پایگاه خبری تحلیلی فناوری های نرم و فرهنگی رصد و تحلیلی بر وضعیت صنایع فرهنگی و خلاق
به گزارش فناوری فرهنگی، مجموعۀ کمیک‌های لوک خوش‌شانس (Lucky Luke) در جمع پرفروش‌ترین کمیک‌های تاریخ این صنعت جای دارند. کمیکی بلژیکی که نخستین جلد آن اواخر پائیز سال ۱۹۴۶ میلادی تولید و عرضه شد و طبق آمار مجلۀ «بست لایف» تاکنون بیش از سیصد میلیون نسخه از آن به فروش رفته است. خالق داستان‌های این کمیک و شخصیت‌های آن، مائوریس دی به‌وِر است که عموماً با نام موریس شناخته می‌شود. او برای حدود یک دهه، یعنی تا حوالی سال ۱۹۵۵ به تنهایی همۀ داستان‌های لوک خوش‌شانس را می‌نوشت و کارهای طراحی را هم خودش انجام می‌داد. اما بعدتر از نویسندگان دیگر هم برای خلق و روایت داستان‌هایی جذاب و مفرح کمک گرفت و خودش بیشتر روی طراحی متمرکز شد. او تا پایان عمر (سال ۲۰۰۱) کار طراحی را به عهده داشت و بعد از او این وظیفه به دوش هنرمندی فرانسوی افتاد که با سبک کار موریس به خوبی آشنا بود و تکنیک‌های او را می‌شناخت.
همانگونه که اشاره شد، کمیک لوک خوش‌شانس، کمیکی اروپایی و محصول کشور بلژیک است اما داستان آن در ایالت‌های جنوبی آمریکای قدیم، و در سال‌های منتهی به قرن نوزدهم می‌گذرد و ماجراهای آن در جهان گاوچران‌ها و هفت‌تیرکش‌ها سیر می‌کند. در بسیاری از داستان‌های این کمیک، گاه‌وبیگاه به حوادث مشهور تاریخ آمریکا اشاره می‌شود؛ مثل راه‌اندازی خطوط تلگراف بین ایالت‌های مختلف آمریکا و گسترش آن تا مرزهای این کشور، مهاجرت عده‌ای از مردم آمریکا برای پیدا کردن زمین‌های بکر و حاصلخیزی که هنوز صاحبی نداشتند، ماجراجویانی که در جستجوی طلا به همه جا سرک می‌کشیدند و حتی وارد قلمرو سرخ‌پوست‌ها می‌شدند. برخی شخصیت‌های تاریخی هم گاهی در متن و گاهی در حاشیۀ این کمیک حضور دارند و در چند داستان نقش‌آفرینی می‌کنند؛ مثل جسی جیمز و دستۀ تبهکارانی که او بر آن‌ها ریاست داشت، یا هنرپیشۀ فرانسوی سارا برنهارد و مسافرت‌ها و نمایش‌های او در چند ایالت آمریکا. موریس دربارۀ همین ارجاعات و اشارات تاریخی می‌گفت که من به تاریخ، به‌ویژه وقایع تاریخ اجتماعی آمریکا خیلی علاقه دارم، اما برخی از این وقایع برای استفاده در کمیک چندان جالب و جذاب نیستند. با چنین نگرشی بود که او و همکارانش خودشان را در بند مستندات تاریخی اسیر نمی‌کردند و هر جا که لازم می‌دیدند، از قوۀ تخیل و عناصر داستانی بهره می‌بردند و حتی گاهی سال حوادث واقعی را هم برای استفاده در قصه‌های خود جابه‌جا می‌کردند. همچنین خود موریس اصرار داشت که وجه طنز کمیک همیشه باید پررنگ‌تر از وجوه دیگر آن باشد و در هر داستان حتماً باید شوخی‌های فراوانی گنجانده شود.
چنان که در ابتدا گفتیم، داستان لوک خوش‌شناس در ایالت‌های جنوبی آمریکا، حوالی سال ۱۸۸۰ میلادی می‌گذرد. لوک، هفت‌تیرکش ماهری است که در هر قسمت از این کمیک با فرد یا گروهی از تبهکاران روبه‌رو می‌شود و نقشه‌های شوم آن‌ها را خراب می‌کند. مشهورترین و جذاب‌ترین دسته از دسته‌های خلافکار که لوک با آن‌ها سروکار دارد، برادران دالتون‌ها هستند که موریس آن‌ها را با اقتباس از گروه قانون‌شکن واقعی به همین نام (دستۀ دالتون‌ها) طراحی و به داستان کمیک اضافه کرد. همچنین این کمیک پُر است از عناصر رایج در فرهنگ ایالت‌های جنوبی آمریکا به‌ویژه تگزاس و تکه‌کلام‌های رایج مردم آن نواحی؛ و به نوعی بازآفرینی داستانی و طنزآمیز تاریخ اجتماعی این کشور در قرن نوزدهم محسوب می‌شود؛ تاریخی که از لابه‌لای قصه‌ها و خاطرات شفاهی به‌جای‌مانده از آن دوران روایت می‌شود. در داستان‌های اولیه، لوک برخی از شخصیت‌های تبهکار و قانون‌شکن را به ضرب گلوله از پا درمی‌آورد، اما در ادامۀ ماجراها دیگر هیچ‌کدام از شخصیت‌ها، حتی منفورترین و خطرناک‌ترین‌ها نیز کشته نمی‌شوند. لوک، همیشه اسلحۀ آن‌ها را هدف می‌گیرد و با یک شلیک برق‌آسا آنان را خلع سلاح می‌کند. نکتۀ جالب دیگر اینکه لوک تا مدت‌ها همیشه سیگاری روشن به لب داشت و این چیزی بود که موریس به خاطرش به شدت مورد انتقاد قرار می‌گرفت. زیرا عادتِ شخصیتِ محبوبِ کمیکی پرطرفدار، تبلیغ آن عادت محسوب می‌شد (و می‌شود). کار به جایی رسیده بود که عده‌ای کمیک لوک خوش‌شانس را یکی از بزرگ‌ترین موانع در اثرگذاری تبلیغات ضدّمصرف دخانیات توصیف می‌کردند. موریس تا مدتی به این انتقادات توجهی نمی‌کرد، اما سرانجام آن‌ها را پذیرفت، سیگار را از لب لوک برداشت و به جای آن شاخه‌ای کاه گذاشت. سازمان بهداشت جهانی به پاس این کار او، سال ۱۹۸۸ از موریس تقدیر و جایزۀ ویژه‌ای به او اهدا کرد که اهمیت کمیک لوک خوش‌شانس و خالق آن موریس را به خوبی نشان می‌دهد.
ناگفته نماند که این کمیک تاکنون به ۲۳ زبان مختلف ترجمه شده است و نه فقط در اروپا و آمریکا، که در آسیا و آفریقا هم هواداران زیادی دارد. همان‌طور که در آغاز به آن اشاره شد، می‌گویند که تاکنون بیش از ۳۰۰ میلیون نسخه از این کمیک به فروش رسیده و تا جایی که اطلاعات موجود در اینترنت به ما نشان می‌دهد، قیمت جلدهای مختلف آن بین ۲ تا ۱۸ یورو متفاوت بوده است. برای اینکه عدد و رقم‌ها در ذهن ما روشن‌تر شوند، یکی از این کمیک‌ها با عنوان «سرزمین موعود» با قیمت حدود ۵ یورو بیش از ۵۰۰ هزار نسخه به فروش رفته است؛ یعنی رقم دو میلیون و پانصد هزار یورو، فقط برای یک کمیک! جذابیت این کمیک و شخصیت‌های اصلی و فرعی آن باعث شده است که برخی شرکت‌ها مجوز استفاده از آن‌ها را بخرند و روی محصولات دیگری سرمایه‌گذاری کنند؛ از انیمیشن و مجموعه‌های تلویزیونی گرفته تا اسباب‌بازی و بازی‌های ویدئویی برای کنسول‌های مختلف و حتی فیلم‌های سینمایی و بازی‌های فکری. بیشتر این محصولات هم (و نه همۀ آن‌ها)، هر کدام با توجه به بازار خاص خود و ظرفیت‌های موجود در آن، به محصولاتی سودآور و پرطرفدار تبدیل شده‌اند.
منبع: خانۀ پی‌نمای ایران
