رنگ و بوی هنر ایرانی در کن

سال گذشته وقتی فرش قرمز فیلم کارگردان اسکاری سینمای ایران در ورودی سالن لومیر پهن شد، تیم سازنده با نوای تصنیف «دلشدگان» اثر ماندگار زنده‏یاد علی حاتمی روی فرش قرمز این فستیوال رفتند؛ اثری که با شعر فریدون مشیری، آهنگسازی حسین علیزاده و آواز محمدرضا شجریان همراه است و باعث شده بود تا آخرین شب اکران فیلم‏های کن، یادآور شکوه و شاعرانگی فرهنگ‏ایرانی باشد؛‏ آنجا که شجریان می‏خواند: «جز این هنر ندانیم/ که هرچه می‏توانیم/ غم از دل‏ها براندازیم». پس از اکران فیلم نیز، اصغر فرهادی با نام بردن از احمد شاملو و عباس کیارستمی در نشست مطبوعاتی فیلمش، سعی کرد نسبت به هویت و جایگاه روشنفکران ایرانی ادای دین کند. این موضوع باعث شد تا شصت و نهمین دوره جشنواره کن بیش از همیشه تحت تاثیر نام و آثار هنرمندان ایرانی باشد.

امسال و در هفتادمین سال برگزاری جشنواره نیز، بازهم رنگ و بوی هنر ایرانی در کن و کرانه مدیترانه‏ای این شهر ساحلی پدیدار شد. آغاز این جشنواره با سخنرانی اصغر فرهادی همراه بود. همچنین تحویل تندیس طلایی اسکار فیلم فروشنده به فرهادی که زمستان گذشته به نشانه اعتراض به سیاست‌های نژادپرستانه دولت دونالد ترامپ، در مراسم رسمی اهدای این جایزه در تئاتر دالبی هالیوود در لس آنجلس شرکت نکرده بود، اولین حاشیه ایرانی جشنواره کن امسال بود. حاشیه جالب دیگر شرکت هنرمندان ایرانی حاضر در جشنواره در انتخابات ریاست جمهوری بود. آنجا که صندوق رأی دوازدهمین انتخابات ریاست جمهوری به جشنواره رفت و بسیاری از چهره‏های شناخته شده سینمای ایران از جمله اصغر فرهادی، فاطمه معتمد آریا و… پای صندوق رفتند.

اما در کنار این رخدادها، آنچه توجه همگان را به خود جلب کرد، ‏ نام و یاد کارگردان فقید ایرانی، ‏عباس کیارستمی بود. فیلمسازی که اولین نخل طلای کن را به ایران آورد و با آثار متمایز و منحصربه‌فردش زبان جدیدی را به سینما افزود. این کارگردان محبوب، در هفتادمین سال برگزاری جشنواره کن و در اولین دوره‏ای که در غیاب او برگزار می‏شود، ‏ حضور داشت. کیارستمی که سال گذشته در فرانسه درگذشت، در دو روز گذشته در جشنواره کن با اکران آخرین فیلمش «24 فریم» حاضر بود و مورد تشویق هواداران پرشمارش قرار گرفت. این فیلم دو ساعته که عمر کیارستمی به تدوینش قد نداد، روز سه‌شنبه در سالن لومیر و روز گذشته در سالن 60 سالگی به نمایش درآمد و مورد استقبال گسترده قرار گرفت.

معتمدآریا: گریه‏ام بند نمی‏آمد

فاطمه معتمد ‏آریا، بازیگر مطرح ایرانی که در نخستین روز نمایش فیلم حاضر بود، ‏ در گفت‏و‏گو با سارا شمیرانی همکار ما در جشنواره کن، درباره اکران فیلم آخر کیارستمی گفت: وقتی فیلم را دیدم دوباره همه روزهای گذشته برایم تداعی شد. خیلی گریه کردم. جای خالی کیارستمی در سالن و در زمان نمایش آخرین فیلمش واقعا خالی بود. من واقعا تحت تاثیر قرار گرفتم و زمانی هم که از سالن بیرون ‏آمدم گریه‏ام بند نیامده بود. دنیا یک هنرمند بزرگ را از دست داده است و ما یک ستون را در سینمای خودمان از دست داده‌ایم. امروز در جشنواره کن باز هم ثابت شد که هنر ناب و خالص عباس کیارستمی همیشه حاضر و پیداست و زنده می‏ماند. این همه استقبالی که از فیلم او وجود داشت، جایگاه و شأن سینمای کیارستمی را به خوبی نشان می‏دهد.

همکار ما گزارش داده است که علاوه‌بر سینماگران و چهره‏های شناخته شده سینما، ‏ بسیاری از حاضران در جشنواره کن تحت تاثیر اکران آخرین فیلم کیارستمی قرار گرفته‏اند، از میان آنها یک دختر جوان از کره‌جنوبی که علاقه‌مند سینماست، می‏گوید: من واقعا متاسفم که دیگر عباس کیارستمی در جهان ما نیست. کمتر کسی در قاره ما وجود دارد که تا این حد توانسته باشد سینما را تحت تاثیر قرار بدهد. کیارستمی از جمله کسانی است که نام و نشان بزرگی در سینما دارد. همچنین یک عکاس ایتالیایی پس از تماشای فیلم «24 فریم» می‏گوید: من عکس‏های کیارستمی را دنبال می‏کردم و البته فیلم‏هایش را هم دوست دارم و می‏بینم. واقعیتش این است که از شنیدن خبر مرگ او شوکه شدم. راستش باور نمی‏کردم هنرمندی مثل کیارستمی به این راحتی از دنیا برود. آثار او خیلی متفاوت و تحسین برانگیز است.

منتقد گاردین: کیارستمی همه‏مان را مبتلا کرده است

روزنامه گاردین نیز همزمان با اکران روز دوم فیلم کیارستمی در کن، از قول ژان بروکس منتقد این روزنامه نوشت: عباس کیارستمی با فیلم «مثل یک عاشق» در سال ۲۰۱۲ به بخش رقابتی فستیوال فیلم کن آمد، فیلمی که باعث می‏شد آدم سرش را بخاراند و طوری تمام می‏شد که مخاطب را آویزان رها می‏کرد. آن موقع، این کارگردان ایرانی از این کارش پشیمان هم نبود؛‏ می‏گفت صندلی‏های سینما باعث می‏شوند مخاطب تنبل بشود و علامت سوال «بخشی از نشانه‏گذاری زندگی است». حالا، تقریبا یکسال پس از مرگش در ۷۶ سالگی، کیارستمی با یک پروژه حیرت‏انگیز برگشته و به نظر می‏رسد با تاخیر، او به کن یک پایان داده است.

«۲۴ فریم» به عنوان پاسخ کیارستمی به عکس‏ها و نقاشی‏هایی که الهام‏بخشش بودند شکل گرفت و نیروی پیش برنده او این غریزه بود که می‏خواست فریم را ثابت نگه دارد تا جان گرفتن هر تصویر را ببیند و نمایش داده شدن هر درام را شاهد باشد. اما این پروژه حس یک تجلیل را ندارد، حتی حس تالیف را هم ندارد و چیزی غنی‏تر و عجیب‏تر از آن است، ‏انگار که در لحظه مرگ، ضمیر ناخودآگاه این مرد بیرون ریخته و در یک بطری گیر افتاده است. بله، «۲۴ فریم» به شدت امتحانی است؛ نیازمند صبر و درگیر شدن است؛ اما این فیلم شبح‏وار باعث شد من کاملا در خلسه فرو بروم…. کیارستمی رفته اما آثارش زنده هستند. ضمیر ناخودآگاه او، ‏ به نظر من، همه‏مان را مبتلا کرده است. امسال در چتر ایران، برای مرحوم علی معلم که اواخر سال گذشته شمسی درگذشت، بزرگداشتی برگزار شد تا در دوسال اخیر ایرانی‏ترین جشنواره‏های فیلم کن برپا شده باشد.

هفتاد سالگی یک نخل

امسال در هفتادمین سالگرد برگزاری جشنواره فیلم کن، بسیاری از برندگان سال‏های گذشته این جشنواره، کنار هم جمع شدند تا هفتادسالگی کن را جشن بگیرند. این گردهمایی به دنبال حادثه تروریستی دوشنبه شب در منچستر برگزار شد که 22 کشته و ده‏ها مجروح بر جا گذاشت.115 چهره مطرح سینما از جمله جرج میلر، پدرو آلمودوار، نیکول کیدمن، کوستا گاوراس، نیکلاس ویندینگ رفن، آدرین برودی، ویل اسمیت، گاسپار نویی، ژولیت بینوش، اوما تورمن، آلخاندرو گونزالس ایناریتو، رومن پولانسکی، ماریون کوتیار، مونیکا بلوچی، الیور استون و… در این مراسم حضور داشتند. نمایش یکی از اپیزودهای «بالای دریاچه» (Top of the Lake) ساخته جین کمپیون و آریل کلیمان، «24 فریم» (24 Frames) آخرین ساخته عباس کیارستمی کارگردان فقید ایرانی، اپیزودهایی از سریال «توئین پیکس» (Twin Peaks) به کارگردانی دیوید لینچ و «بیا شنا کن» (Come Swim) ساخته کریستن استوارت (آمریکا)، رویدادهای هفتادمین سالگرد جشنواره کن را شامل می‏شود.