جای خالی نظارت بر تولیدات ویدئویی فضای مجازی

به گزارش فناوری فرهنگی،بسته‌شدن وب‌گاه یوتیوب در سال 1388، باعث شد تا ایده طراحی سرویس‌های اشتراک گذاری ویدئو در داخل کشور قوت بگیرد. اتفاقی که اولین بار و به طور آزمایشی در تاریخ 24 بهمن 1389 توسط شرکت «صبا ایده» و با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در قالب راه‌اندازی وب‌گاه «آپارات» به وقوع پیوست. دو ماه بعد از آن، «آپارات» کار خود را به طور رسمی آغاز کرد تا به عنوان اولین سرویس‌ اشتراک گذاری ویدئو ایرانی شناخته شود.

آپارات در کمتر از 4 سال توانست تبدیل به ششمین سایت پربازدید مخاطبان ایرانی شود. سایتی که در غیاب رقبای خارجی چون «یوتیوب»، «دیلی‌موشن» و «ویمیو» تبدیل به پربازدیدترین سرویس فارسی به اشتراک‌گذاری ویدیو شد. سرویسی که به کاربران خود اجازه می‌داد در بخش‌هایی مختلفی همچون طنز، آموزشی، تفریحی، مذهبی، موسیقی، سیاسی، علم و تکنولوژی، ورزشی و… ویدئوهای مورد نظر را به اشتراک بگذارند.

پیشرفت سریع این سرویس فارسی باعث شد تا اعتماد مخاطبان نسبت به آن افزایش یابد و حتی مخاطبان خارج از ایران در برخی کشورهای همسایه همچون افغانستان نیز به جمع استفاده کنندگان این سرویس بپیوندد. موضوعی که باعث گسترش تاثیر اجتماعی این سرویس در داخل کشور و حتی منطقه می‌شد. اما این رشد سریع در زمینه جذب مخاطبان، همراه با آفاتی بود. آفت‌هایی که پیش از این در مقیاسی دیگر برای سایر سرویس‌های سرشناس خارجی ارائه‌دهنده خدمات اشتراک ویدئو نیز تا حدودی به وجود آمده بود.

از شیر مرغ تا جان آدمیزاد، هر چه بخواهید منتشر می‌کنیم!

هر چند که گرداندگان «آپارات» از ابتدای راه‌اندازی آن با وضع قوانینی چون «مغایرت نداشتن با شئونات اخلاقی و عرف جامعه»، «اهانت آمیز نبودن به مقامات سیاسی» و «نداشتن موزیک متن غیرمجاز» سعی در کنترل محتوای منتشر شده در این سایت را داشتند؛ اما به مرور زمان و با افزایش تعداد کاربران استفاده کننده از این سرویس، عملاً امکان کنترل آن از اختیار مدیران آن خارج شد.

برای بررسی این ادعا کافیست تا نام یکی از خوانندگان و یا بازیگران خارجی را در این سایت سرچ کنید تا با نتایجی عجیب روبرو شوید. برای مثال با جستجوی نام «لیدی گاگا»، که یکی از خوانندگان زن غربی و مروّجان اصلی تفکرات شیطان پرستی در دنیاست، با نتایجی چون «کنسرت لیدی گاگا Lady Gaga – Judas»، «دانلود موزیک ویدیو باحال لیدی گاگا Bad Romance» و «لباس با حال لیدی گاگا تو مراسم اسکار» روبرو می‌شوید که گذشته از نمایش پوشش نامناسبی زنانی که در این ویدئوها حضور دارند؛ امکان دسترسی راحت و بدون دردسر مخاطبین این سرویس را به چنین فیلم‌هایی نشان می‌دهد.

این مثال را که مشتی نمونه خروار بود باید به صدها مورد دیگر که شامل ویدئوهایی از کنسرت‌ها خوانندگان غربی، فیلم‌های مربوط به زندگی شخصی بازیگران و فوتبالیست‌های خارجی، کلیپ‌های رقص دختران، کلیپ‌های موسوم به «دابسمش» با صحنه‌هایی از حضور دختران بی‌حجاب ایرانی و… اضافه کرد.

با وجود اینکه مسئولین این سایت مدعی تعیین خط قرمزهایی متناسب با شئونات اخلاقی جامعه برای اشتراک ویدئو در «آپارات» هستند ولی آن چه که در عمل قابل مشاهده است، عدم نظارت مسئولین آن بر محتوای ارائه شده در این سایت است. درواقع مسئولین آپارات با درج عبارت «مسئولیت محتوای ویدیوها با منتشر کننده آن است و آپارات مسئولیتی نسبت به آن ندارد.» در پایین صفحه اصلی این سایت، سعی کردند تا از تمامی مسائل حقوقی احتمالی پیش آمده برای محتوای ویدئوهای ارسال شده در سایتشان شانه خالی کنند و بدون تعیین خط قرمزهای مناسب برای ویدئوهای ارسالی، مسئولیت انتشار آن را متوجه کاربران کنند.

ماهواره ندارید، «آپارات» ببینید!

نبود خط قرمز در زمینه انتشار کلیپ‌های ویدئویی در سایت «آپارات» باعث شد تا اندک اندک پای برنامه‌های شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی زبان خارج از کشور هم به این سایت باز شود. برای نمونه در حال حاضر بخش‌های مختلفی از برنامه‌های تولید شده در شبکه «من و تو» و «بی‌بی‌سی فارسی» در سایت آپارات قابل مشاهده است. این در حالی است که براساس قانون کلیه دستگاه‌های فرهنگی کشور موظفند علاوه بر جلوگیری از ترویج ماهواره در کشور، اثرات مخرب استفاده از برنامه‌های منحرف‌کننده شبکه‌های ماهواره‌ای را در جامعه تبیین نمایند.

موضوعی که به نظر می‌رسد مسئولین سایت «آپارات» به عنوان مهمترین سرویس ارائه دهنده خدمات اشتراک ویدئو در کشور، باید با حساسیت بیشتری نسبت به آن برخورد کنند و خط قرمزهای اساسی‌تری را در برخورد با انتشار  محتوای ضدارزشی شبکه‌های بیگانه به وجود آورند.

وقتی که مشکل چند تا می‌شود!

گسترش فعالیت‌های «آپارات» و درآمد هنگفت ناشی از دریافت تبلیغات تجاری که عاید مسئولین این سایت می‌شد، باعث شد تا افراد دیگری نیز برای سرمایه‌گذاری در این حوزه علاقمند شود. به همین خاطر بود که پس از مدتی سرویس «نماشا» با خدماتی شبیه به آپارات به وجود آمد و بعد از آن شبکه اینترنتی «تی‌وی پلاس» وارد عمل شد. شبکه‌ای که یکی از نیروهای باسابقه سازمان صدا و سیما اداره آن را برعهده گرفت و به جای تمرکز بر حوزه  اشتراک گذاری ویدیو، به عنوان یک رسانه ویدیویی آغاز به کار کرد.

تی‌وی پلاس که برخلاف آپارات، خود به تولید ویدئو برای انتشار در فضای اینترنت می‌پردازد، با دست گذاشتن بر روی سوژه‌های جنجالی، در ظرف مدت زمانی کوتاه توانست تبدیل به یکی از اصلی‌ترین رسانه‌های ویدئوی فعال در کشور شود.

اما این رشد سریع صرفا به واسطه انتخاب سوژه‌های جنجالی نبود، بلکه تی‌ وی پلاس نیز سعی کرد همانند آپارات با عبور از برخی خط قرمزها و انتشار محتوایی ساختارشکن به جذب مخاطب بپردازد. با توجه به این که محتوای این رسانه در فضای مجازی منتشر می‌شد، در نتیجه نظارت کمتری از سوی وزارت ارشاد بر این سایت وجود داشت، به همین خاطر مسئولین تی‌وی‌پلاس که اغلب آن‌ها از نیروهای سابق نشریات زرد بودند، به سمت تولید محتوای عامه‌پسند با هدف جذب مخاطب بیشتر حرکت کردند که نتیجه آن تولید صدها کلیپ با موضوعات مختلفی چون سینما، تئاتر، موسیقی و… بود که در لایه‌های زیرین محتوای غالب آن‌ها مفاهیمی چون تجمل، مدگرایی، بدحجابی و به طورکلی سبک زندگی غربی ترویج می‌شود.

هر چند که مسئولین این سایت نیز سعی کردند برای حفظ ظاهر هم که شده، در میانه برخی از ویدئوهای تولیدی خود به سراغ برخی از موضوعاتی دینی نیز بروند، ولی رویکرد آن‌ها در پرداختن به این موضوعات نیز بر پررنگ کردن حاشیه‌ها و مسائل فرعی پیرامون زندگی شخصی چهره‌های مذهبی بوده است نه ترویج باورها و اعتقاد مذهبی در میان مردم!

خلاصه آن که در میانه این بازار شام تولید و به اشتراک گذاری فایل‌های ویدئویی در کشورمان، هرکسی ساز خود را می‌زند و آن‌گونه که دوست دارد عمل می‌کند. البته نباید از ویژگی‌های مثبت راه‌اندازی سرویس‌هایی همچون «آپارات» و یا «تی‌وی‌پلاس» غافل شد. سرویس‌های که اصل راه‌اندازی آن‌ها کاری درست بوده است ولی به نظر می‌رسد آنچه که به فراموشی سپرده شده است، نظارت بر محتوای این سرویس‌ها و خط قرمزهای معین شده برای تولید و انتشار محتوای تصویری در آن‌هاست.

منبع: گرداب