ابزار فناورانه؛عامل موفقیت اردوغان در برابر کودتاچیان

احسان موحدیان: به فاصله کوتاهی پس از انتشار خبر آغاز کودتای نظامیان در ترکیه و بسته شدن پل های مشهور استانبول، اخباری در مورد از دسترس خارج شدن شبکه های اجتماعی در این کشور منتشر شد. اما تنوع شرکت های ارائه دهنده خدمات مخابراتی در این کشور و وابستگی بسیاری از آنها به بخش خصوصی مانع از تکمیل برنامه قطع ارتباطات داخلی و خارجی این کشور شد و ارسال انبوه متن  و عکس وفیلم در مورد کودتا در شبکه های اجتماعی نشانگر این امر بود. در نهایت علیرغم همه تلاش ها دسترسی به اینترنت در ترکیه کند شد، اما تنوع سرویس های موجود بلوکه کردن کل اینترنت را ناممکن کرد. همچنین گفته می شود مردم این کشور به طور گسترده ای خدمات جدید لایو ویدئوی فیس بوک برای پخش تصاویر زنده از این کشور استفاده کردند.

از سوی دیگر در حالی که شایعات فراوانی در مورد فرار اردوغان به خارج از این کشور به گوش می رسید و به علت آشفتگی ناشی از آغاز کودتا و تلاش برای تسخیر شبکه های تلویزیونی دولتی، مقامات ارشد دولتی راه ارتباطی مطمئنی با مردم نداشتند، شخص اردوغان در یک ابتکار عمل جالب و با استفاده از نرم افزار فیس تایم شرکت اپل ارتباط زنده ویدئویی با عوامل یک شبکه تلویزیونی در ترکیه برقرار کرد و در حالی که تصویر وی بر روی گوشی همراهی که در دست مجری تلویزیونی بود دیده می شد، از مردم خواست تا علیه کودتاگران به خیابانها بریزند. این اقدام اولیه اردوغان نقش بسیار مهمی در تهییج طرفداران وی و خارج شدن آنها از شوک اولیه وارد کرد و چه بسا اگر او نتوانسته بود در ساعات اولیه وقوع کودتا روشی برای ارتباط با انبوه طرفدارانش بیابد شرایط فعلی ترکیه بسیار متفاوت می بود.

نکته مهم دیگر، کثرت شبکه های رادیو تلویزیونی در ترکیه و وابستگی بسیاری از آنها به بخش خصوصی این کشور است. با توجه به اینکه این کودتا توسط بخشی از ارتش ترکیه سازماندهی شده و ظاهرا کودتاگران نفوذ اندکی در نیروی زمینی داشته اند تلاش آنها برای از کارانداختن تمامی شبکه های تلویزیونی به نتیجه نرسید و نفوذ به شبکه دولتی تی ارتی ترکیه هم بعد از مدتی به علت حضور خیابانی طرفداران اردوغان ناکام ماند و آنان در برابر هجوم مردمی که از طریق شبکه های اجتماعی و پیام اینترنتی اردوغان از ماجرا مطلع شده بودند مجبور به عقب نشینی شدند. در این میان بلندگوهای مساجد هم به عنوان یک رسانه سنتی و قدیمی برای مطلع کردن اقشار مسن تر و سنتی تر جامعه ترکیه از وقوع کودتا توسط طرفداران اردوغان به کار گرفته شدند و مجموعه این ابزار بسیج مردمی مناسبی را به نفع اردوغان رقم زد.

حضور مردم در خیابان های ترکیه و انتشار تصاویر درازکشیدن برخی مردم در برابر تانک ها و خلع سلاح برخی نظامیان کودتاچی در اینترنت و دست به دست شدن آنها در شبکه های اجتماعی از نظر روانی به ضرر کودتاچیان تمام شد و افکار عمومی را به نفع اردوغان بسیج کرد. انتشار برخی اخبار در مورد خشونت نظامیان علیه مردم و کشتار آنها نیز در این زمینه موثر بود.

در مجموع به نظر می رسد پیشبرد موفق کودتاهای نظامی در عصر تنوع رسانه ها و حکمفرمایی اینترنت و شبکه های اجتماعی به کاری دشوار مبدل شده است. شاید اگر 53 سال قبل و در جریان کودتای نظامی 28 مرداد  علیه دولت دکتر مصدق هم چنین تنوع رسانه ای در جهان وجود داشت و رادیو تنها رسانه موجود برای اطلاع رسانی سریع به مردم نبود، مصدق هم می توانست قبل از تسخیر خانه اش به دست اراذل و اوباش حامی شاه سابق با ارتباط زنده ویدئویی اینترنتی مردم ایران را به حضور در صحنه و ایستادگی در برابر کودتاچیان دعوت کند.

منبع:فارس