مشکل زیرساخت‌های اقتصاد هنر را برای همیشه حل کنیم

اقتصاد خلاق: غلامرضا خلیل‌ارجمندی، مشاور وزیر ارشاد و مدیرعامل صندوق اعتباری هنر درباره عملکرد این صندوق، گفت: زمانی که صندوق به ما تحویل داده شد، به هیچ‌وجه کار در این صندوق به همان شکل، قابل ادامه نبود. به‌همین‌خاطر ما از همان روز اول تصمیم گرفتیم به هیچ‌وجه عملکرد خودمان را با دوره گذشته مقایسه نکنیم. زیرا فقط وقت ما را می‌گرفت و ضرر آن را هم خانواده بزرگ هنرمندان باید می‌دادند. به‌هرحال همیشه در چنین مواردی میان دو طرف ماجرا دعوا می‌شود و آسیب آن را دیگران می‌بینند. من همیشه این اعتقاد را داشتم و عادت هم دارم که به جلو نگاه کنم.

غلامرضا خلیل‌ارجمندی در ادامه با بیان اینکه “دو مسئله حمایت از هنرمندان و مسائل اقتصادی آن‌ها را در دستور کار خود قرار داده‌ایم”، توضیح داد: موضوعات حمایتی چهار زیر شاخه دارد. یکی بیمه تأمین اجتماعی است که در حال حاضر حدود بیست و سه ـ چهار هزار نفر از آن استفاده می‌کنند. دوم موضوع بیمه تکمیلی است که با توجه به هزینه سرسام‌آور درمان، آن را از یک عدد 2 تا 3 میلیاردتومانی به یک بودجه 12 میلیاردتومانی رسانده‌ایم و خدمات خیلی خوبی را به هنرمندان ارائه می‌دهد؛ حدود 13 هزار نفر از این سرویس استفاده می‌کنند. مورد سوم موضوع تکریم و مستمری‌بگیران است که حدود دو هزار و 200 یا 300 نفر مستمری‌بگیر ما هستند و حدود 500 نفر هم از طرح تکریم برخوردار شده‌اند. ما برای طرح تکریم و مستمری، شیوه‌های کاری را تغییر داده‌ایم که آیین‌نامه‌های هرکدام به‌طور کامل در سایت صندوق وجود دارد و علاقه‌مندان می‌توانند برای اطلاعات بیشتر به آن مراجعه کنند.

غلامرضا خلیل‌ارجمندی با اشاره به ساماندهی پرداخت وام در این صندوق، تصریح کرد: ما وام‌ها را طبقه‌بندی کرده‌ایم. آن‌دسته از وام‌هایی که اعضای صندوق بابت درمان خود می‌خواستند را با افزایش بیمه تکمیلی دیگر پرداخت نمی‌کنیم. اما هنرمندانی که برای سرمایه‌گذاری و ایجاد یک کار، مثلا تئاتر به وام نیاز دارند را با هماهنگی چند بانک و طی‌کردن روال بانکی، به بانک‌ها معرفی می‌کنیم. یعنی ما به این افراد در جهت تسهیل‌شدن روال دریافت وام کمک می‌کنیم اما همچنان مقررات بانک حاکم است. یک بخش کوچک دیگر هم در این طبقه‌بندی ما وجود دارد و آن مسئله وام‌های ضروری است. اگر کسی چنین وامی بخواهد ما این سرویس را به آن‌ها می‌دهیم و شاید سالی 500 تا 1000 فقره وام در این بخش پرداخت کرده‌ایم. عملکرد ما در این چندساله مشخص است. همه گزارش‌ها را هم اعلام کرده‌ایم و به‌صورت جداگانه در اختیار معاونت‌های مختلف گذاشته‌ایم.

مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره پالایش اعضای صندوق اعتباری هنر نیز گفت: یکی از کارهایی که انجام دادیم، پالایش اعضا بود که مجموع کار را به‌صورت سیستمی طراحی و اجرایی کردیم. در صورتی که تا پیش از آن همه‌چیز به‌صورت کاغذی انجام می‌شد. مثلا معاونت‌ها برای عضویت در این صندوق به اعضای خود معرفی‌نامه می‌دادند، اما الان دیگر کاغذ ارزشی برای ما ندارد. برای اینکه باید همه چیز از طریق سامانه انجام شود. مثلاً هرکسی که می‌خواهد در این صندوق عضو باشد باید مشخصات خود را در سامانه پر کند تا ما بدانیم این فرد چه هنری دارد؛ نویسنده است، روزنامه‌نگار است یا… . بعد از اینکه درخواست او تایید شد، خودبه‌خود کارت عضویت او هم صادر می‌شود.

وی افزود: به واسطه پالایشی که ما انجام دادیم حدود 600 یا 700 نفر از کسانی که هنرمند نبودند از این چرخه حذف شدند که هم بار مالی آن برای ما کم شد و هم پالایش صحیح اعضا اتفاق افتاد. یک تفاهم‌نامه‌ای هم با معاونت محترم مطبوعاتی امضا کرده‌ایم که روزنامه‌نگارها و خبرنگار‌ها از بخش مطبوعات و خبرنگاری سرویس بگیرند و اگر واقعاً خبرنگار هستند از طریق روزنامه، نشریه یا خبرگزاری که در آن کار می‌کنند بیمه شوند و پول بیمه آن‌ها را نیز معاونت مطبوعاتی بدهد. اگر روزنامه یا نشریه‌ای این کار را انجام ندهد قطعاً با آن‌ها برخورد می‌کنند. می‌خواهم بگویم با این پالایش حدود 2500 نفر از روزنامه‌نگاران و خبرنگاران سر جای خودشان قرار گرفتند و به‌درستی بیمه شدند.

مدیرعامل صندوق اعتباری هنر ادامه داد: زمانی که خبرنگاران و روزنامه‌نگاران در صندوق اعتباری هنر بیمه بودند حداقل حقوق را دریافت می‌کردند؛ ولی روزنامه‌نگاری که از یک موسسه مطبوعاتی حقوق واقعی خود را می‌گیرد، بر مبنای همان حقوق واقعی بیمه پرداخت می‌کند و از تسهیلات آن استفاده می‌کند. به‌هرحال این کار انجام شده است اما هنوز اشکالاتی دارد ولی امیدواریم تا پایان دولت به‌درستی به پایان برسد.

غلامرضا خلیل‌ارجمندی درباره بودجه این صندوق هم گفت: در بخش اقتصادی یک‌سری فعالیت‌های جدید انجام دادیم که بودجه ما از دولت جدا شود. الان بودجه‌ای که صندوق هنر از دولت می‌گیرد را به‌طور مستقیم به سازمان تامین اجتماعی می‌دهد و یک مقدار هم برای طرح تکریم هنرمندان هزینه می‌کند و سایر هزینه‌ها، مانند؛ هزینه حقوق در این اداره، وام و… هیچ‌کدام دیگر در فصل‌های دولت نیست. به‌همین‌خاطر ما از مجموع سرمایه‌گذاری‌هایی که انجام داده‌ایم این هزینه‌ها را تامین می‌کنیم. ما می‌خواهیم صندوق مستقل شود. دیگر دولت‌ها نمی‌توانند برای این جریان کاری انجام بدهند؛ زیرا روزبه‌‎روز بودجه‌ آن‌ها کم می‌شود.

وی درباره وضعیت تئاتر کشور و مشکلات آن گفت: کسی جدی به این مسئله نگاه نمی‌کند. البته در همه بخش‌های هنری همین مسئله وجود دارد و این شرایط بد مختص تئاتر یا سینما نیست. به‌نظر من هنرمندها باید خودشان بخش اقتصادی فعالیت‌های خود را فعال کنند. به‌هرحال اگر بخواهیم در مورد اقتصاد تئاتر حرف بزنیم باید اول از همه شاخص‌های اقتصاد تئاتر را مشخص کنیم. مثلاً مشخص کنیم که باید چند سالن به این جریان اضافه کنند. چه‌کار کنند که به تماشاگرهای تئاتر اضافه شود. یا چه‌کار کنند که قیمت بلیت‌ها را درست کنند و… اگر این اتفاق بیافتد اقتصاد تئاتر درست می‌شود و مانند همه بخش‌ها روی پای خودش می‌ایستد.

مشاور وزیر ارشاد با بیان اینکه “اگر قرار باشد چرخه اقتصادی درست شود باید همه پارامترهای اقتصادی را مورد توجه قرار بدهیم و بدانیم در این جریان عرضه، تقاضا، تولید، نیروی انسانی و… وجود دارد”، تصریح کرد: در حال حاضر در اقتصاد هنر این موضوعات از هم گسیخته هستند. به‌همین‌خاطر باید همه موارد را مشخص کنیم و مثلاً ببینیم خود تئاتری‌ها چقدر اشکال دارند و چقدر با هم درگیر هستند. چه‌جاهایی سالن‌ها و چه‌جاهایی دانشگاه‌ها اشکال دارند. اصلاً شاید به این جمع‌بندی برسیم که خروجی‌های دانشگاه ما زیاد است و جلوی آن را بگیریم. واقعاً من معتقدم اگر برای این تعداد فارغ‌التحصیل کار نیست برای چه باید ورودی داشته باشیم؟ توجه داشته باشید این مسئله در همه حوزه‌ها مصداق دارد.

وی درباره اینکه برخی معتقدند نگاه اقتصادی به تئاتر باعث می‌شود که این هنر به سمت ابتذال حرکت کند، گفت: به چنین چیزی اعتقادی ندارم. کسانی که در این جریان سیاست‌گذار هستند موظفند که کیفیت‌ها را کنترل کنند. این حرف، حرف دولت قبل است که می‌گفتند: «نباید دامن هنر را به اقتصاد آلوده کنیم». من معتقدم این حرف‌ها غیرکارشناسی است. زیرا اقتصاد در هر نوع فعالیت فرهنگی هنری وجود دارد؛ ولی باید مراقبت کنیم که مثلا یک تئاتری در قالب لمپنیسم، ابتذال و بی‌شخصیتی حرکت نکند و جامه مخاطب خود را پیدا کند. من هم قبول دارم که نباید هرکاری که درآمد بیشتری دارد را انجام بدهیم به همین‌خاطر می‌گویم باید مراقبت کنیم و کار خوب ارائه دهیم. متاسفانه در این دو ساله هیچ‌وقت نهادها و ان‌جی‌اوهای تئاتر با ما از این حرف‌ها نزده‌اند.

وی درباره ادعاهای منتقدان اقتصاد هنر افزود: به نظر من به هیچ‌وجه بحث آن‌ها اقتصاد هنر نیست. من می‌گویم حرف منطقی بزنید. من اگر این کار را بکنم و پولی به شما بدهم یا بیمه هنرمندان را نگیرم مطمئن باشید فقط یک ماهی به شما داده‌ام و همچنان شما ماهیگیری یاد نگرفته‌اید. من معتقدم باید مشکل زیرساخت‌های اقتصاد هنر را یک بار و برای همیشه حل کنیم. دولت‌ها کمک نمی‌کنند؟ مهم نیست، به راه‌های دیگری فکر می‌کنیم. با سایر نهادهای اقتصادی حرف می‌زنیم و… ولی تا الان در همه جلسات، آن‌ها از ما یا انتظار مالی داشتند یا تخفیف و حذف پرداخت بیمه. با این کار درآمد هنرمند درست نمی‌شود. پس بهتر است اول درآمد هنرمند را درست کنند یا اگر هنرمندی کار ندارد، این افرد تلاش کنند تا او کار داشته باشد. اگر سالن ندارند، تلاش کنند تا سالن‌ها را افزایش بدهند و… من معتقدم باید زمینه را برای کسب درآمد و کارکردن هنرمند فراهم کنیم و اجازه بدهیم خوب پول در بیاورد و از پول خودش حق بیمه واقعی خود را بدهد تا سرویس درست بگیرد.

مدیرعامل صندوق اعتباری هنر در ادامه و درباره سرانه درمان گفت: در قانون تامین اجتماعی سرانه درآمد برای شخصی است که از سرانه درمان استفاده می‌کند. به دلیل اینکه اگر کسی بخواهد یک‌جا آن را پرداخت کند، بی‌عدالتی است. ما معتقدیم باید سرانه درمان متناسب با کسی که درمان‌گیرنده است، دریافت شود. مثلاً شما یک دفترچه بیمه دارید که مادر، پدر، بچه و… هم از آن استفاده می‌کنند. ممکن است هیچ‌کدام تا پایان دوره از درمان استفاده نکنند و فقط از فرانشیزهای عادی استفاده کنند. ولی یک آدمی هم هست که هر روز از دفترچه بیمه استفاده می‌کند. طبیعتا سهمی از درمان شما را او استفاده می‌کند و این بی‌عدالتی است. ما به دلیل اینکه می‌خواستیم این بی‌عدالتی را برداریم سرانه درمان را حذف کردیم. البته هیچ‌جا از این سرانه درمان استفاده نمی‌شد و به اشتباه در دولت قبل در قراردادی که برای بیمه هنرمندها نوشته بودند، قرار شده بود 50 درصد از سرانه درمان را دولت بدهد. از زمانی که ما آمدیم گفتند نباید این را بدهیم، زیرا از آن‌هایی که از هدفمندی یارانه استفاده می‌کنند و تعدادشان ده هزار نفر است صد در صد سرانه درمان می‌گیریم ولی از این بیست هزار نفر، 50 درصد. این خودش یک بی‌عدالتی بود و ما باید همه را یکسان می‌کردیم. به همین دلیل به سمت قانون رفتیم که برای همه قراردادهای تامین اجتماعی سهم هزینه درمان برای درمانگاه است.

خلیل‌ارجمندی درباره امکان ارائه خدمات و تسهیلات بیشتر به اعضای این صندوق گفت: اگر بدهی ما به تامین اجتماعی تمام شود، سقف برای‌مان باز می‌شود و می‌توانیم تعداد بیشتری را بیمه کنیم. توجه داشته باشید الان دولت پولی که به من می‌دهد آن را برای بدهی و هزینه‌های جاری به تامین اجتماعی می‌دهم. ما می‌خواهیم بدهی‌مان تمام شود که بتوانیم کار جدیدی انجام بدهیم.

وی افزود: صندوق در حال حاضر تنها از فعالیت‌های اقتصادی و همان سرمایه‌گذاری‌هایی که کرده است پول درمی‌آورد و با آن مثلاً به بیست تئاتر کمک می‌کند؛ زیرا می‌خواهیم برای تئاتر یک کار ساختاری انجام بدهیم. البته به‌نظر من بخشی از این، وظیفه خود دوستان است.

مدیرعامل صندوق اعتباری هنر درباره پرداخت وام از سوی این صندوق اظهار کرد: حرف درستی نیست که می‌گویند صندوق به غیر از بیمه کاری انجام نمی‌دهد. من پرداخت وام را تحلیل کرده‌ام و متوجه شده‌ام سه نوع درخواست وام داریم. یکی وام برای درمان است که ما برای این منظور بیمه‌ها را افزایش داده‌ایم و مسئله حل شد. یک نوع دیگر وامی است که برخی افراد می‌خواهند تا با آن کار کنند. طبیعتا با یک یا دو میلیون که نمی‌شود کسی کار کند و به رقم بالایی نیاز است؛ به همین‌منظور ما افراد متقاضی این نوع وام را به بانک معرفی می‌کنیم تا وام بگیرند. اما یک نوع دیگر هم هست که برای احتیاجات شخصی است. مثلاً یک دانشجو می‌خواهد پول ترمش را بدهد. برای این منظور ما تا سقف 6 میلیون تومان را دائما پرداخت می‌کنیم. ولی همه این‌ها کاملاً بررسی شده است.

خلیل‌ارجمندی ادامه داد: هر درخواست وامی را که هر معاونتی امضا کند یا با امضاء مدیرکل هنرهای نمایشی، انجمن هنرهای نمایشی و… به ما ارائه بدهند، صرفاً به‌عنوان معرفی در نظر گرفته می‌شود و مثلاً می‌گوید: «این فرد هنرمند مورد تایید یا عضو من است. فلان مشکلات را دارد، لطفاً مساعدت کنید». من هم این نامه را بررسی می‌کنم و به فرد متقاضی وام می‌دهم. بنابراین صفی وجود ندارد. الان من هیچ پرونده بازی ندارم. اساساً شیوه‌ی کار ما عوض شده است. بنابراین متقاضیان درخواست بدهند، ما آنها بررسی و رسیدگی می‌کنیم.

وی در بخش دیگری از اظهارات خود درباره نحوه عضویت در این صندوق با بیان اینکه “تا پیش از این هر انجمنی با نامه، یک نفر را برای عضویت به صندوق معرفی می‌کرد”، تصریح کرد: الان من در سامانه جستجو می‌کنم و می‌بینم همه چیز خالی است. به همین دلیل هم گفتم هرکسی متقاضی عضویت در صندوق است در سامانه صندوق ثبت‌نام خود را کامل کند. توجه داشته باشید این اتفاق یک‌بار می‌افتد و یک‌بار عضویت‌ها تکمیل می‌شود. به این صورت قطعاً اگر کسی درخواست وامی داده باشد قابل پیگیری است و حتما آن را پیگیری می‌کنیم.

غلامرضا خلیل‌ارجمندی درباره کارت عضویت اعضای صندوق اعتباری هنر توضیح داد: ما به دلیل اینکه نمی‌خواستیم سلیقه‌ای با ماجرا برخورد کنیم، هنوز در صندوق به کسی کارت نداده‌ایم. می‌گویم اگر شما هنرمند یا خبرنگار هستید، باید بتوانید با کارتی که در این رابطه دارید از خدمات صندوق استفاده کنید. چقدر باید برای این مسائل هزینه کنیم و وقت بگذاریم. من همه این‌ها را حذف کرده‌ام و هرکسی که بخواهد در این صندوق عضو شود می‌تواند حتی ساعت دو نیمه شب از طریق سایت ثبت‌نام کند و مستندات خودش را همانجا ارائه دهد.

وی افزود: ما الان یک سایت راه انداخته‌ایم که همه این افراد در هر نقطه‌ای از این کشور که هستند می‌توانند مستندات واقعی خودشان را در سایت مشخص کنند. در واقع ما تلاش کردیم تا رفت و آمد اداری را حذف کنیم و موفق هم شدیم. الان به‌ندرت کسی حضوری به صندوق مراجعه می‌کند. من امسال با قراردادی که با بیمه ایران بسته‌ام، حتی معرفی‌نامه و کارت را هم حذف کرده‌ام. به هر بیمارستانی که بروید کد ملی شما را در سایت بزنند کفایت می‌کند. اگر بیمارستانی که به آن مراجعه می‌کنید طرف قرارداد بیمه باشد که هیچ، اگر نباشد آن بیمارستان با بیمه نامه‌نگاری می‌کند نه شما.

وی درباره تفاوت بیمه صندوق اعتباری هنر و خانه تئاتر ضمن بیان اینکه این دو بیمه هیچ تفاوتی با هم ندارند، تاکید کرد: خانه تئاتر نباید کسی را بیمه کند؛ زیرا خانه تئاتر خودش بیمه من است. ما نامه‌نگاری کرده‌ایم و گفته‌ایم نمی‌توانیم به هیچ‌ خانه‌ای پول بدهیم. همانطور که گفتم با بیمه ایران قراردادی را امضا کرده‌ام و اعضای خودم را بیمه می‌کنم. ممکن است این اعضا، عضو خانه تئاتر هم باشند، ممکن است نباشند.

غلامرضا خلیل‌ارجمندی در این گفت وگو که با مجله نمایش انجام شده است، درباره تعامل این صندوق با سایر نهادها و انجمن‌های فرهنگی کشور گفت: تعامل وجود دارد، زیرا این‌ها اساساً بازوهای اجرایی معاونت‌ها در کشور هستند. مثلاً خانه سینما بازوی اجرای معاونت سینمایی و خانه تئاتر و انجمن هنرهای نمایشی بازوی اجرایی معاونت هنری هستند. قاعدتاً من نباید هیچ نامه‌ای از خانه سینما یا خانه تئاتر بگیرم و آن معاونت‌ها باید این کار را انجام بدهند. ولی من برای اینکه راحت‌تر کار‌ها انجام شود گفتم با نامه‌ی خانه‌ها هم متقاضیان را می‌پذیرم و این تعامل‌ها را برقرار کردیم ولی نمی‌توانیم رابطه مالی هم با این خانه‌ها داشته باشیم.

مدیرعامل صندوق اعتباری هنر در پایان درباره وضعیت خدمات صندوق اعتباری هنر در سایر شهرستان‌ها گفت: این خدمات نسبت به قبل بهتر شده است. من خدمات را مستقیم و از طریق سیستم به آنها می‌دهم و اتفاقاً چون این خانه‌ها در شهرستان‌ها وجود ندارد کار راحت‌تر انجام می‌شود.