آغاز شگفتی
وقتی فیزیکدان آمریکایی؛ ویلیام هیجین‌باتمدر سال 1958 نخستین بازی ویدئویی تاریخ را ساخت، هرگز فکر نمی‌کرد کمتر از 60 سال بعد این پروژه آزمایشگاهی تبدیل به صنعتی عظیم و بین‌المللی با بیش از 23 میلیارد دلار گردش مالی شود. هرچند تلاش‌ها برای ساخت این بازی‌ها حتی پیش از دهه 50 میلادی شروع شده‌بود، اما همه‌گیر شدن آنها در بین مردم عادی را می‌توان با ورود کنسول‌های بازی خانگی و ایستگاه‌های بازی Arcade به بازار در دهه 70 میلادی مصادف دانست. این کنسول‌ها، از جمله آتاری، که بردهای الکترونیکی بودند که به طور اختصاصی برای اجرای بازیهای ویدئویی ساخته شده بودند نسبت به کامپیوترهای زمان خود ارزان‌تر بودند. همین زمینه را برای دسترسی عموم به این بازی‌ها فراهم‌کرد.
دهه 80 میلادی را باید دوران سلطنت کنسول‌های خانگی دانست و بازیهای ویدئویی کامپیوتری هنوز چندان رواج نداشتند؛ چرا که کامپیوتر شخصی گران‌قیمت بود، اما دهه 90 و فراگیرشدن PC، در کنار قدرت روزافزون سخت‌افزاری آنها همه‌چیز را تغییر داد. استودیوهای بزرگ اقدام به ساخت بازیهای سه‌بعدی با گرافیک انقلابی کردند و کامپیوترهای شخصی تبدیل به وسایل محبوب بازی شدند. البته در این دهه نیز شرکت‌هایی مانند سونی با عرضه کنسول پلی‌استیشن جانی دوباره به این پلتفرم دادند، اما کماکان بازیهای ارائه‌شده برای PC فراوان‌تر و باکیفیت‌تر بودند.
با ورود به قرن جدید اما این روند تغییر کرد و رونمایی از نسل جدید کنسول‌های بازی مانند Xbox و PS3 رقابت را برای تصاحب سهم بازار جدی‌تر کرد. کنسول‌های جدید به مدد سخت‌افزار توانمند خود قادر به اجرای بازیهای سنگین مانند کامپیوتر بودند و دوباره کنسول‌های خانگی سهم قابل‌توجهی در بازار بازیهای رایانه‌ای پیدا کردند. در نهایت، باید به چندسال اخیر و سونامی گوشی‌های هوشمند اشاره کرد که بسیاری از تعاریف موجود در این فضا را تغییر داد و پلتفرمی جدید و فراگیرتر برای بازیهای ویدئویی را عرضه‌کرد.
امروزه بازیهای رایانه‌ای در پلتفرم‌های مختلف به میلیون‌ها کاربر در تمامی جهان عرضه شده و صدها عنوان بازی در سال منتشر می‌شوند و بازی آنلاین و مالتی‌پلیر تبدیل به یک عادت برای بسیاری از گیمرها شده است. در آینده نزدیک نیز با ورود واقعیت افزوده و مجازی به دنیای بازیهای رایانه‌ای و یکپارچگی هرچه بیشتر این بازی‌ها با زندگی ما، نقش آنها پررنگ‌تر هم خواهد‌شد.
ایرانی‌ها وارد گود می‌شوند
ایرانی‌ها همیشه به چیزهای جدید، به‌خصوص وسایل سرگرمی توجه داشته‌اند و بازیهای کامپیوتری نیز از این قاعده مستثنا نیستند. بسیاری از پدران ما تجربه بازی با تلویزیون‌های آن زمان را دارند و به جرات می‌توان گفت بازیهای کامپیوتری سال‌ها قبل از خود کامپیوتر به خانه ایرانی‌ها وارد شدند.
کنسول‌های آتاری معروف، که برای بسیاری از دهه شصتی‌ها نخستین تجربه بازی کامپیوتری به‌شمار می‌روند، جزو نخستین وسیله‌های بازی کامپیوتری بودند که پس از جنگ وارد ایران شدند. بعدها و در مدتی کوتاه نسل‌های بعدی مانند نینتندو و سگا نیز وارد ایران شد، هرچند بالاخره از اواخر دهه 70 شمسی با گسترش نفوذ کامپیوترهای شخصی بازیهای ویدئویی تبدیل به امری آشنا برای بیشتر نسل جوان و نوجوان ایرانی شد. جمعیت بالای جوان، جذابیت این رسانه جدید و افزایش نفوذ فناوری در میان ایرانی‌ها باعث محبوبیت این بازی‌ها در میان جمعیت شد.
این استقبال گسترده باعث شد تا توجه‌ها به این رسانه به‌عنوان ابزاری تاثیرگذار برای انتقال مفاهیم در پس سرگرمی جلب َشود، به‌خصوص که در این زمینه به دلیل نبود حمایت قانونی و مالی کافی هیچ نمونه ایرانی قابل ملاحظه‌ای وجود نداشت و تلاش‌های اندک انجام‌شده نیز تنها حاصل علاقه شخصی توسعه‌دهندگان بود. هرچند در تمام این سال‌ها، فروش غیررسمی بازیهای رایانه‌ای حجم قابل ملاحظه‌ای داشت و سالانه صدها عنوان بازی خارجی در ایران عرضه شده و به فروش می‌رسید.
بنیاد ملی بازیهای رایانه‌ای در سال 85 به‌عنوان مرجعی برای حمایت، نظارت و جریان‌سازی در مقوله بازیهای رایانه‌ای تشکیل شد و تلاش‌کرد تا بازار بازیهای ویدئویی در ایران را سروسامان ببخشد. از جمله فعالیت‌های این بنیاد می‌توان به رتبه‌بندی و اعطای مجوز برای بازیهای خارجی و نیز حمایت و پشتیبانی از عرضه بازیهای ایرانی اشاره کرد که در این سال‌ها منجر به ارائه عنوان‌های موفقی مانند گرشاسب شد.
در چند سال اخیر، با ورود گوشی‌های هوشمند و استقبال گسترده از آنها بازیهای ویدئویی بیش از پیش وارد زندگی روزمره ما شده‌اند. هرچند، به لطف ظهور سامانه فروش آنلاین اپلیکیشن‌های موبایل، در این سال‌ها شاهد رشد قابل ملاحظه بازی‌سازی در ایران بوده‌ایم، اما هنوز هم سهم بازیهای وطنی در قیاس با محصولات خارجی ناچیز است و با رسیدن به جایگاه مناسب در این عرصه فاصله بسیاری وجود دارد.
با این وجود، باید به این نکته هم اشاره کنیم که در همین چندسال، بازیهای ایرانی تولید شده از نظر تعداد چندین برابر کل بازیهای تولیدی در تمامی سال‌های پیش بوده‌اند و کیفیت آنها نیز رشد قابل ملاحظه‌ای پیدا کرده‌است؛ عنوان‌های موفقی که توانسته‌اند در کنار حفظ استانداردها، با مخاطب بومی ارتباط مناسبی برقرار کرده و اعتماد به نفس لازم را به سازندگان ایرانی بدهد.
ایرانی‌ها چی دوست دارند؟
نگاهی به دور و بر کافی است تا سلیقه بازی ایرانی‌ها را برای ما روشن کند. در دهه 70 شمسی، بیشتر کلوپ‌های بازی در تسلط بازیهای فوتبال از جمله Winning Eleven و فیفا بود، هرچند بازیهای مبارزه‌ای، استراتژی، داستانی و ماجراجویی هم طرفداران خود را داشتند. با ورود به دهه 80 و تغییر فضا از کلوپ‌های بازی به گیم‌نت‌ها، بازیهای مالتی‌پلیر شوتر و استراتژی محبوبیت فراوانی در میان بازیکنان پیدا کردند و عناوینی مانند CounterStrike و Warcraft هواداران بسیاری در میان گیمرهای ایرانی پیدا کرد.
البته عرضه نسل‌های توانمندتر کنسول‌های بازی مانند PS و Xbox هم بازیکنان را با سبک‌های جدیدی از بازیهای ویدئویی آشنا کرد. بازی‌هایی مانند GTA هم به دلیل برخورداری از ساختار جهان‌باز و آزادی عمل بازیکنان همواره مورد توجه بازیکنان بوده و جزو نام‌های آشنا برای علاقه‌مندان به شمار می‌رود.
در نهایت باید به یکی از سبک‌های محبوب همیشگی ایرانی‌ها اشاره کنیم؛ بازیهای رانندگی که طرفداران فراوانی دارند و اتفاقا بسیاری از بازیهای ایرانی ساخته‌شده نیز در همین گروه قرار دارند. بنابراین، جدای از این سبک‌های محبوب، بازیهای دیگری از جمله نقش‌آفرینی، بازیهای فکری و معمایی و سایر ژانرهای متعدد بازیهای رایانه‌ای در ایران هریک طرفداران مخصوص به خود را دارند.
امابه طور کلی، به نظر می‌رسد سلیقه کلی ما تغییر چندانی نداشته و هنوز هم سبک‌های به‌خصوصی از بازی‌ها در ایران مخاطبان بیشتری دارند. این بازی‌ها شامل شوتر اول‌شخص، استراتژی، رانندگی و ماجرایی می‌شوند که برای هریک می‌توان نمونه‌های خارجی فراوانی نام‌برد. سری‌هایی مانند GTA، Call of Duty، FIFA،Need for Speed وTomb Raider برای بازیکنان ایرانی و خیل عظیمی از جوانان نام‌هایی کاملا آشنا هستند.
علاوه‌براین، این روزها فارغ از ژانر بازی امکاناتی نظیر قابلیت بازی آنلاین و مالتی‌پلیر بیشتر در میان کاربران ایرانی محبوبیت یافته است و کم نیستند کاربرانی که با خرید اشتراک سرویس‌هایی مانند Steam، PSN و Xbox Live اقدام به تهیه عناوین اصلی و بازی آنلاین می‌پردازند. همچنین، بازیهای سبک که اصطلاحا مینی‌گیم نامیده می‌شوند نیز در این سال‌ها بیشتر جا افتاده و بازیکنان دیگر تنها به دنبال بازی‌هایی بزرگ با گرافیک سنگین نیستند و گیم‌پلی اهمیت بیشتری پیدا کرده‌است.
بازیهای که در قالب اپلیکیشن‌های موبایلی عرضه می‌شوند نیز با اقبال بسیار گسترده‌ای مواجه‌شده‌اند و امروزه بیشترین حجم بازی انجام‌شده در ایران را می‌توان در این قالب دانست. بازی‌هایی مثل Asphalt، Clash of Clans، CandyCrushبرای کمتر کسی شناخته شده نیست. بازیهای ایرانی ساخته شده نیز از همین قاعده پیروی می‌کنند و بیشتر عناوین عرضه شده، در همین سبک‌های پرطرفدار بوده است.
عشق سرعت به جای Need for Speed
همان‌طور که اشاره کردیم، بازیهای رایانه‌ای سال‌هاست که وارد ایران شده‌اند. هرچند، نبود امکانات، فناوری و آموزش مورد نیاز ساخت بازی در ایران را تا سال‌ها غیرممکن ساخته‌بود. شاید بتوان نخستین تجربه موفق در بازی‌سازی ایرانی را بازی نقش‌آفرینی گرشاسب‌دانست که در زمان خود بهترین محصول داخلی تا آن زمان به شمار رفته و پیشرفت‌های مناسبی در جهات کیفی، داستان‌پردازی، گیم‌پلی و ساختار کلی داشت.
این بازی که در داخل و خارج مورد تحسین قرار گرفت، آغازگر موجی از بازیهای جدید با کیفیت بهتر و استانداردهای بالاتر شد. از جمله این بازیهای داخلی می‌توان به مبارزه در خلیج عدن اشاره کرد که یکی از موفق‌ترین عناوین شوتر اول‌شخص ساخته‌شده در ایران است و البته با حمایت فراوان توانست فروش خوبی را هم تجربه کند.
این بازی گرافیک قابل قبول و سطح فنی به نسبت خوبی داشت و علیرغم زمان کوتاه بازی، جذابیت‌هایی برای مخاطب ایجاد می‌کرد. همچنین شرکت سازنده بخش مالتی‌پلیر را هم به آن افزوده که نشان‌دهنده توجه بازی‌سازان به نیازهای بازیکنان امروز است، با این که زیرساخت‌های ضعیف ارتباطی و نبود مراکز قدرتمند داده باعث می‌شود بازیهای ایرانی توانایی پشتیبانی از حجم بزرگی از کاربران را نداشته‌باشند.
این بازی‌ها، علیرغم داشتن توانایی‌های بالقوه مناسب در زمینه‌های فنی، به دلیل بازاریابی ضعیف، محتوای شعارزده و داستان‌های بیش‌از حد هدفمند خود توانایی جذب مخاطبان را نداشته‌اند.
در زمینه بازیهای آنلاین نیز توسعه‌دهندگان در سال‌های اخیر فعالیت‌های مناسبی داشته‌اند و از جمله محصولات موفق عرضه‌شده در این زمینه می‌توان به آسمان‌دژاشاره کرد که در عرصه بین‌المللی نیز با بازخورد مناسبی روبه‌رو شد و توانست در سال 2013 جایزه بهترین بازی مستقل از نگاه کاربران را در جشنواره MMO of the Year در آلمان از آن خود کند.
واقعیت آن است که توسعه، طراحی و نشر یک بازی رایانه‌ای مستلزم صرف وقت و هزینه فراوانی است و تنها در صورتی که بازگشت این سرمایه به نحوی منطقی ممکن باشد، می‌توان انتظار رشد و توسعه آن به یک صنعت را داشت. مشکل نبود قانون کپی‌رایت و بازگشت سرمایه باعث شده تا علیرغم وجود پتانسیل بالا، درآمدزایی و اشتغال چندانی در این حوزه را شاهد نباشیم. یکی از روش‌های ممکن تعریف روش‌های جایگزین و پرداخت آنلاین بود که به لطف توسعه نفوذ سیستم‌عامل اندروید و به وجود آمدن فروشگاه‌های اپلیکیشن مطمئن و شناخته‌شده مانند کافه‌بازار میسر شد.
در سال‌های گذشته روند توسعه بازیهای مبتنی بر سیستم‌عامل اندروید شتاب قابل توجهی داشته و از نظر کمی و کیفی رشد مشهودی در این بخش مشاهده می‌شود. شاید وجود سازوکارهای پرداخت آنلاین، راحتی نسبی توسعه و انتشار بازیهای موبایل نسبت به بازیهای سنگین‌تر و البته افزایش تعداد بازیکنان موبایلی باعث شده تا در این قسمت از بازار بازی حرکات امیدوار کننده‌ای را شاهد باشیم.
موبایل وارد می‌شود
گوشی‌های هوشمند، به خصوص گوشی‌های اندرویدی در ایران ضریب نفوذ بسیار بالایی دارند و بنابر آمارهای مرکز تحقیقات دایرک، وابسته به بنیاد ملی بازیهای رایانه‌ای، بیش از 80درصد مخاطبان بازیهای رایانه‌ای در ایران با استفاده از گوشی بازی می‌کنند. این رقم نسبت به میانگین جهانی که 32درصد است، بسیار بزرگ است و نشان می‌دهد بازیهای مبتنی بر سیستم‌عامل موبایل تا چه حد در میان کاربران رواج دارند. بنابراین دور از ذهن نیست که توسعه‌دهندگان نیز تمرکز و تلاش خود را بیشتر به این حوزه معطوف کنند.
به همین دلیل در سال‌های اخیر شاهد تولید و حتی محبوبیت بسیاری از بازیهای ایرانی بوده‌ایم. بعضی از این بازی‌ها رایگان نبوده‌اند و با این حال توانسته‌اند به دلیل استقبال مناسب کاربران به سوددهی برسند. در نتیجه همین روند، به تدریج شرکت‌های ساخت بازی در ایران در حال شکل گرفتن هستند. ساخت یک بازی برای اندروید، به دلیل متن باز بودن برنامه‌ها، سادگی نسبی برنامه‌نویسی، غلبه گیم‌پلی و ایده بر گرافیک و در نهایت سادگی انتشار و فروش آن جذابیت‌های بسیاری برای توسعه‌دهندگان مستقل دارد.
به همین دلیل، شرکت‌های کوچک یا افراد علاقه‌مند بسیاری در یکی، دو سال اخیر به ساخت و ارائه بازیهای بومی‌سازی شده یا جدید روی آورده‌اند. روند کوتاه‌تر و ساده‌تر توسعه این دسته از بازی‌ها، برخلاف بازیهای بزرگ کامپیوتری یا کنسولی، با هزینه‌های شخصی یا توسط شرکت‌های کوچک قابل تامین است و راه‌حلی عملی به شمار می‌رود. نتیجه، صدها بازی مختلف است که از طریق فروشگاه‌های اپلیکیشن منتشر شده‌اند و در بسیاری از موارد شانه به شانه یا برتر از نمونه‌های خارجی هستند.
عناوینی مانند شمشیر تاریکی، 41148، خروس‌جنگی و آفتابه نشان داده‌اند که توسعه‌دهندگان داخلی توانایی تولید بازیهای باکیفیت و تولید درآمد را دارند و کاربران ایرانی نیز به بازیهای خوب تمایل نشان می‌دهند. آمارهای بنیاد ملی بازیهای رایانه‌ای حاکی از وجود بیش از 20 میلیون بازیکن در کشور است که به‌صورت میانگین بیش از یک‌ساعت بازی می‌کنند.
از این تعداد چیزی حدود یک‌سوم حاضر به پرداخت پول برای بازی هستند و همین تعداد 5درصد از کل گردش مالی بازیهای رایانه‌ای را تامین می‌کنند. این بازار، به گفته آقای کریمی صدوقی؛ مدیر عامل بنیاد بازیهای رایانه‌ای چیزی درکل حدود 460 میلیارد تومان گردش مالی دارد که سهم بازیهای ایرانی از آن حدود 23 میلیارد تومان می‌شود.
این پتانسیل بالا، در صورت فراهم‌شدن زیرساخت‌های مناسب قادر به رشد متوازن و ایجاد اشتغال خواهد بود. برای مثال، بازی محبوب Quiz of Kings که توسط چند دانشجوی دانشگاه امیرکبیر توسعه داده‌شده و مشابه بازی QuizUp است، در گروه سرگرمی و پازل قرار دارد و از مکانیسمی جالب برای تامین محتوا استفاده می‌کند. در این بازی کاربران با یکدیگر به رقابت می‌پردازند و به پرسش‌هایی پاسخ می‌دهند که توسط خود کاربران تهیه شده‌است.
این بازی با استقبال خوبی مواجه‌شد و در فروشگاه‌های داخلی و حتی AppStore در دسترس کاربران قرارگرفت، اما متاسفانه نبود زیرساخت‌های کافی برای پاسخگویی به حجم بالای کاربران و بروز تاخیرهای طولانی در بالا آمدن پرسش‌ها، بسیاری از آنها را از دست داد. جدای از این موضوع، نوآوری و خلاقیت در بسیاری از بازیهای داخلی به‌چشم نمی‌خورد و بسیاری از آنها تنها نسخه فارسی بازیهای خارجی هستند. این امر به نوبه خود در تمایل برخی کاربران به پرداخت هزینه برای خرید بازی تاثیر منفی دارد.
قصه‌های قدیم، روایت جدید
ایران با تاریخی چندین‌هزارساله، تمدنی کهن و داشتن فرهنگ کتبی و شفاهی غنی از نظر داشتن سوژه‌های مناسب برای ساخت بازیهای رایانه‌ای در انواع سبک‌ها چیزی کم ندارد. تاریخ ایران سراسر نبردهای حماسی و داستان‌های جذاب است و از دوران اساطیری شاهنامه تا دفاع مقدس، هزاران داستان ناب و قابل روایت وجود دارد که می‌تواند سوژه بازیهای رایانه‌ای در انواع سبک‌ها باشد. قدیم‌ترها، بچه‌ها این داستان‌ها را معمولا از دهان بزرگ‌ترهای فامیل در شب‌های سرد زمستان می‌شنیدند، اما متاسفانه این ارتباط در دوران جدید ضعیف شده و شاید نبود محتوای مناسب برای نسل‌های جدید را بتوان مهم‌ترین مشکل در این زمینه دانست.
بهترین گزینه برای این کار توسعه بازیهای داخلی بر مبنای داستان‌های ایرانی است. دفاع مقدس به تنهایی می‌تواند تامین‌کننده محتوای صدها بازی باشد. برای مثال، نبرد 39 روزه مقاومت مردمی و تکاوران نیروی دریایی در خرمشهر، می‌تواند نسبت به بازیهای خارجی اکشن داستانی جذاب‌تر را برای مخاطب روایت کرده و در عین حال حافظه تاریخی ارزشمند نسل‌های قبل را به نسل‌های بعدی انتقال دهد.
حتی برای سبک‌های پرطرفداری مانند استراتژی و نقش‌آفرینی نیز ظرفیتی کافی در این زمینه وجود دارد. نبردهای دوران دفاع مقدس در زمین، هوا و دریا با استفاده از تجهیزات مدرن صورت گرفته و این نبردها می‌توانند به خوبی در زمینه داستان یک بازی استراتژی یا ماجراجویی – نقش‌آفرینی قرار بگیرند. یک حوزه حتی غنی‌تر تاریخ اساطیری ایران است که نسخه‌ای از آن در بسیاری از خانه‌های ایرانیان وجود دارد.
شاهنامه فردوسی روایتگر داستان‌هایی است که در عین وجود جذابیت‌های بسیار، به دلیل تغییر سبک‌زندگی و سلیقه فرهنگی نسل جوان، مورد توجه قرار نگرفته است. جهان اساطیری شاهنامه می‌تواند وسعتی بیشتر از تمامی رقبای خارجی داشته باشد و حتی در صورت پرداخت مناسب قابلیت عرضه در مقیاس جهانی را هم دارا هستند. البته باز هم حلقه مفقوده در این زمینه را باید نبود اطمینان از بازگشت سرمایه در بازار فناوری ایران دانست که در بخش بعدی به‌صورت مختصر به آن می‌پردازیم.
بازی با چاشنی کسب و کار
به گفته کریمی صدوقی، بیش از 65درصد فروش بازی در ایران در حوزه موبایل انجام می‌شود. این موضوع دو دلیل اصلی دارد. یکی این که مخاطبان گوشی‌های هوشمند توزیع سنی وسیع‌تری دارند و کمتر دارای وقت کافی برای بازی با کامپیوتر یا کنسول هستند. دلیل دیگر این است که بازیهای موبایل، در مقایسه با بازیهای اورجینال 250 هزارتومانی یا حتی نسخه‌های غیرقانونی 10 هزارتومانی قیمت مناسب‌تری دارند. سهم بازیهای ایرانی اما از این بازار اندک است و این موضوع مدت‌هاست که پیشرفت صنعت بازی در ایران را به تاخیر انداخته‌است.
مهدی فنایی؛ گرافیست و بازی‌ساز مستقلی است که بازی نوآورانه 41148 را ساخته‌است. در این بازی معمایی که در چهار قسمت منتشر شده، بازیکنان داستان قهرمان بازی را در بازیابی حافظه خود دنبال می‌کنند. او درباره شرایط بازار بازیهای موبایل در ایران می‌گوید: «قسمت دوم بازی که اولین قسمت پولی بازی بود با اقبال خوبی روبه‌رو شد و درآمد قابل توجهی برای او داشت.
این مبلغ در اپیزود سوم بهتر شد،هر چند در حد انتظار نبود.» به عقیده فنایی، دلیل این امر نشر غیرقانونی apk بازی در تلگرام است که باعث شده فروش بعضی از بازی‌ها از جمله محصول خود او کاهش یابد. البته می‌توان با ایجاد راهکارهای امنیتی، تضمین‌های بیشتری ایجاد کرد، اما ممکن است این پیچیدگی‌ها بیشتر باعث ریزش مخاطب شود. به عقیده او، یکی دیگر از مشکلات موجود در این زمینه، نبود فرهنگ‌سازی مناسب است. روش دیگر نیز می‌تواند استفاده از پرداخت درون‌برنامه‌ای باشد که می‌تواند تا حدی از این مشکل بکاهد.
در نهایت، شرط واقعی رشد هر صنعتی ایجاد درآمد و جذب سرمایه است و در صورتی که شرایط قانونی، مالی و فرهنگی مناسب برقرار نباشد نمی‌توانیم به تولید آثار بزرگ در صنعت بازیهای رایانه‌ای خوشبین باشیم. امید است با فراهم‌شدن شرایط لازم و فرهنگ‌سازی مناسب، رشد و توسعه این صنعت به‌عنوان راهی برای ایجاد اشتغال و درآمدزایی در کنار حفظ هویت فرهنگ ایرانی ممکن شود.
کپی برابر اصل
یکی از نقاط ضعف بسیاری از پروژه‌های بازی ایرانی، کپی‌برداری از بازیهای خارجی در فرم و محتوا است. برای مثال، برخی از بازیهای ارائه‌شده به‌عنوان بازی شوتر، تنها Modهای نوشته‌شده برای انجین‌های بازی خارجی مانند Source هستند. این انجین‌ها برای ساخت بازیهای مشهور و محبوبی مانند CounterStrike به‌کار رفته‌اند و به‌خوبی برای کاربران آشنا هستند.
یا آن که برخی از این عناوین تنها نسخه فارسی بازی اصلی را به کاربر ارائه می‌دهند و شایسته عنوان بازی جدید نیستند. به همین دلیل شاید معرفی آنها به‌عنوان یک بازی کاملا ایرانی چندان مناسب نباشد.به خصوص در برخی موارد این شباهت‌ها برای بازیکنان بسیار مشهود است و باعث می‌شود تا بازیهای ایرانی را خیلی جدی نگیرند.
نگاهی به عناوین موفق بازی در بازار موبایل، که نسبت به بازیهای رایانه‌ای مستقل‌تر به شمار می‌روند بیانگر همین موضوع است. بازی‌هایی که در داستان، محتوا، فرم، گرافیک و گیم‌پلی نوآوری نشان داده‌اند و توانسته‌اند عناصر فرهنگی و بصری جذاب برای مخاطبان ایرانی را در خود بگنجانند قادر بوده‌اند حتی با داشتن نواقص مشهود در بازار موفق باشند و به درآمدزایی بپردازند.
اگر قرار باشد بازیهای ایرانی به تولید برسند که واقعا بتوانند با تولید ارزش افزوده درآمدزایی داشته باشند، باید به سمت تولید محتوای بومی حرکت کنیم. فرهنگ و تاریخ غنی سرزمین کهن ایران جذابیت‌های بسیاری برای قصه‌پردازی و ساخت بازیهای مختلف دارد و به شرط وارد شدن عنصر خلاقیت و نوآوری در بازیهای ایرانی، می‌توانیم شاهد استقبال گسترده‌تر و بهتر مخاطبان از این بازی‌ها باشیم. بازی‌سازهای ایرانی نشان‌داده‌اند توانایی تولید محتوی مناسب را دارند و به شرط وجود حمایت‌های لازم می‌توان به آینده‌ای که در آن بازی‌هایی با استاندارد جهانی و با داستان‌هایی ایرانی تولید شوندامیدوار بود.
بازیهای ایرانی برای رایانه
ارتش‌های فرازمینی
شرکت پردیس هنر راسپینا
رده‌سنی 15+
سبک اکشن
اگر به دنبال یک بازی ایرانی با گرافیک جهانی و داستانی مهیج هستید، ارتش‌های فرازمینی را از دست ندهید. داستان این بازی شوتر اول‌شخص در آینده دور می‌گذرد و راوی داستان نبرد ابنای بشر برای بقاست. در ساخت این بازی از موتور Unreal استفاده شده و گرافیک و گیم‌پلی جذاب و چشم‌گیری دارد که بدون شک شما را غافلگیر خواهد کرد. هرچند حفره‌های داستانی فراوان- که به زعم سازندگان ناشی از کوتاه شدن نسخه نهایی بازی است- ممکن است شما را کاملا درگیر نکند. در هر صورت تجربه کردن این بازی هیجان‌انگیز را به شما توصیه می‌کنیم.
پرنیان
رده‌سنی7+
سبک ورزشی
هرچند این بازی سبک رانندگی در جهان باز به پای نمونه‌های مشابه مانند Need for Speed نمی‌رسد، اما شاید تجربه کردن دنیای این بازی برای دوستداران این سبک خالی از لطف نباشد. بازی راوی تلاش قهرمان داستان، امیر است که تلاش دارد از طریق برنده شدن در یک سری مسابقات دوست خود را نجات دهد. فضای بازی گسترده است و می‌توانید در نقشه 70 کیلومتر مربعی بازی به انتخاب انواع مسابقات پرداخته و با افزایش امتیاز خودروی خود را تقویت کنید. گیم‌پلی این بازی چیز جدیدی برای ارائه ندارد، اما مطمئن باشید قابلیت سرگرم کردن شما را دارد.
های ویو
رده‌سنی 3+
سبک ورزشی
محبوبیت رشته ورزشی والیبال در پی درخشش‌های متعدد تیم‌ملی کشورمان باعث شد تا استودیو کاکتوس توسعه این بازی را در سال 93 شروع کند. در این بازی که نخستین بازی سه‌بعدی والیبال ساخته‌شده در کشور به شمار می‌رود، 32 تیم حضور دارند که می‌توانید آنها را در حالت‌های مختلفی در برابر هم قرار دهید. از جمله این حالت‌ها می‌توان به مسابقات دوستانه، لیگ‌جهانی، جام‌جهانی و غیره اشاره کرد. یک نکته جالب دیگر درباره این بازی، استفاده از گزارشگر مطرح والیبال «کیومرث کُرده» برای گزارش زنده بازی است. این بازی برای پلتفرم‌های مختلف از جمله PS2، Xbox360 و PC منتشر شده‌است.
سورنا پردازش آریا
رده‌سنی 12+
سبک نقش‌آفرینی
داستان‌های حماسی شاهنامه می‌توانند منبع عظیمی برای بازیهای ماجرایی و نقش‌آفرینی باشند و بازی سیاووش به خوبی از این ظرفیت استفاده کرده‌است. این بازی که با موتور بومی تولید شده، روایتگر داستان کشته شدن سیاووش به دست افراسیاب و خون‌خواهی کیخسرو؛ پسر اوست. در این بازی، در کنار نمایش داستان در میان‌پرده‌های جالب، در فضایی مانند بازی Warcraft یکی از قصه‌های اساطیری شاهنامه را بازی می‌کنید. امکانات زیادی برای ارتقای قهرمان داستان درنظر گرفته شده و سعی‌شده‌است گرافیک قابل‌قبولی با توجه به سبک بازی ارائه‌شود. تجربه این بازی را به تمام کسانی که به اساطیر و فرهنگ ایرانی علاقه دارند توصیه می‌کنیم.
Immanitas Entertainment GmbH
رده‌سنی 7+
سبک استراتژی
یکی از سبک‌های مورد علاقه بازیکنان در تمام دنیا، بازیهای Tower & Defence یا دفاع از قلعه است. در این گونه بازی‌ها باید با قراردادن سازه‌های دفاعی مختلف از هدفی مشخص دفاع‌کرده یا برای مدت‌زمان معینی دوام بیاورید. بازی جاده‌های نبرد که با نام Rush for Glory در سرویس Steam نیز عرضه شده، شامل بیش از 10 مرحله مجزاست که در آن باید با ساخت، چیدن و ارتقای برجک‌های دفاعی از پایگاه خود در برابر هجوم دشمنان دفاع کنید. گیم‌پلی این بازی در نوع خود جذابیت‌هایی دارد. این بازی با بازخورد خوبی از طرف کاربران بین‌المللی روبه‌رو شده‌است.
سیستم‌عامل: اندروید/ iOS
دسته‌بندی: هیجان‌انگیز
قیمت: 4000 تومان
یکی از بازیهای خوش‌ساخت موبایلی ایرانی را باید شمشیر تاریکی دانست. گرافیک و انیمیشن جذاب، گیم‌پلی روان و سریع در کنار روایت داستان در میان‌پرده‌های کمیک گونه و عملکرد مناسب بازی باعث‌شده تا استقبال فراوانی از آن صورت بگیرد. در این بازی شما نقش نینجایی با نام کورو را بازی می‌کنید که قصد دارد با قدم گذاشتن در راهی پرخطر، لقب شمشیر تاریکی را به دست آورد. سرعت عمل و هماهنگی لمس سرانگشتان شما نقش اساسی در موفقیت نهایی‌تان در بازی ایفا می‌کنند و باید در کنار مبارزه بتوانید به خوبی مخفی بمانید. اگر یک بازی خوش‌ساخت و درگیرکننده می‌خواهید، جای دوری نروید!
سیستم‌عامل: اندروید
دسته‌بندی: ماجراجویی
قیمت: سه قسمت اول رایگان
این بازی خوش‌ساخت و جنجالی، حاصل کار تنها یک نفر است! مهدی فنایی؛ گرافیست و برنامه‌نویس توانسته فضایی مرموز و جذاب برای مخاطبان خود بیافریند. بازی داستان مردی را روایت می‌کند که در ساختمانی عجیب، پر از خرابی و اجساد انسان‌ها به هوش می‌آید، اما هیچ حافظه‌ای از هویت و گذشته خود ندارد. شما باید به او کمک کنید تا راز این اتفاقات هولناک را کشف کرده و گذشته خود را به خاطر بیاورد. داستان‌پردازی قوی و فضای جذاب این بازی باعث شده تا تجربه‌ای منحصر به فرد را برای مخاطبان ایجاد کند. اگر هنوز 41148 را بازی نکرده‌اید همین امروز آن را دانلود کنید.
سیستم‌عامل: اندروید
دسته‌بندی: استراتژی
قیمت: رایگان (با پرداخت درون برنامه‌ای)
بتلفیش یا ماهی‌جنگی یک بازی سرگرم‌کننده و جذاب در سبک دفاع از قلعه است که موفق به کسب عنوان بهترین بازی موبایلی سال ایران هم شده‌بود. در این بازی روان و سبک، می‌توانید در بیش از 200 مرحله داستانی، چالشی، عملیات و ویژه بازی کرده به‌صورت آنلاین با سایر کاربران رقابت کنید. تعدد مراحل، سلاح‌ها، تجهیزات جانبی، آیتم‌های مخفی، ساخت تسلیحات جدید و آیتم‌های ویژه در کنار محیط فانتزی و بانمک این بازی باعث شده تا بیش از 50000 بار دانلود و نصب شود. این بازی به تمام دوستداران بازیهای استراتژی و رقابتی توصیه می‌شود.
سیستم‌عامل: اندروید
دسته‌بندی: تفننی
قیمت: رایگان (با پرداخت درون برنامه‌ای)
بازیهای موبایل بیش از هرچیز نیازمند ایده خوب و گیم‌پلی جذاب هستند و مگنیس به خوبی انتظارات را از خود برآورده می‌کند. این بازی که توسط سازندگان ارتش‌های فرازمینی توسعه داده‌شده، داستان رباتی با نام مگنیس را روایت می‌کند که در مسیری پر پیچ و خم و پرخطر در حال حرکت است. نکته اصلی در این بازی، برعکس بودن کنترل‌های حرکتی است که دقیقا قرینه لمس شما عمل می‌کند. حالا باید با این کنترل دشوار، مگنیس را در مسیرش هدایت کرده و از برخورد با موانع اجتناب تا از بزرگ‌تر شدن و انفجار آن جلوگیری کنید. پیشنهاد می‌کنیم این بازی خلاقانه و متفاوت را از دست ندهید.
سیستم‌عامل: اندروید
دسته‌بندی: مسابقه و سرعت
قیمت: رایگان (با پرداخت درون برنامه‌ای)
نوبتی هم که باشد، نوبت بازیهای مسابقه‌ای و رانندگی است. این نوع بازی‌ها بین کاربران ایرانی طرفداران بسیاری دارد. تیک‌آف 3 با بیش از 50000 نصب فعال نشان داده که خوب از پس جلب مخاطب برآمده است. وجود ده‌ها ماشین ایرانی و خارجی، امکان برگزاری مسابقات آنلاین و آفلاین، تقویت و تغییر خودروها، گرافیک سه‌بعدی مناسب، پخش موسیقی دلخواه، انواع مسابقه در نقشه‌های مختلف و در نهایت حالت داستانی بازی تضمین می‌کند که شما تا ساعت‌ها سرگرم باشید. به‌علاوه، محیط کاربری خوب و اجرای روان این نرم‌افزار تیک‌آف را به تجربه‌ای مناسب در بازیهای ایرانی تبدیل کرده‌است.
در این سال‌ها بازیهای ایرانی تولید شده از نظر تعداد چندین برابر کل بازیهای تولیدی در تمامی سال‌های پیش بوده‌اند و کیفیت آنها نیز رشد قابل ملاحظه‌ای پیدا کرده‌است؛ عنوان‌های موفقی که توانسته‌اند در کنار حفظ استانداردها، با مخاطب بومی ارتباط مناسبی برقرار کنند.
بازیهای رایانه‌ای با جذابیت‌های ویژه خود در سال‌های اخیر در میان مردم بسیار رواج پیدا کرده‌اند و طبق آمار‌ها بیش از 23 میلیون ایرانی به طور متوسط در روز 79 دقیقه از وقت خود را صرف این‌گونه بازی‌ها می‌کنند.
پایگاه خبری تحلیلی فناوری های نرم و فرهنگی رصد و تحلیلی بر وضعیت صنایع فرهنگی و خلاق
