پایگاه خبری تحلیلی فناوری های نرم و فرهنگی رصد و تحلیلی بر وضعیت صنایع فرهنگی و خلاق
به گزارش فناوری فرهنگی، با توجه به کلیت فرایندها، نهادها، سازمان‌ها، بودجه‌ها، جشنواره‌ها، نمایشگاه‌ها و …که در سال‌ها و دهه‌های اخیر با محوریت فرهنگ‌سازی در خصوص «مد و لباس» در کشور ایجاد و راه‌اندازی و مصرف شده‌اند نگاهی بیاندازیم. به نظر می‌رسد که مجموعه این برنامه‌ها عموماً با هدف نوعی برنامه‌ریزی برای بهبود یا فرهنگی جلوه‌کردن مسئله پوشش در جامعه ایرانی به راه افتادند. در خلال شکل‌گیری و حیات این مجموعه عریض و طویل مناسبات بسیار و البته گاه سودمندی بین مدیران فرهنگی و طراحان و دست‌اندرکاران و متخصصان حوزه مد و لباس شکل گرفت که هر کدام را می‌شود در جای خود بررسی و ارزش‌گذاری کرد. بسیاری از نیروها و بودجه‌ها و… در این حوزه گرد هم آمدند تا مثلاً علی‌رغم نظارت و مطالعه نقصان‌های موجود در این حوزه، تا آنجا که مقدور است به برنامه‌ریزی و ترویج و حمایت‌هایی دست بزنند که کلیت جامعه ایرانی نهایتاً در زمینه نوع انتخاب پوشش و مد و لباس و… نشانگر نوعی جامعه‌ای برخوردار از عقلانیت فرهنگی و همچنین ارزش‌های بومی و سرزمینی و… باشد.
به این ترتیب باید پذیرفت که جامعه ایرانی باید تحت تأثیر این سازوکارهای برنامه‌ریزی شده، طی برگزاری همه جشنواره‌ها و همایش‌ها و نمایشگاه‌ها و غیره… در مسیری قرار بگیرد، (یا لااقل به این مسیر متمایل شود) که از نظر فرهنگی معرف عقلانیت ویژه‌ای باشد که توسط این سازوکارها و مجموعه‌ها در زمینه انتخاب پوشش و انواع مد و لباس و… ترویج می‌شده است.
آیا امروز مردم جامعه ایرانی، به‌ویژه طبقه متوسط شهری که علی القاعده باید مخاطبان اصلی نهادهای فرهنگی و هنری رسمی باشند، منتظرند تا سال به سال نمایشگاه یا جشنواره فلان مد و لباس ایرانی برگزار شود، تا مد سال و رنگ سال و کفش و کیف و شلوار و بلوز و… مصرفی خویش را بر مبنای ایده‌ها، طرح‌ها و برنامه‌های آن نمایشگاه یا جشنواره خریداری و تهیه کنند. چنین به نظر نمی‌رسد. زیرا بسیاری از جوانانی که اغلب پیگیر جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های عمومی مد و لباس معتقدند طرح‌های ارائه شده از سوی جشنواره‌ها با سلایق عمومی جامعه همخوانی ندارد. همچنین زمانی وجود نهادهای متولی قادر به اثربخشی خواهند بود که بتوانند دوستداران این حوزه را به سمت طرح‌های جدید و به روز با سبک ایرانی اسلامی سوق دهد، در غیر این صورت وجود این نهادها در جامعه روزبه‌روز کمرنگ‌تر شده و ماهیت اصلی‌اش را از دست می‌دهد. نباید جشنواره مد و لباس به گونه‌ای باشند که تهی از هرگونه کارکرد باشند و نسل جوان ما حس کند که این نوع جشنواره‌ها تنها یک دورهمی ساده است تا دانشجویان این حوزه برای جمع کردن رزومه در این فستیوال‌ها شرکت کنند و کسب سودی داشته باشند. در این زمینه انتقاد دو تن از فعالان حوزه مد و لباس می‌آید:
متولیان در کنار برگزاری جشنواره، سعی در معرفی مُد ملی داشته باشند
«مهپاره اکبری» طراح و تولیدکننده مد و لباس، به جمع‌آوری و مجموعه درآوردن لباس‌های اقوام مشغول است، به خبرنگار مهر می‌گوید: به اعتقاد من تماماً برگزاری این جشنواره‌ها، همایش‌ها و نمایشگاه پول خرج کردن صرف است و هیچ‌گونه خاصیتی ندارد. اما هست و هر ساله جشنواره‌های مختلف برگزار می‌کنند و موفق هم نبودند. به جای این فعالیت‌ها کاری کنند که لباس خوب و مناسبی را به عنوان لباس ملی به مردمانمان معرفی کنیم. شما تصور کنید که لباس‌های سنتی که در جهت لباس اقوام طراحی کرده‌ام در انبار خاک می‌خورد، اما کسی برای توسعه لباس‌های اقوام اقدامی نمی‌کند. من با تحقیقات و پژوهش برای حفظ میراث فرهنگی کشورم لباس‌های مختلف استان‌های مختلف را موردنظر قرار دادم تا این فرهنگ گم نشود، به اعتقاد من لباس‌های اقوام فوق‌العاده مُد دارد. مردم باید سعی کنند در مراسم‌های مختلفی که دارند، از این لباس‌های اقوام استفاده کنند.
مهجور ماندن بخش عفاف و حجاب در جشنواره‌های دولتی
«سیدمهدی جوادی»، رئیس انجمن تولیدکنندگان محصولات حجاب به خبرنگار مهر در این‌باره می‌گوید: به اعتقاد من، توانایی تشخیص در نهادهای دولتی مد و لباس و برآیند گفتمانی در جشنواره‌های نظیر فجر چیزی جز همان محصولات در جامعه نیست. یعنی همان افرادی که طرفدار مانتوهای جلوباز هستند و مزون‌های خصوصی‌شان را اداره می‌کنند برگزیدگان جشنواره مد و لباس فجر خواهند بودند.
او ادامه می‌دهد: با توجه به اینکه سال گذشته به عنوان رئیس انجمن محصولات حجاب برای بازدید به جشنواره بین‌المللی مد و لباس فجر رفته بودم همراهانم مسیرهایم را تغییر می‌دادند که مدل‌های مانتوها با نمادهای خاص را نبینم البته من احساس می‌کنم که این مدل پوشش از مانتوهایی که در سطح جامعه به عنوان مانتوی توری بر تن می‌کنند، بدتر بود. یعنی به واقع باید بگویم جریانات و اتفاقات مثبتی در قالب پوشش عفیف‌تر در حوزه مد و لباس در جامعه رخ نداده است. به اعتقاد من دقیقاً نهادهای حاکمیتی همان چیزی را ترویج یا پرموت می‌کنند که ما در فروشگاه‌های هفت‌تیر و دیگر مراکز خرید می‌بینیم. اما چون این‌ها اسم دولتی را یدک می‌کشند همان مانتوی جلوباز را دو تا دکمه می‌زنند و آن را در نمایشگاه و جشنواره قرار می‌دهند.
جوادی جریان رسانه‌ای مد و لباس دولتی را کاملاً نسبت به ذائقه بازار و فعالان مزونی در بازار منفعل می‌داند و می‌گوید: جریان‌سازی و سیاست‌گذاری اتفاقات دولتی را کسانی انجام می‌دهند که خودشان مولدین همان مُد و پوششی هستند که در سطح جامعه می‌بینیم. اینکه ما بیاییم کل لباس اجتماع و مُدو لباس را بر اساس سیاست دیگری پایه‌ریزی کنیم و می‌گوئیم در کنار آن بخش عفاف و حجاب هم قرار می‌دهیم و می‌گوئیم کل پوشش عفاف و حجاب منحصر در این بخش است که این تعبیر ضِد دارد زیرا زمانی‌که عنوان بخش پوشاک حجاب را انتخاب می‌کنیم یعنی دیگر بخش‌ها پوشاک غیرحجابی است و لذا می‌بینیم در جشنواره‌های همانند جشنواره مُدو لباس فجر مهجورترین بخش حوزه حجاب است و آن‌ها تعریف حجاب را مختص در چادر کردند و جایزه‌ای هم برای آن در نظر گرفتند. سوال من اینجاست آن محصولی که در بخش مانتو جایزه می‌گیرد پوشش استانداردی برای جامعه اسلامی به حساب می‌آید یا خیر؟
او بیان می‌کند: باید ببینیم ما در حوزه ذائقه‌سازی چه‌کار کردیم! ما وقتی که اراده، تصمیم و جدیتی در این حوزه برای ذائقه‌سازی نداریم معلوم است که فعالیت درستی نداریم. نه تنها تصمیم، اراده و جدیتی نداریم بلکه خودمان را پا جای پای آن‌هایی می‌گذاریم که رسالتشان ترویج مد غربی است. در نتیجه دستگاه‌های دولتی باید تکلیف‌شان را مشخص کنند که می‌خواهند در این حوزه فعالیت ثمربخش داشته باشند یا خیر! اصلاً رسالتشان این حوزه است یا اینکه موضوع پوشاک ایرانی اسلامی را زینت‌المجالس جشنواره‌هایشان می‌دانند که مثلاً این بخش را می‌گنجانند تا کسی به آن‌ها گیر ندهد. در صورتی که باید ماهیت، هویت، اصل، سیاست‌گذاری‌ها، روش‌شناسی و اجرای آن سازمان مبتنی بر پوشاک ملی ایرانی اسلامی منطبق بر شاخص‌های هویتی، دینی و مذهبی‌مان باشد که به ضرس قاطع می‌گویم به این شکل نیست.
مد و لباس رسانه قدرتمند ندارد
«سیده راضیه ابراهیمیان» طراح، تولیدکننده حوزه مد و لباس مهم‌ترین مسئله و ضعف در حوزه پوشاک را «رسانه» می‌داند، به اعتقاد او فعالان حوزه مد و لباس از رسانه‌ای قدرتمند در این حوزه بی‌بهره هستند و نمی‌توانند مسیر و راه‌شان را بسط و گسترش دهند. او می‌گوید: رسانه مهم‌ترین مرجع در این عرصه خواهد بود که تأثیر به‌سزایی بر روی مخاطبان دارد. با ورود سلبریتی‌ها و بلاگرهایی که هیچ‌گونه تخصصی در ین زمینه ندارند الگوهای نامناسب رواج پیدا کرده و این مسیر راه درستی را طی نمی‌کند. به اعتقاد من لباس چیزی نیست که ما محدود به سلبریتی‌ها و بازیگران کنیم. باید دانش کافی در این حوزه را به خوبی فرابگیرند تا تغییر پوشش و تفکرات آن‌ها را بدانیم آیا زیرساخت‌ها و برنامه‌های مدونی در این حوزه وجود دارد؟ که به نظر من وجود ندارد و این مسیر انحرافی در حوزه مد و لباس را ایجاد می‌کند.
منبع:مهر
