان از واقعیت ندارد.

اغراق کردن، پوشاندن ضعف ها و یا تلاش برای نفوذ باعث می شود که تا حدودی به مهارت و نیت خیر آن ها شک کنیم، اما در نهایت نباید تأثیر آن ها بر دیگران را هم بیش از حد برآورد کنیم.

 این که این گروه ها به صورت روزمره و لحظه ای عکس های خود از فعالیت های رزومره شان را به صورت جزیی نمایش می گذارند و مورد توجه قرار می دهند نشان می دهد که از حدی از توانایی برای جلب افکارعمومی برخوردارند و جمع کردن فالوئر از سوی آنان نیز گونه ای نیاز اجتماعی را بیان می کند.

به سواد رسانه ای سوئیت هوم ها شک دارم

شخصا به توانایی و سواد رسانه ای و تعهد اجتماعی آنان شک دارم، اما این باعث نمی شود که همه مطالبشان را رد کنم. باید مسأله را از سمت دیگری دید و آن، سمت مخاطب است. باید برای هشیاری مخاطبان و واکسینه کردن آن ها سیاستگذاری و برنامه ریزی کرد.

در عین حال نباید به نظریه گلوله جادویی اعتقاد داشت. بلکه باید به لزوم غنی سازی محتوای رسانه های رسمی و تقویت توان برنامه ریزی و محتواسازی و واکسینه کردن مردم از طریق نهادهای مسئول روی آورد.

**سوئیت هوم ها تا چه اندازه ممکن است سبب ایجاد آسیب های روحی و روانی در کاربران معمولی شود؟

– آسیب های روحی و روانی در این موضوع وجود دارد. واقعیت این است که رسانه های اجتماعی برای عوام، به یک منبع تأثیرگذاری تبدیل شده است، اما درعین حال مردم هم ابزارهایی برای تحلیل و شک وتردید و مصون ماندن دارند.

فقط این امر مشخص است که افراد با دیدن مطالب یک منبع رسانه ای بلافاصله تحت تأثیر قرار نمی گیرند. مهم ترین واکنش ما به این موضوع آموزش است.

غفلت در سواد رسانه ای عموم مردم

تربیت عمومی مردم نسبت به رسانه های همگانی یا سواد رسانه ای مورد غفلت واقع شده است. رسانه های همگانی باید نقش آموزشی خود را جدی تر بگیرند.

صداوسیما نه با رویکرد سلبی بلکه آموزشی و مطبوعات و رسانه هایی مانند شما می توانند با تدام همین اطلاع رسانی ها و آگاهی بخشی ها از واردشدن آسیب های جدی به مردم جلوگیری کنند. حتی می توان از این افراد و گروه ها برای ابراز عقیده در رسانه های همگانی وگفتگوی ارشادی هم استفاده کرد.

هر نوع سیاست سلبی و برخورد قهری تنها آتش را به زیر خاکستر می برد! البته حمایت از آزادی های مشروع فردی و نیز تقویت سیستم های آموزشی راه حل بهتری است.

بهترین شیوه جلوگیری از واردشدن آسیب به مردم در جامعه کسب مهارت های تخصصی و سواد رسانه ای از سوی آنان است. کنترل از درون یا خود کنترلی تنها راه نجات فرد از تهدیدهای بیرونی است.

منبع:فارس