«کارآفرینی دیجیتالی» و دنیای امروز ما

کارآفرینی دیجیتالی امروزه در روش های کسب و کار بیل گیتس ، رهبر مایکروسافت به عینیت یافته است. روشی که ” گیتس” جوان را به همراه همکارش، ظرف دو دهه به ثروتمندترین انسان کره زمین تبدیل کرد. مزیت رقابتی و پتانسیل ممتاز تولید در عرصه IT ، مولفه های اصلی رونق کسب و کار در این حوزه به شمار می رود.

کارآفرینی دیجیتالی اکنون به نوعی در مراکز آموزش عالی کشور در حال بررسی و آموزش اولیه است و امید است زمینه های بروز واقعی آن در کسب و کار کشور، روز به روز افزایش یابد.

شرکت گوگل، یکی دیگر از موفقان عرصه کارآفرینی دیجیتالی است. شرکتی که با 2000 کارمند و گردش مالی چند میلیارد دلاری، تنها از طریقhttp://www.google.com، بیش از 300 میلیون مخاطب در ماه دارد.

عصری که شاید، دنیای رنگ ها و صفر و یک ها، جای خود را به ارتباطات سنتی و دوست داشتنی قرون قبل داده است. زندگی اجتماعی همه مردمان روزگار ما به نوعی به فناوری اطلاعات و ارتباطات مرتبط شده است. به قول مادر بزرگ ها، همه سر به زیر شده اند ! اصطلاحی است که اکثر مردم نگاهشان به نوت بوک و موبایلشان است و در دنیای مجازی غرق شده اند. یا دارن کامنت می زنند یا لایک و فالو می کنند. این جماعت، وقت زیادی ندارند. پس باید دنبال فست فود باشند که سریع آماده شود و سریع مصرف کنند.
گویی فرهنگ مصرف و خوردن و نوشیدن هم تسریع شده است. ! حتی روستانیشنان نیز به بسترهای ارتباطی و اطلاع رسانی مجهز هستند. چه برسد به ابر شهرهای امروزی از تهران و توکیو گرفته تا سیدنی و مکزیکوسیتی و اتاوا. همه جا و همه وقت، نشانه هایی از دیجیتالی شدن زندگی انسان کره خاکی به چشم می آید. همه به فناوری اطلاعات و ارتباطات محتاج هستند. اما همه به نفت و خودرو و پیتزا ! وابستگی ندارند. بنابراین بازار آی تی، بازاری کم رقیب است که بازارهای دیگر نمی توانند جایگزین آن بشوند و از سویی، بازارهای دیگر به حضور فعالانه این بازار در گسترش ارتباطات و تجارت خود به شدت نیازمند هستند.
شبکه های اجتماعی روز به روز در حال گسترش هستند و ضریب نفوذ آن ها روز به روز در حال افزایش است. این حضور با طراحی اپلیکیشن های موبایلی نیز بیشتر به چشم میخورد و هم اکنون صدها میلیون کاربر اینترنت تنها از طریق موبایل، لحظه ای با یکدیگر از طریق فیسبوک و اینستاگرام و لاین و تانگو و تلگرام و اسکایپ در ارتباط هستند. البته ارتباطی از جنس مجازی.
آیا این ارتباطات مجازی، افیونی برای نسل ما خواهد بود؟ آیا کودکی که صبح تا شب با ipad و iphone و حتی نوت بوک پدر و مادرش بازی می کند، فرصتی برای حفظ بازی ها و شعرهای خاطره انگیز نسل قبل را خواهد داشت؟ آیا تمایل دانش اموزان و دانشجویان به مطالعات کتابخانه ای و تحقیقات میدانی سنتی فراتر از جست و جو در گوگل، سوق خواهد یافت؟ آیا مردمان روزگار ما به اندازه مردمان نسل قبل، بیشتر با هم صحبت میکنند؟ آیا ما امروز بیش از قبل میخوابیم؟ همه این ها پرسش های مهمی است که شاید از آن غفلت کرده ایم.

بازار بورس، به شدت نیازمند ابزارهای اطلاع رسانی الکترونیکی برای تبادلات مالی، بین بانکی و ابزارهای الکترونیکی جهت اطلاع رسانی می باشد. بازارهای دیگر هم به انواع و اقسام دیگر. بنابراین، هیچ بازاری در دنیا نمی شناسیم که به بازار فناوری اطلاعات و ارتباطات محتاج نباشد. اما بازار خودرو هیچ ارتباطی با بازار مبل و طلا ندارد. شاید این قابلیت استثنایی بازار فناوری اطلاعات در زندگی امروز مردمان روزگار ما هست که سبب شده تا فعالان کسب و کار در این عرصه، چشم اندازی نامحدود برای کسب و کار خود در پیش روی داشته باشند. چشم اندازی که به طبیعت زندگی دهکده جهانی و تبادل اطلاعات وارتباطات دیجیتالی شده مرتبط و عجین شده است. بنابراین چرا از این فرصت طلایی استفاده نکنید.

اکثر افرادی که در عرصه کسب و کارهای دیجیتالی برای ارضای نیازهای عمومی مردم و نه نیازهای خصیلی تخصصی، فرصتی خلاقانه را ارائه کردند، تحصیلات دانشگاهی در بهترین مراکز آموزشی جهان در اختیار نداشتند. همه از سرمایه بالا، میراث آنچنانی یا منابع انسانی قوی و گسترده بهره مند نبودند. شروع خیلی از کسب و کارهای اینترنتی موفق دنیا، از دانشگاه ها و گاراژ منازل و اتاق های کوچک بوده است که پس از گذر ایام، به برج ها و ساختمان های متعدد در سراسر جهان گسترانده شده است. شناسایی و فهم نیازهای عموم مردم و تلاش برای پاسخ گویی به این نیازها با ابزارهای آی تی. این موضوعی هست که خیلی ساده مطرح کردیم و می تواند سرنخی برای فعالان کسب و کار در عرصه دیجیتال باشد.
فعالانی که فرصت شناس و فرصت ساز هستند. در گفتارهای بعدی مجموعه مقالات “کارآفرینی دیجیتالی”، ایده هایی ارائه خواهد شد که نشان می دهد برای حضور موفق در عرصه کسب و کار اینترنتی، نیازمند ایده های شاق و عجیب و غریب نیست! نیازمند به سرمایه هنفگت نیستید. ایده های ساده، فرصت های بزرگ خلق می کنند. بنابراین اصل موفقیت در سرزمین دیجیتال، فرصت سازی هست. باید برای خود و دیگران فرصت های مختلفی ایجاد کنید تا در این رقابت باقی بمانید. نکته هشتم به این موضوع اشاره دارد که بیزینس های بزرگ این عرصه، نیازهای عمومی و عادی زندگی اجتماعی و سنتی بشر را به خوبی درک کرده و با استفاده از قابلیت های آی تی، آن ها را پاسخ داده اند.
درک درست از چالش ها و مشکلات زندگی سنتی و اهتمام خلاقانه مبتنی بر آی تی در جهت حل این چالش ها، می تواند فرصت های زیادی را ایجاد کند و شما را به جمع باشگاه کارآفرینان دیجیتال دعوت کند. در حال حاضر، تقاضا برای آموزش از راه دور در ایران در شرف وقوع است حجم انبوه جمعیت جوان کشور، تعداد افرادی که پشت کنکور مانده اند، کارمندانی که جهت اخذ مدرک نیاز به ادامه تحصیل در دانشگاه دارند، مخارج هنگفت تحصیل و اقامت در نقاط دور، عدم دسترسی به اساتید متخصص در تمامی نقاط کشور، هزینه های رفت و آمد و ترافیک، آلودگی هوا و… همگی نیاز به آموزش آنلاین را چند برابر میکنند؛ ضمن اینکه هزینه آموزش نیروی انسانی بصورت آنلاین برای دولت ها هم بسیار کمتر از آنی خواهد بود که هم اکنون صرف می شود.
اینجاست که دانشگاه ها و ادارات (برای تربیت نیروی متخصص خود) به آموزش از راه دور روی می آورند. آموزش و اینترنت دو مقوله جداناشدنی از یکدیگر هستند که هر اندازه ضریب نفوذ اینترنت در دنیا افزایش پیدا می کند، اهمیت آموزش مبتنی بر فناوری اطلاعات بیش از پیش درک می شود.

حتی سنتی ترین مراکز آموزشی در دنیا نیز به وسایل و ابزارهای ارتباطی در فضای مجازی روی آورده اند و به نظر می رسد دیگر هیچ موسسه آموزشی در دنیا را نمی توان سراغ گرفت که در فضای دیجیتال، پرتالی یا وبلاگی یا نشانی از آن وجود نداشته باشد. ده ها هزار دانشگاه و مرکز آموزشی دانشگاهی دنیا را اگر کنار بگذاریم (که همگی در اینترنت فعال هستند)، پرتال های زیادی توسط اشخاص حقوقی و حقیقی در اینترنت راه اندازی شده است که هدف آن ها، اموزش از راه دور و توسط اینترنت می باشد.

برخی از این پرتال ها به اندازه ای سود آوری داشته اند که در سایت های معروف اینترنت، با آن هزینه های سرسام آور، تبلیغ می کنند. یا در شبکه های اجتماعی1 به ازای هر بار دیده شدن، یک سنت پرداخت می کنند. به واسطه مشکلات اخذ روادید از کشورهای مختلف جهان و همچنین هزینه های حمل و نقل و اسکان، خیلی از دانشجویان و محققان و کارشناسان در رشته های مختلف علمی، ترجیح می دهند از طریق آموزش اینترنتی2 یا آموزش مبتنی بر فناوری3، در دوره های گوناگون ثبت نام کرده و آموزش لازم را به صورت صوتی و تصویری دریافت کنند.
در سال 2010 میلادی، ارزش بازار محصولات یادگیری الکترونیک در کل جهان بالغ بر 32 میلیارد دلار بوده است که این ارزش تا 5 سال آینده به حدود 50 میلیارد دلار خواهد رسید4. اکنون روند آموزش اینترنتی به طور فزاینده ای در ایران نیز در حال انجام است و بسیاری از ارگان های دولتی و خصوصی، کلاس های آموزشی شبانه اینترنتی را برای ارتقای اطلاعات کارمندانشان راه اندازی کرده اند و با این روش ،در هزینه و وقت، به طور چشمگیری صرفه جویی می کنند. این یک فرصت خوب برای آموزش دهنده و آموزش گیرنده است. مهم نیست شما کجای دنیا هستید و می خواهید کورس های MBA یا طراحی دکوراسیون داخلی را یادبگیرید.
کافیست به سایت های معتبر ارائه دهنده خدمات آموزش الکترونیکی مراجعه کرده و در دور های مختلف ثبت نام کنید. موتور جست و جوی گوگل، بیش از یک میلیارد نتیجه جست و جو برای معادل لاتین کلید واژه آموزش الکترونیکی به مخاطبان پیشنهاد می کند. این قضیه نشان دهنده اهمیت کسب و کار آموزش اینترنتی در دنیای امروزی دارد و پیامی به فعالان کسب و کار دیچیتال. پیامی که بیانگر فرصت های ممتاز برای ایجاد بستر لازم جهت توسعه ظرفیت های آموزش سنتی در دنیای وب دارد. شاید تا دو دهه آینده، نیمی از آموزش ها کلاسیک و غیر کلاسیک در دنیا از طریق اینترنت صورت بگیرد. آیا شما نمی خواهید برای حضور در این بازار رو به رشد، فعالیتی داشته باشید و بسترهایی را فراهم کنید؟

از درآمد میلیارد دلاری آموزش الکترونیکی در دنیا، از آموزش زبان و دروس دانشگاهی گرفته تا آشپزی و بورس و جوشکاری، چه اندازه درآمد برای خود پیش بینی می کنید؟ نکته نهم، نوید دهنده فرصت های طلایی در عرصه آموزش دیجیتالی برای فعالان کسب و کارهای مجازیست. هر سایتی دارید، بخشی را به آموزش اختصاص دهید. فرصت های متنوعی برای شما به ارمغان می آورد. سامانه های آموزش مجازی دانشگاه های کشور5، همواره نیازمند نرم افزارهای مختلف بر اساس نیاز کاربرانش می باشد.

تقاضا برای نسخه های مختلفی از سامانه های بومی شده هر موسسه آموزشی متفاوت است. شما می توانید چنین نیازهایی را شناسایی و خلاقانه برای رسیدن به اهدافش تلاش کنید و درآمد کسب کنید. چرا شما پیشنهاد دهنده راه اندازی دانشکده های مجازی در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور مانند دانشکده آموزش های مجازی دانشگاه شیراز6 نباشید؟ شرکت کوچکی که طراحی برنامه های آموزشی برای سیستم عامل های مختلف گوشی های تلفن همراه را بر عهده داشته باشد، بازار فوق العاده ای در این صنعت در داخل و خارج از کشور خواهد داشت. این فرصت بزرگ را کوچک نشمارید.
رسانه های سنتی مانند شبکه های رادیویی و تلویزیونی و نشریات، به نسخه دیجیتالی روی آورده اند و صدها هزار شبکه رسانه ای صوتی و تصویری و مکتوبی که امروز در سراسر جهان منتشر می شود، پرتال اینترنتی دارند و صدها هزار نفر به طور مستقیم و غیر مستقیم برای آن ها مشغول به کار هستند. خیلی از نشریات، فقط به ارائه نسخه الکترونیکی نشریه روی آورده اند، اما برخی ها، با نوآوری های دیجیتالی خود، نسخه مالتی مدیایی را در اختیار مخاطبان قرار می دهند. تایمز مالی7، اکنون از طریق نسخه اینترنتی8 خود درآمد کلانی به جیب می زند، امری که در نسخه مکتوب آن با چالش هایی به مراتب بیش تر همراه است. مثلا فیلم فلان خبری که در نشریه منتشر شده است یا فایل صوتی مصاحبه با فلان شخصیت هنری یا سیاسی. همه این ها برای مخاطبان جالب و جذاب است. جذابیت آفرینی، یعنی فرصت سازی و فرصت سازی به معنای مخاطب بیش تر و درآمد بیش تر قابل تفیسیر است.
موضوعی که خیلی از مدیران سایت های نشریات، آن را فراموش کرده اند و از آن غافلند. افرادی که به هر نحوی در فضای سایبر ژورنالیسم9 فعالیت دارند، همواره فرصت های کسب و کار مختلفی در داخل و خارج از کشور برایشان فراهم می باشد. در موضوع سایبر ژورنالیسم، ده درصد کار به طراحی وب و مسائل تکنیکی مرتبط است، مابقی به موضوعات غیر اینترنتی ارتباط دارد و درک صحیح و خلاقانه مسئولان پرتال از نیازهای مخاطبان گسترده خود در سراسر جهان. اگر نشریه ای که در زمینه ای عمومی در کشور منتشر می شود، نسخه انگلیسی یا چینی راه اندازی کند ،ظرف مدت کوتاهی متوجه خواهد شد که تا چه اندازه مطالبی که درباره فرهنگ و رسوم و کشور خود تا کنون منتشر می کرده است ،مورد توجه مخاطبان غیر فارسی زبان نیز قرار می گیرد. یا پرتال خبری که فقط به زبان فارسی، اخبار صنعت پلاستیک یا مخابرات را منتشر می کند.
خوب فلان شرکت بین المللی که بخواهد وارد بازار این صنایع بشود، در صورتی که این پرتال بخش غیر فارسی نیز در اختیار مخطاب قرار دهد، درک بهتری از شرایط بازار ایران نخواهد داشت؟ قطعا بله. بسیاری از این شرکت ها و مخاطبان حاضرند برای دریافت اخبار تخصصی از بازارهای صنعتی و تجاری که بر اساس مختصات بیزینس پلن10 آن ها تهیه می شود، سفارش خبر و گزارش داشته باشند. بنابراین فعالیت آی تی مدار در حوزه رسانه های سنتی می تواند سودآوری خوبی برای علاقمندان به این عرصه به همراه داشته باشد. نکته دهم، به اهمیت کسب و کار فناورانه افرادی اشاره دارد که دیجیتالی شدن رسانه های سنتی را به عنوان فرآیند کارآفرینی خود در نظر گرفته اند.
بازاری گسترده و فرصت آفرین. اینترنت، با گسترش روز افزون و استثنایی خود، پدیده غیر قابل انکار روزگار ما شده است که این پدیده مانند هر پدیده ای، در روابط اجتماعی انسان ها تاثیر گذار است. هم در طرز برداشت آدم ها از مسائل روزمره، هم در شیوه دسترسی آن ها به اطلاعات و شیوه های ارتباطات آنان با یکدیگر. اینترنت، از وبلاگ ها گرفته تا شبکه های اجتماعی و مسائلی از این دست، پتانسیل مخاطره آمیزی را به خوبی در خود دارد.
همین شبکه های اجتماعی که مانند قارچ هر روز از اقصی نقاط جهان متولد می شوند و میلیون ها نفر را به عضویت خود در می آورند، هم نقاط مثبت دارند هم منفی. چه بسیار طلاق ها و قتل ها و دزدی ها که اساس آن و شروع آن، از شبکه های اجتماعی بوده است و از آن طرف چه موفقیت های تبلیغاتی و بازاریابی و سیاسی، که پیروزی های طلایی و دستاوردهای استثنایی آن ها، از طریق پرتال های اینترنت به دست آمده است. اینترنت و دهکده جهانی، مخاطرات خود را دارد که همه باید با این آسیب ها آشنا شوند. برای همین، حقوق سایبر11 و آسیب شناسی فرهنگی و اجتماعی سایبر، دردستور کار مراکز مطالعاتی و آکادمیک در دو دهه اخیر قرار گرفته است تا این دنیای بی حد و حصر را تا حدودی با کنترل و نظارت بیش تری همراه کنند.
اگر چه برخی از این کنترل ها، مغایر با آزادی بیان تلقی شده است. مانند روش هایی که در چین و کره شمالی در سال های اخیر مشاهده کرده ایم. موضوع امنیت و حقوق سایبر، بازار خوبی را برای حقوق دانان، فعالان امنیت شبکه و محققانی که قصد دارند در این عرصه به طور حرفه ای وارد شوند، فراهم کرده است. اگر قرار باشد هر فردی، یک هویت دیجیتالی داشته باشد، این هویت ،حقوقی و الزاماتی را به همراه خواهد داشت که بالطبع، هر حقوقی، حقوق دان و قانون و دادگاه و وکیل و کارشناسان فرعی و مسائلی از این دست نیاز دارند.
مخصوصا که با توسعه آی تی، این قضایا بیش تر جلوه گر شده و حساسیت آن هویدا شده است. گشتی در دنیای وب بزنید و بررسی کنید که بازار امنیت سایبر، تا چه اندازه گسترده و تخصصی و فرصت های کسب و کار دارد. شبکه های اجتماعی و انجمن های اینترنتی، بازار خوبی را برای فعالان کسب و کار به طور مستقیم و غیر مستقیم فراهم کرده اند. چه از نوع متنی، چه از نوع صوتی و چه از نوع ویدئویی مانند یوتیوب! شما می توانید نام ده شبکه اجتماعی و انجمن معروف اینترنتی را که جولان صدها هزار کاربر از اقتصی نقاط جهان است نام ببرید.
برخی از شبکه های اجتماعی معمولی و عادی هست و شاید برای دوست یابی و صرف وقت و پرت و پلا گویی باشد! و برخی هم مخصوصا متخصصان12 یا کتاب خوان ها13 و اهل فنون. این بازارها را شناسایی کنید و بدانید که برای هر بازار و گروه صنفی، می توان انجمن و شبکه اجتماعی تخصصی راه اندازی کرد و به ارائه سرویس های متنوع به آنان مبادرت ورزید. امری که امروزه با همه گیر شدن اینترنت و اینترنت مداری، بسیار آسان و شدنی می باشد. نمونه های ایرانی شبکه ها اجتماعی14 و انجمن های اینترنتی15 که موفقیت های خوبی کسب کرده اند، می تواند الگویی برای فعالان این عرصه باشد. کسب و کار این حوزه را فراموش نکنید.نامزدها و برندگان سالانه رقابت های اینترنتی16، می توانند الگوهای خوبی برای کارآفرینان دیجیتال باشند.

عصر دیجیتال و مردمان دیجیتالی روزگار ما همه از یک چیز حکایت دارد. رشد ارتباطات و تسریع روند جریان اطلاعات در کنار کاهش روابط اجتماعی و سنتی که خطر بزرگی برای نسل حال و آینده بشر است. باید برای آن فکری کرد. خیلی از مهارت های ارتباطی شخصی و اجتماعی بشر، در دنیای مجازی در حال نابودی است و این مساله باید در سطح جهانی به دغدغه مهمی تبدیل شود. سرویس دیجیتال پرتال برترین ها در قالب سلسله گفتارهای “کارآفرینی دیجیتالی”، به موضوعات روان شناختی و اجتماعی محیط سایبر و تاثیرات آن بر زندگی نسل امروز خواهد پرداخت.

تجارب موفق سایر کشورها

یکی از راهکارهایی که تاکنون در کشورهای شبیه کشور ما به جهت جمعیت و بحران بیکاری و ناکارآمدی عوامل تولید بحث ایجاد بنگاههای اقتصادی کوچک بوده است مانند استرالیا- چین- ژاپن و سایر کشورها، دلیل اینکه بنگاههای کوچک در ایجاد اشتغال می توانند سهم بسزایی داشته باشد :

1. مشارکت عمومی مردم در ایجاد این بنگاهها به جهت نیاز به منابع مالی و غیر مالی محدود.

2. بهره وری حاصل از این بنگاهها نسبتاً و به طور ملموس به مردم یا اقشار متوسط جامعه می رسد.

3. با توجه به افزایش بیکاران خصوصاً زنان و تجصیل کردگان از یک طرف و عدم امکان دولت برای ایجاد شغل برای همه مردم ، این بنگاهها می توانند در ایجاد مشاغل برای مردم و به اصطلاح ایجاد اشتغال غیرمزد بگیری و متکی به خود گام بردارند.

4. یکی از محاسن ایجاد بنگاههای اقتصادی کوچک این است که این بنگاهها به صورت منطقه‌ای می‌توانند اولاً : پتانسیل بالقوه را شناسایی و ثانیاً : با توجه به پتانسیل موجود ( نیروی انسانی ـ منابع سرمایه و مدیریت منطقه ای) محصول و یا خدمت خاص منطقه را تولید تا نیازهای منطقه برآورد سازنند و بیکاران بکار گرفته شوند .

5. شاید یکی از عادلانه ترین شیوه توزیع درآمد ایجاد بنگاههای اقتصادی کوچک می باشد در واقع بر اساس منحنی لورنز، ضریب چنین توزیع درآمد برابرتر خواهد شد و این یک کار علمی در تمام دنیاست.

6. دولت وظیفه دارد بستر لازم برای اشتغال را ایجاد کند و با ایجاد صنایع مادر و تخصصی با توجه به هزینه بر بودن و همچنین ایجاد راههای مواصلاتی برق ـ آب و گاز را به عهده گیرد. لذا اگر دولت به این امور بپردازد و بحث تولید کالا و خدمات را به مردم واگذار نمایند که این هدف نیز بوده و هست یکی از راهکارههای لازم ایجاد و گسترش بنگاههای کوچک اقتصادی است.

منابع

1. Social networks

2. E-learning

3. Technology enhanced learning

4- تبیان