پایگاه خبری تحلیلی فناوری های نرم و فرهنگی رصد و تحلیلی بر وضعیت صنایع فرهنگی و خلاق
از آغاز قرن 21 میلادی به نظر می رسد با موج جدیدی از جریانات فکری و فرهنگی روبرو هستیم. اغلب تولیدات رسانه‌ای غرب در سطح بین المللی، به نوعی به معرفی جنبشی اصرار دارند که نزدیکی زیادی به مفاهیم شیطان پرستی دارد. عبارت کلیدی شیطان پرستی به نوعی به بازگشت به تاریخ گذشته ی غرب اشاره دارد. چرا که دنیای غرب، اولین مرحله ی شروع تاریخ خویش را با عصر اسطوره ها آغاز کرده است.
به نظر می رسد غربی‌ها از ابتدا با خدایان عینی، ارتباط برقرار می‌کرده‌اند. یا اینکه تصویری در ذهن خود از خدا ترسیم کرده و سپس او را پرستش می‌کردند. به این ترتیب است که امروز نیز بشر به نوعی، مجدداً به عصر اسطوره پردازی بازگشته است. این اسطوره‌ها ممکن است در عرصه سینما و در قالب قهرمانانی مثل «مرد عنکبوتی» یا «هری پاتر» وارد دنیای کودکانه شوند.
«بن» نام پسربچه‌ای است که تمام قدرت او در ساعتی است که به دست دارد. این ساعت به گونه‌ای عمل می‌کند که بن تن می تواند با هر بار فشار دادن دکمه‌ای در آن به شکل یک موجود فضایی و خیالی در بیاید و با نیروی شر مبارزه کند. به نظر می‌رسد در داستان بن تن، مساله خیر و شر با روایت تازه‌ای ارائه شده است. هرچند بررسی عمیق این داستان به بحثی مفصل و دقیقی نیاز دارد.
نکته این است که این روزها اغلب کودکان، به دنبال داشتن ساعت بن تن هستند. وقتی با چند تن از این کودکان روبرو می‌شوید در حالیکه ساعت بن تن بر دستشان است با اعتراض از این مساله حرف می‌زنند که ساعت آنها واقعی نیست که با فشردن ان تبدیل به حیوانی عجیب و غریب شوند و فکر می‌کنند این یک اتفاق جالب و هیجان انگیز است. عجیب‌تر اینکه گاهی عروسک ترسناکی در دستشان می‌بینید که این هم یکی از چهره‌های بن تن، یعنی یکی از همان موجودات است. این چهره‌‌ها از دیدگاه بزرگترها هم خوشایند و جالب توجه نیستند و معلوم نیست کارگردانان چنین جریانی قرار است با دنیای لطیف و معصوم کودکان چه کنند؟
کاری که بِن انجام می دهد شبیه به جادوگری است. با چنین داستان‌هایی، پدیده‌ای به نام جادو، جایگاهی ویژه را در دنیای لطیف و تخیل‌آمیز کودکانه باز کرده و خدایی دروغین و شیطانی را در اذهان آنها می‌کارد.
به راستی خو گرفتن فرزندان ما با چنین شخصیت هایی که هیچ شباهتی به زندگی عادی و دنیای واقعی ندارند، و از طرفی جایگاه خداوند را در اذهان کودکان معصوم ما، مخدوش می‌کنند و دیگرانی را با شکل شمایلی دوست داشتنی به جای خدا می‌‌نشانند، چه اثری بر ذهن و افکار کودکان بر جای خواهند گذاشت؟
پس از این مرحله اتفاق دیگری رخ می‌دهد. پدیده‌ای که به نوعی توسط بازار جهانی هدایت میشود و انواع اسباب بازی، وسایل کمک آموزشی، بازی‌های دجیتال و عروسک‌هایی با نام و نشان بن تن وارد جامعه ما و سپس قفسه های کمد کودکان ما می‌شوند.
تخیل بچه ها، تصویری است و نمی توان مفهومی انتزاعی را بدون پشتوانه تصویری در ذهن کودکان وارد کرد، بنابراین طبیعی است کودکان بگویند: «هر چند خدا قوی است، اما نیروی بن تن بیشتر است».
اما هر چه باشد قهرمانی فانتزی است، فرد بسیار ضعیفی است که با اتفاقی ناگهانی تبدیل به قهرمان و ناجی مردم می شود؛ این گونه قهرمان ها، ذهن کودکان را بشدت دچار توهم می‌کند. کافی است قدری با روان شناسان صحبت کنید تا بگویند چه بلایی بر سر کودکانمان آمده است. کودکان با وجود ضعف بسیار در عرصه درس، ورزش و انواع مهارت های فردی، در ضمیر خود منتظر حادثه ای غیبی هستند تا آنها را به قهرمانانی پولاد بدن، رزمی کارانی قوی بنیه و ناجیانی زیرک تبدیل کند. فرزندانمان در انتظار عنکبوتی خارق العاده، دست بندی فضایی یا نیرویی ماورایی، شبانه روز خود را در توهم می گذرانند. از جهت دیگر ناجی خود را قهرمانی غربی می انگارند و برای پایان رنج دنیا، منتظر موعودی آمریکایی هستند؛ غرب گرایی حداقل اتفاقی است که برای فرزندان ایران زمین، بخصوص برای پسرانمان می افتد.
اما بررسی کمی از جزئیات فنی و تاکتیکی این محصول فرهنگی غرب می‌تواند تا حدودی روش آنها در توزیع محصولاتشان را بیان کند. انیمیشن «بن 10» محصول جذاب این سال‌های شرکت آمریکایی Man of Action Entertainment است که توسط استودیوی انیمیشن‌سازی Cartoon Network Studios تولید شده است. انیمیشن «بن 10» در قالب یک سریال اصلی و پنج سری تولید شده است. سری اول که سریال تلویزیونی اصلی با عنوان «بن 10» بود، در سال‌های 2005 تا 2008 تولید و پخش شد و با توجه به استقبالی که از آن شد، سری دوم آن با عنوان «بن 10: نیروهای بیگانه» در سال‌های 2008 تا 2010 تولید و پخش شد. این سری در سه فصل و 36 قسمت ارائه شد. سری سوم این انیمیشن با عنوان «بن 10: بیگانه نهایی» در سال‌های 2010 تا 2012 تولید و پخش شد. در سال‌های 2012 تا 2014 نیز سری چهارم با عنوان «بن 10: اُمنی‌وِرس» ساخته شد. آخرین سری از این انیمیشن نیز در سال 2016 تولید شده و هنوز در حال اکران است، «بن 10: راه‌اندازی مجدد» نام دارد. در طی این سال‌ها انیمیشن تلویزیونی دیگری به نام «راز اُمنی‌تریکس»-2007 و فیلم‌های «مسابقه در برابر زمان»-2007، «ازدحام موجودات بیگانه»-2009 و «نابودی تمام بیگانگان»-2012 تولید و پخش شده است.
همکاری شرکت Cartoon Network Action Pack با DC Comics که یکی از مطرح‌ترین ناشران پی‌نما در آمریکا است، در سال‌های 2006 تا 2012 تولید یکی دیگر از حلقه‌های زنجیره محصولات فرهنگی آمریکا را محوریت بن 10 کلید زد. پی‌نماهای تولید شده با عناوین Ben 10، Ben 10: Alien Force، Ben 10: Ultimate Alien با قیمتی بین 25/2 تا 99/2 دلار به فروش می‌رسد. ناشران دیگری کتاب‌های داستان این عناوین را با قیمت 99/4 دلار منتشر کردند. انتشارات مشهور IDW نیز که یکی از چهار تولید کننده‌ی بزرگ پی‌نما در آمریکا است، پی‌نماهای سری Ben 10 را با قیمت 99/4 دلار و پی‌نماهای سری Ben 10 Classics را با قیمت 99/17 دلار به فروش می‌رساند.
پس از موفقیت سریال‌های تلویزیونی و فیلم‌های انیمیشنی بن 10، کالاهای متنوعی برای فروش عمومی تولید و روانه بازار شد. از این محصولات می‌توان به کتاب‌ها، عروسک‌های آدمکی از شخصیت‌های مختلف داستان، بازی‌های کارتی، اسباب‌بازی‌ها، بازی‌های رایانه‌ای و حتی سرویس خواب، لباس، کفش، قمقمه، ظرف غذا و غیره اشاره کرد.
نقاب و سایر ابزارهای مرتبط با شخصیت‌های داستان نیز سوژه‌ی تولید محولات متنوع دیگری بوده‌اند.
اگر سری به فروشگاه‌های اینترنتی اسباب‌بازی بزنید، مانند … و … و … می‌بینید که طیف گسترده‌ای از محصولات برای فروش وجود دارند. عروسک‌های آدمکی برگرفته از شخصیت‌های داستان در ابعاد 3 اینچ با قیمت‌هایی بین 10 تا 20 دلار فروخته می‌شوند. عروسک‌های بزرگترشان نیز در ابعاد 4 اینچ حدود 35 دلار قیمت دارند.
لباس شخصیت‌های داستان بین 60 تا 75 دلار با توجه به سنین مختلف ارائه می‌شوند. کیف مدرسه نیز حداقل بین 20 تا 30 دلار قیمت دارد که البته موارد گران‌قیمت‌تری نیز به چشم می‌خورد. مجموعه‌ی کامل لباس معروف و سبز رنگ نیز بن برای کودکان به قیمت 200 دلار فروخته میشود.
بازی‌های رایانه‌ای متعددی برای کنسول‌های مختلف، از جمله Nintendo DS، Wii و PlayStation 2 درباره‌ی بن 10 ساخته شده است. نخستین بازی رایانه‌ای بن 10 نیز، «بن 10: محافظ زمین» بود که در سال 2007 تولید و عرضه شد. به گفته‌ی شرکت Cartoon Network، مجموع فروش بازی‌ها و اسباب‌بازی‌های مربوط به «بن 10» در سراسر دنیا حدود 5/4 بیلیون دلار تخمین زده میشود. همچنین به گزارش مجله لایسنس مگ، در سال ۲۰۱۵ حدود ۱۰۰ میلیون اسباب بازی با محوریت این انیمیشن فروخته شده است و پیش‌بینی میشود در سال 2016 با تولیدات جدید این مقدار به دو برابر نیز برسد.
*جلال جلالی
منابع:
- http://www.tebyan.net
- http://irannamad.ir
- http://ben10.wikia.com/wiki
- http://www.idwpublishing.com
- https://toywiz.com
- http://www.ebay.com
- www.amazon.com
- http://variety.com
- http://www.licensemag.com
