پایگاه خبری تحلیلی فناوری های نرم و فرهنگی رصد و تحلیلی بر وضعیت صنایع فرهنگی و خلاق
به گزارش فناوری فرهنگی، نشست بازسازی، تولید و عرضه عروسک‌های مردم‌ساخت در حاشیه برگزاری پنجمین دوره جایزه فیروز برگزار شد.
امیر سهرابی مدیر خانه موزه عروسک و اسباب‌بازی کاشان در این‌نشست با بیان عناوین مسیر پژوهش تا تولید عروسک‌های بومی، به لزوم بازارسازی برای عروسک‌های بومی پرداخت و گفت: در این‌زمینه وظیفه ما بازارسازی است که درواقع با حرکت‌های ترویجی ممکن خواهد شد؛ طوری‌که خانواده‌ها بدانند فرزندشان می‌تواند با عروسک‌های بومی بازی کند. برای کپی دست چندم عروسک باربی بازار وجود دارد، اما این عروسک‌ها بازاری ندارند که ما باید برای آن برنامه‌ریزی کنیم.
وی با اشاره به این‌موضوع که چرا عروسک‌ها مهم هستند، به کارکردهای احیای میراث فرهنگی شامل صنایع دستی و میراث ناملموس پرداخت و افزود: علاوه‌بر احیای میراث فرهنگی، نقش عروسک‌ها در پرورش خلاقیت و هنر کودکان مهم است و همچنین بسترهای تولید و اشتغال‌زایی در حوزه فرهنگ نیز مطرح است. از سوی دیگر عروسک بسترهای گفت‌وگو و دوستی بین‌فرهنگی را ایجاد می‌کند.
مدیر خانه موزه عروسک و اسباب‌بازی کاشان بر ضرورت دخیل‌کردن پژوهش‌های مردم‌شناسی در روند تولید و عرضه‌ی عروسک‌های مردم‌ساخت تاکید کرد و گفت: در جریان تحقیقات میدانی بهتر است از یک پژوهشگر مردم‌شناس بهره گرفت تا ابعاد مختلف عروسک‌های آئینی با دقت مورد بررسی قرار گیرند.
دیگر سخنران این‌برنامه عظیم‌پور، استاد دانشگاه بود که گفت: ما در دانشگاه دست‌ساخته‌ها و روایت پشت آنها را به‌صورت جزئی تحلیل می‌کنیم؛ حال آن‌که سازنده عروسک‌ها لزوماً به این تحلیل‌ها آگاه نیست. آنچه برای استفاده از یک دکمه یا چلیپا مورد نظر عروسک‌ساز است، سینه‌به‌سینه به او منتقل شده و ریشه در خرد جمعی دارد. ممکن است او به نمادشناسی آنچه می‌سازد، اشراف نداشته باشد اما برای ما باید اصالت اثر مد نظر قرار گیرد.
در این راستا عظیم‌پور توصیه کرد در جریان پژوهش‌های میدانی، ابتدا عروسک‌سازان بومی را از اهمیت کارشان آگاه کرده و سپس با کسب اجازه از ایشان خواستار تولید آنچه باشیم که متعلق به خودشان است؛ نه چیزی‌که انتظار دارند ما به‌عنوان گردشگری از پایتخت بپسندیم.
او با اشاره به حفظ اصالت آثار گفت: به‌جای برندهای بزرگ دنیای سرمایه‌داری که در اولین نگاه در فرودگاه می‌بینیم، عروسک‌ها با یک خوشه گندم می‌توانند خوشامدگوی مسافران در فرودگاه‌های ایران باشند. عروسک‌ها به حفظ اصالت کمک می‌کنند و باید به گونه‌ای عمل کنیم که این عروسک‌ها در سبد کالاهای فرهنگی خانواده‌ها قرار گیرند.
سهرابی نیز در ادامه گفت: ما ابتدا باید نقش خود را بشناسیم. آیا پژوهشگریم؟ کار آفرینیم یا فعال فرهنگی بومی و تسهیلگر جوامع محلی؟ سپس با توجه به نقش خود، از سازندگان بومی نمونه جمع‌آوری کنیم. در این جمع‌آوری‌ها باید توجه داشته باشیم احتمال وجود انواع مختلف از یک محصول در یک منطقه وجود دارد و حتی‌الامکان این تنوع را گرد هم بیاوریم. وظیفه ما ثبت است. از سازنده بخواهیم اثر را ارائه کند و خود سکوت کنیم و ایده ندهیم. سوال مهمی که در این زمینه باید به پاسخ آن برسیم این است که اثر ایشان در گذشته چطور ساخته می‌شده است و مواد مصرفی در آن چطور تهیه می‌شده است؟
وی افزود: بسته به اینکه این عروسک بازیچه باشد یا آئینی و یا نمایشی، روش‌های گردآوری اطلاعات متفاوت است مثلاً در مورد کارکرد بازیچه برای عروسک حتماً باید بازی با آن را تجربه کنیم. اگر آئینی است، کار سخت‌تر خواهد بود و باید نیات جامعه و شخص را پیدا کنیم و در این کار نیاز به دانش مردم‌شناسانه داریم. و بالاخره اگر سراغ عروسک‌های نمایشی رفته‌ایم، باید توجهمان را یه روش اجرا و مجریان و محل اجرا، مناسبات، آوازها و قصه‌های مرتبط با آن معطوف کنیم.
مدیر خانه موزه عروسک و اسباب‌بازی کاشان همچنین با ارجاع به تجربیات خود از چالش‌های مسیر تولید عروسک‌های بومی و مردم‌ساخت سخن گفت: یک بخش مهم در این مسیر، فرآیند تولید با جامعه محلی است که بحث مسئولیت اجتماعی و چالش‌هایش را به میان می‌آورد. وقتی با هدف کارآفرینی برای جامعه محلی اقدام می‌کنیم، چالش مواجهه با جوامعی با تجربه جمعی محدود مثل زنان روستایی را خواهیم داشت که باید برای مدیریت آن برنامه‌ریزی داشته باشیم.
سهرابی در پایان گفت: ترویج و احیای عروسک‌ها در دهه گذشته در دو فاز اول خود هستند. در این کمتر تجربیات تجاری‌سازی و تولید کارخانه‌ای داریم و اتفاقاً بهتر است این تجربه بعد از فرهنگ‌سازی و ترویج عروسک‌های مردم‌ساخت شکل بگیرد.
منبع: مهر
