پایگاه خبری تحلیلی فناوری های نرم و فرهنگی رصد و تحلیلی بر وضعیت صنایع فرهنگی و خلاق
به گزارش فناوری فرهنگی،آموزش و آگاهی‌بخشی در سطوح مختلف یکی از کاکردهای مهم رسانه است. طبیعتاً با درنظرگرفتن فرم و قالب منحصربه‌فرد فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، آموزش شکل خاص خود را دنبال می‌کند و حتی در بسیاری از موارد قیاس‌شدنی با آموزش‌های رسمی و کلاس درس نیست.
در مطلب گذشته مقدماتی درباره وضعیت اینترنت، بحث سرگرمی در فضای ارتباطی نوین و انگیزه های کاربران در استفاده از محتوای سرگرمی مطرح شد. در مطلب حاضر به موضوع سرگرم‌آموزی در فضای مجازی و اهمیت آن اشاره می شود.
در این بین بسیاری معتقدند آنچه امروز از آن به‌عنوان آموزش در فضای مجازی با محوریت انتقال داده و اطلاعات همراه است، نوعی سطحی‌شدن سواد و علم است که می‌تواند تبدیل به اقیانوسی کم عمق شود و با این فرم و سبک رفتار کاربران در مواجهه با این فضا، به هیچ عنوان نمی‌تواند جایگزین آموزش رسمی و سنتی شود.
سرگرم‌آموزی
دنیای امروز به سمتی رفته است که نمی‌توان ادعا کرد سرگرمی و بازی برای بشر و به‌خصوص نسل امروز جذاب نیست یا بشر به آن احتیاج ندارد؛ بلکه امتداد این نیاز سبب پیداش و ابداع شیوه‌های نوینی شده است که سرگرمی را دارای ارزش تربیتی و آموزشی می‌کند. اساساً آموزش و تعلیم در دو فرایند کلی مستقیم و غیر مستقیم دنبال می‌شود. آموزش مستقیم شامل حاضرشدن در مکان و زمانی مشخص با هدف یادگیری مفهومی معین در شرایطی محدود است که در این نوع از آموزش ممکن است بسیاری از جمله نوجوانان و کودکان در برابر آن مقاومت و جبهه‌گیری کنند و تنها به خاطر فشار موقعیت و اجبار، با بی‌میلی و اکراه حاضر شوند. در این حالت آموزش جذابیت و پویایی خود را از دست می‌دهد و تبدیل به پدیده‌ای خسته‌کننده و بعضاً ترسناک می‌شود. جری آستین برگ (Jerry Steinberg) مؤلف کتاب Games language people play در این باره به تجربه خود اشاره می‌کند و می‌گوید: «من از بازی‌ها برای جاانداختن مباحث تازه ارائه‌شده، بلافاصله بعد از درس‌دادن آن‌ها استفاده می‌کنم.»
اما در فرایند آموزش غیرمستقیم که محل اصلی بحث است، در بسیاری از موارد، محتوای آموزشی تلفیق‌یافته با سرگرمی و بازی است. در این نوع از آموزش هدف وسعت پیدا می‌کند و مفاهیم متعدد و متنوع می‌شوند. علاوه بر آموزش، جنبه بازی و سرگرمی غلبه پیدا می‌کند و به بیان ساده‌تر مسیر را برای رشد، هموارتر و جذاب می‌سازد و با حسی خوشایند همراه می‌شود. به این ترتیب، در فرد علاقه و انگیزه ایجاد می‌شود و در به‌کارگیری و فعال‌کردن مخاطب به بهترین نحو عمل می‌کند.
امروز در دنیای آموزش شاهدیم که برای فراگرفتن علوم مختلف به‌ویژه در دوران کودکی و حوزه‌های مربوط به آموزش زبان، مهارت‌های ذهنی و اعداد، استفاده از روش‌های غیرمستقیم متداول است و با ظهور فناوری و تکنولوژی‌های ارتباطی این امکان را تسهیل و جذابیت بییشتری می‌بخشد.
سرگرم‌آموزی در فضای مجازی
نیازهای آموزرشی همراه با گسترش تکنولوژی دچار تغییراتی می‌شود که این مجموعه تحولات می‌تواند موجب ارتقای کیفیت آموزش در مقاطع مختلف شود که مسیرِ تحولات به سمت استفاده هرچه بیشتر از محیط دیجیتالی و مجازی می‌رود. گسترش اینترنت در بسیاری از موارد هزینه‌های کمتری نسبت به سایر امکانات آموزشی دارد که این امر موجب می‌شود فاصله‌های تجربه و آزمایش را کم کند و دسترسی به آن همگانی‌تر شود. به‌عنوان مثال، امروز این امکان فراهم است که آخرین کارگاه‌های آموزشی، درس‌ها و مهارت‌های خاص را از اینترنت دانلود کنید و مانند حضور در کلاس درس تجربه و از آن بهره ببرید؛ اما در این بین متاسفانه هنوز فرهنگ استفاده از فضای مجازی و اینترنت در ایران به حدی نرسیده است که این مقوله تبدیل به یک عرف رایج و همگانی شود و استفاده و مصرف محصولات مجازی بیشتر با هدف سرگرمی مانند فیلم و بازی انجام می‌شود.
البته باید توجه داشت زمانی که تکنولوژیِ دردسترس مردم جامعه، وارداتی باشد، انتظار مصرف صحیح و تعیین قاعده بر اساس فرهنگ بومی کاری سخت و دشوار خواهد بود. یکی از راه‌حل‌های این مسئله تأسیس و گسترش شبکه‌های اجتماعی ملی است که در سال‌های اخیر اقدامات زیادی شکل گرفته اما به حد مطلوب و ایده‌آل خود نرسیده است.
از جمله اقدامات مؤثر در زمینه سرگرمی و آموزش در فضای موبایلی و رایانه، تولید برنامه هایی app)) است که دارای محتوای سرگرمی و یادگیری به صورت همزمان یاشد. مانند نرم‌افزارهای آموزش زبان که با استفاده از فیلم، نقاشی و علائم مصور هر دو هدف را دنبال می‌کند. گفتنی است در سال‌های اخیر تولید و انتشار چنین برنامه‌هایی با درنظر گرفتن علاقه و نیاز جامعه رشد چشمگیری داشته است.
در حوزه سیاستگذاری آموزشی توجه ویژه به استفاده از ظرفیت‌های منحصربه‌فرد فضای مجازی و الزام فراگیری سواد رسانه‌ای برای جوانان و والدین از جمله ضرورت‌های جامعه کنونی به شمار می‌رود که خطرات و آسیب‌های نهفته در فناوری را تا حد زیادی خنثی می‌کند.
منبع: گرداب
