پایگاه خبری تحلیلی فناوری های نرم و فرهنگی رصد و تحلیلی بر وضعیت صنایع فرهنگی و خلاق
به گزارش فناوری فرهنگی،جان هاوکینز رئیس موسسه «هاوکینز اند اسوشیتس در لندن و شانگهای» است. او به شرکت‌های جهانی، سازمان‌های بین‌المللی و دولت‌ها مشاوره می‌دهد. امسال سیزدهمین سال از انتشار کتاب موثر وی با عنوان اقتصاد خلاق می‌گذرد: «مردم چگونه از ایده‌های خود پول در می‌آورند». این کتاب اکنون با ویرایش جدید در قفسه‌های کتابفروشی موجود است.
در همین حال سایت تحولات خلاق آسیا (creative transformations Asia) مصاحبه‌ای با جان هاوکینز انجام داده که در زیر آمده است:
اقتصاد خلاق یک مسیر جدید از تفکر درباره خلاقیت افراد و سازمان‌ها را نه تنها در انگلیس بلکه در سراسر جهان ارائه می‌کند. ویرایش جدید بسیار متفاوت است. آیا می‌توانید بگویید چرا این کتاب را به روزرسانی کردید و چه چیزی در ویرایش جدید، متفاوت است؟
هاوکینز: سه دلیل وجود دارد که من احساس می‌کنم ویرایش جدید یک ایده خوب است. دلیل نخست، بخش مربوط به صنایع در نسخه 2001 میلادی است که نیاز به بازنگری و به روزرسانی داشت. ما این بخش را در سال 2007 میلادی به زبان‌های عربی و چینی به روزرسانی کردیم ولی این برای 5 سال پیش بود و احساس کردیم که باید بار دیگر این کار را انجام دهیم. آمارهای کاملا جدیدی وجود داشت که در نسخه جدید کتاب گردآوری شده است. این واضح ترین دلیل بود.
دلیل دوم این بود که ما اکنون چیزهای بیشتری درباره آنچه که در چین اتفاق می‌افتد، می‌دانیم. چین مهمتر از قبل شده است. رویکرد چین به سوی صنایع فرهنگی و خلاق کاملا متمایز از نگرش غربی است. چین یک بازیگر مهم است.
دلیل سوم رشد فعالیت آنلاین به خصوص در عرصه دیجیتال است. البته اینترنت در سال 1999 میلادی نیز وجود داشت ولی به اندازه امروز فراگیر و قابل توجه نبود.
دلیل دیگری نیز برای من زمانی روشن شد که در حال به روزرسانی کتاب بودم. ایده‌های خود من نیز نسبت به دهه 1990 میلادی به خصوص درباره ایده صنایع خلاق در انگلیس تغییر کرده است. من اکنون دیدگاهی گسترد‌ه‌تر و جامع‌تر نسبت به خلاقیت و نوآوری در جامعه دارم.
بسیاری از افراد که با صنایع فرهنگی و خلاق در ارتباط هستند، مایلند تا بر روی هنر و فعالیت‌های خلاق تمرکز کنند ولی رویکرد شما گسترده تر است.
هاوکینز: من فکر می‌کنم که اگر به عنوان مثال به دیجیتال نگاهی بیندازید و به نوع دستگاه‌هایی که ما امروز استفاده می‌کنیم، این آمیزه‌ای از خلاقیت و نوآوری است و این بسیار سخت است که بین خلاقیت و نوآوری مرز تقسیمی را ترسیم کنیم و این دو را از یکدیگر جدا نماییم. من هنوز از واژه اقتصاد خلاق استفاده می‌کنم ولی مجبوریم از نوآوری نیز صحبت کنیم.
برخی معتقدند که اشتغال در این بخش بسیار مخاطره آمیز است. شما چه پاسخی دارید؟
هاوکینز: تاکید بر تازگی و ایده‌های هدفمند که توسط افراد و گروه‌های توسعه یافته است به این معناست که کار برای بسیاری از مردم سخت‌تر و مشکل‌تر شده است، برخی افراد از فردگرایی لذت می‌برند و به دنبال تازگی و نوآوری اقتصاد خلاق هستند ولی برخی‌ها نمی‌خواهند به این سبک زندگی کنند. در بسیاری از جوامع و اقتصادها که درجه بالایی از خلاقیت و اصالت وجود دارد ما با گسترش نابرابری روبرو هستیم.
در این ویرایش جدید، شما بخشی را اضافه کرده‌اید موسوم به شهرها: فضاهایی در بین آنها. این بخش از کتاب از کجا آمده است؟
هاوکینز: مثل بسیاری از افراد دیگر من هم 4 یا 5 سال پیش متوجه شدم که شهرها جایی هستند که همه اتفاقات در آنجا می‌افتد. خلاقیت از نظر تاریخی از 2 تا 3 هزار سال پیش در همه جوامع با شهرها پیوند خورده است. مردم به شهرها می‌روند تا ایده‌های جدید را کشف کنند. با افراد ملاقات کنند و چیزهای جدیدی یاد بگیرند. گرچه تمرکز اصلی صنایع خلاق و سیاست دولتی در سطح ملی بوده است ولی من متوجه شدم که اقدام اصلی در شهرها اتفاق می‌افتد، در شهرهای خلاق.
چین بیشتر از هر کشوری در جهان شهر دارد و بیشترین جمعیت جهان را در کنار هند در اختیار دارد، بیشترین تعداد کاربران اینترنت در جهان را داراست. شما وقت زیادی را در چین طی 10 سال گذشته سپری کرده‌اید. برداشت شما از چالش‌های چین در زمینه اقتصاد خلاق چیست؟ در چه زمینه‌هایی چینی‌ها موفق شده‌اند؟
هاوکینز: من به این حس قوی دست یافتم که رهبری عبارت است از حمایت از نوآوری و خلاقیتی که آنها تمایل دارند از نظر فعالیت‌های فرهنگی تفسیر کنند. چینی‌ها تعدادی سیاست اتخاذ کرده‌اند تا مقام‌های رسمی در شهرها را تشویق کند. همین طور تعداد زیادی از پروژه‌های خلاق در بخش خصوصی وجود دارد که در شهرهای بزرگ در حال وقوع است. این شکوفایی خود به خود تاثیر مثبت زیادی در همه مناطق دارد چه در بخش مد، رسانه‌های آنلاین، تجارت الکترونیک و چه سایر زمینه‌ها.
من فکر می‌کنم احساس استقلال و سایر عاداتی که توسط این افراد خلاق در زمینه‌های هنر، طراحی، رسانه و نوآوری خلاق کسب شده، در حال تبدیل شدن به سطح ملی است.
بسیاری از کسب و کارها به خصوص در فیلم و بخش‌های رسانه‌ای چین در حال حرکت هستند. نه فقط از هالیوود هنگ کنگ و تایوان بلکه از بسیاری از مکان‌هایی که قصد تولید دارند و فکر می‌کنند چین بازار خوبی می‌تواند باشد. بنابراین چین نه تنها می‌تواند مکانی برای تولید و فروش باشد بلکه می‌تواند مکانی برای خلاقیت باشد. در تولید مشترک فیلم، دولت چین از کسب مهارت‌های جدید خوشحال است. ولی یک سئوال وجود دارد: آیا خلاقیت اصلی در چارچوب سیستمی که در چین عمل می‌کند، شکوفا خواهد شد؟
هاوکینز: من 3 اصل خودم را دارم، 3 گزاره شانگهای من، که همه خلاق با قدرت تخیل و تمایل برای استفاده از آن به دنیا آمده‌اند، این خلاقیت نیاز به آزادی بیان دارد و سپس این افراد باید به بازارهایی دسترسی داشته باشند که آزاد، کارا، عادلانه و شفاف باشد.
چین نمره بسیار بالایی را در اصل اول کسب می‌کند: یک هیجان فوق العاده و شور و اشتیاق فراوان وجود دارد. البته درجه آزادی به اندازه استرالیا یا اروپا یا آمریکا بالا نیست. و بازارها در بسیاری از موارد، موثر و کارا نیستند. بازارها به خوبی عمل نمی‌کنند. بنابراین شما می‌توانید کسانی را داشته باشید که می‌توانند کارهای فوق العاده انجام دهند، اما قادر به ایجاد یک فعالیت تجاری نیستند. این مساله تا حدودی به دلیل قوانین و مقررات متعدد و پیچیده است. این مساله تا حدی نیز به خاطر وجود شرکت‌های دولتی و انحصارات دولتی، به ویژه در رسانه‌ها است. بنابراین هنوز هم چالش‌های ساختاری وجود دارد.
وقتی به شرکت‌هایی مثل هواوی نگاه می‌کنید به نظر می‌رسد که چین در زمینه صنایع مبتنی بر فناوری بهتر عمل می‌کند. چیزی که دولت چین بسیار موثر اجرا می‌کند این است که آنها مانع از حضور شرکت‌های بین‌المللی می‌شوند علی‌رغم توافقنامه جامع در زمینه تجارت در خدمات. این مساله به خصوص در زمینه صنایع مبتنی بر اینترنت اتفاق می‌افتد، که به شرکت‌های داخلی اجازه رشد و رونق بیشتری می‌دهد. این شرکت‌های داخلی بعید است که از دولت چین بخواهند در سیاست‌های خود تجدید نظر کند.
هاوکینز: شما درست می‌گویید. من به این مساله پی بردم که طی ماه‌های گذشته قوانین دولتی در چین حتی محدودتر و در حمایت بیشتر از شرکت‌های دولتی تصویب شده است. ولی در زمینه اینترنت شرکت‌های علی بابا تنسنت و بایدو از شرکت‌های برجسته هستند. این شرکت‌ها نه تنها بسیار بزرگ هستند بلکه واقعا خوب هستند. بله این شرکت‌ها مورد حمایت واقع می‌شوند ولی ما نباید پیشرفت چشمگیر آنها در زمینه مدیریت، نوآوری و ابتکار را نادیده بگیریم.
در زمینه داستان سرایی، نوشتن رمان، فیلم سازی و توسعه بازی و نشر چین مسیر قابل توجهی برای پیشرفت دارد. چین داستان سرایی سنتی و روایت کردن از گذشته را ندارد. چین داستان‌هایی در زمینه زندگی معاصر ندارد که ما به آن عادت کرده‌ایم و چندین سال است که از این نوع داستان‌ها در آمریکا و اروپا لذت می‌بریم.
همیشه یک تاکید بر گذشته در چین وجود داشته و به خصوص با انقلاب کمونیستی در جامعه رو به تغییر یک تاکید خاص بر روی بازگویی این داستان‌ها وجود داشته است. یک نسل کامل با سریال‌های تلویزیونی جنگی و فیلم‌های نظامی بزرگ شده‌اند. ولی من احساس می‌کنم در 12 ماه گذشته افراد در حال ساخت داستان‌های معاصر، سریال‌های تلویزیونی به روزتری هستند. یک تغییر سیاست به زندگی مدرن امروزی وجود داشته است.
هاوکینز: ما باید به یاد داشته باشیم که چین تاکنون رسم و سنت پخش مستقل یا سنت و رسم زیر ساخت‌های ضبط مثل CD یا DVD را نداشته است. چین در حال حرکت از یک مدل رادیو و تلویزیون به شدت محدود دولتی به سوی رسانه‌های دیجیتال آنلاین است. بنابراین احتمال دارد که شاهد فعالیت‌های بسیار جالبی باشیم که به طور کامل از اتفاقاتی که در آمریکا یا اروپا می‌افتد متفاوت باشد.
این مساله تا حدی در حال اتفاق افتادن است. شرکت‌های اینترنتی در حال تغییر به سوی راهبردهای محتوای جدید آنلاین هستند به خصوص فرمت‌های کوتاه که مردم بتوانند در مترو بر روی گوشی‌های همراه خود از آن استفاده کنند. در ارتباط با آسیا به نظر شما کدام کشورها و مناطق عملکرد بهتری در زمینه اقتصاد خلاق داشته‌اند؟
هاوکینز: من فکر می‌کنم چین فعال‌ترین و قابل توجه ترین مکان در همه آسیا است. ما نباید ژاپن را فراموش کنیم. فعالیت ژاپن در طیف گسترده‌ای از صنایع بوده و هنوز این عملکرد شگفت انگیز است. چیزی که در دوره دولت پارک در کره جنوبی در حال روی دادن است، جالب است. آنها یک ایده بسیار خاص از اقتصاد خلاق دارند و تمرکز زیادی بر روی علم و فناوری دارند ولی دولت کره جنوبی قصد دارد اقتصاد این کشور را از طریق اقتصاد خلاق بار دیگر احیا کند. سامسونگ توانسته است سونی را شکست داده و شانه به شانه با اپل رقابت کند.
من اقداماتی را که ماری الکا پانگستو وزیر اندونزی انجام می‌دهد، تحسین می‌کنم. وی یکی از معدود وزرای فعال در زمینه اقتصاد خلاق به نوبه خود است. ولی بسیاری کشورها در آسیا مایل هستند تا اقتصاد خلاق را به عنوان راهی برای احیای هنر و صنایع دستی خود ببینند و امیدوارند تا اقتصاد خلاق موجب افزایش صادرات آنها شود.
منبع: اقتصادخلاق
