پایگاه خبری تحلیلی فناوری های نرم و فرهنگی رصد و تحلیلی بر وضعیت صنایع فرهنگی و خلاق
به گزارش فناوری فرهنگی، موهای بور، بینی عمل کرده، لب‌هایی که با تزریق ژل برجسته‌تر از معمول شده‌اند و چشم‌هایی که به کمک لنزهای استاندارد یا حتی غیراستاندارد رنگی شده، کفش‌های پاشنه بلند و اندامی لاغر و کشیده…
موهای بور، بینی عمل کرده، لب‌هایی که با تزریق ژل برجسته‌تر از معمول شده‌اند و چشم‌هایی که به کمک لنزهای استاندارد یا حتی غیراستاندارد رنگی شده، کفش‌های پاشنه بلند و اندامی لاغر و کشیده؛ شباهت میان مادر و عروسکی که دخترش در آغوش دارد، آنقدر خیره‌کننده است که متوجه شوید این عروسک نه فقط در دنیای کودکان نفوذ کرده بلکه ذهن پدر و مادرهایشان را هم در تسخیر خودش در آورده است.
این نفوذ آنچنان است که ذائقه غالب در جامعه درست با آنچه اسباب‌بازی‌های وارداتی تلقین کرده‌اند مطابقت دارد تا اثبات کند اسباب‌بازی زیر بنایی‌ترین گام برای نفوذ فکری فرهنگی در یک جامعه است. با تمام اینها اما بازار اسباب‌بازی در کشورمان در تسخیر واردات اسباب‌بازی‌های چینی است؛اسباب بازی‌هایی که قسمت اعظم آنها به صورت قاچاق وارد کشور می‌شود تا نبض فرهنگ و سبک زندگی را با ورود به دنیای کودکی فرزندان ما در دست بگیرد.
بن‌تن، مرد عنکبوتی، باربی، سیندرلا، باب‌اسفنجی و دهها اسم و شخصیت دیگری که برای بچه‌های ما بسیار شناخته شده‌تر از شخصیت‌های بومی و داستان‌های ملی همچون رستم و اسفندیارند. اسطوره‌های بیگانه‌ای که با ابزار رسانه از طریق بازی‌های رایانه‌ای، انیمیشن‌های والت دیزنی و اسباب بازی‌ها همدم شبانه‌روزی فرزندان ما شده‌اند و خیلی وقت‌ها وقتی کمی دقیق‌تر نگاه کنیم در می‌یابیم این اسطوره‌های تقلبی حتی از دنیای کودکانمان پا را فراتر گذاشته و به دنیای بزرگ‌ترها هم ورود کرده‌اند.
نشانه این نفوذ در تغییر چهره زنان و مردان کشورمان به سمت و سوی عروسک‌های باربی یا شخصیت‌های فیلم‌های هالیوودی به مدد انواع و اقسام جراحی‌های زیبایی، رکوردداری در استفاده از لوازم آرایشی و توسل به انواع و اقسام راهکارهای معقول و غیرمعقول برای لاغر شدن در زنان و همچنین رونق بازار سالن‌های بدنسازی و مکمل‌های مجاز و غیرمجاز در مردان خودنمایی می‌کند. ریشه‌یابی این نشانه‌ها اما ما را به یک نقطه مهم می‌رساند و آن چیزی نیست جز رها‌شدگی بازار اسباب‌بازی و کنار گذاشته شدن تولید‌کنندگان ایرانی از نقش‌آفرینی در بازار این کالای استراتژیک فرهنگی است.
نکته جالب اینجاست که آیین‌نامه شورای نظارت بر ساخت، طراحی، واردات و توزیع اسباب‌بازی کودکان 19 سال پیش به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده است؛آیین‌نامه‌ای که هیچ‌گاه اجرایی نشده است.
نفوذی تأثیرگذار
دنیای بازی از همان ماه‌های نخست تولد آغاز می‌شود و تا بزرگسالی ادامه می‌یابد. «ژان پیاژه» معتقد است: «در گزینش اسباب‌بازی برای کودک باید دقت شود، چراکه در شکل دادن به تمایلات عاطفی و روانی او نقش مهمی ایفا می‌کند و چنانچه در انتخاب آنها دقت و توجه کافی نشود، تمایلات کودک ناخواسته به گونه‌ای دیگر شکل می‌گیرد.»
در دنیای بچه‌ها مرزی میان واقعیت و بازی وجود ندارد. کودکان از مسیر بازی توانایی لمس واقعیت‌ها را پیدا می‌کنند، اما می‌توان از همین مسیر نیز برای وارونه کردن حقایق و شکلگیری مجازها در ذهن کودک بهره برد؛ چیزی که در انواع و اقسام بازی‌ها و اسباب‌بازی‌های وارداتی به روشنی قابل مشاهده است.
دنیای کودکان قواعد خاص خود را دارد. آنچه در این دنیا صدر نشین ذهن و باورهای کودک شود تا پایان عمر بر منظومه فکری‌اش حکومت خواهد کرد و بسیار سخت تغییر می‌پذیرد. بیهوده نیست که تمامی روانشناسان به هفت الی هشت سال اول زندگی نگاه ویژهای دارند و تأکید می‌کنند: «این سال‌های طلایی، تعیین‌کننده شخصیت فرد در تمام طول عمر است.»
اسباب بازی‌هایی مانند عروسک‌ها یا شخصیت‌های اصلی کارتون‌ها و بازی‌های رایانه‌ای به الگویی برای کودک تبدیل می‌شوند و کودک در دنیای ذهن و تخیل، خودش را به جای آن شخصیت‌ها می‌بیند و می‌کوشد با آنها همانند‌سازی کند. این موضوع در رابطه با عروسک‌ها و برای دختر بچه‌ها بیشتر صادق است و آنها از عروسک خود به طور غیرمستقیم الگو می‌گیرند.
دختر بچه‌های امروز اما قرار است مادران فردا باشند و ضمن تشکیل نیمی از جامعه، قرار است عهده‌دار تربیت نسل‌های آینده نیز باشند؛ پس با دستکاری ذهنی این قشر مهم و تأثیرگذار از نخستین گام‌های کودکی می‌توان اهداف بلند مدتی را تأمین کرد.
سومین تجارت پر سود دنیا
براساس آمارهای موجود، تجارت اسباب‌بازی سومین تجارت پر سود جهان بعد از تولید مواد مخدر و تسلیحات نظامی است و چین بزرگ‌ترین تولید‌کننده اسباب‌بازی در جهان است. براساس آمارهای جهانی ایران سومین وارد‌کننده بزرگ اسباب‌بازی در جهان است و حدود ١١درصد واردات اسباب‌بازی جهان را در سال ٢٠٠٨ داشته است. گمرک چین اعلام کرد صادرات اسباب‌بازی و وسایل ورزشی چین به ایران در سال ۲۰۱۶ با افزایش حدود ۱۴ برابری نسبت به سال قبل از آن به ۱۴۱ میلیون دلار رسید.
رضایی، مدیرعامل پیشین کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان معتقد است در موضوع اسباب‌بازی در ایران حفره‌های قانونی زیادی وجود دارد. وی در این باره می‌گوید: «بازار اسباب‌بازی در کشورمان یکی از بازارهایی است که با چالش‌های عمده‌ای روبه‌رو است که از آن جمله می‌توان به ورود بی‌حساب و کتاب اسباب‌بازی‌های خارجی که هیچ‌گونه سنخیتی با فرهنگ ایرانی ندارند تا وجود نداشتن تنوع در تولیدات داخلی اشاره کرد.
مشکلی که همواره مطرح می‌شود این است که چرا ما در داخل کشور اسباب‌بازی ممنوعه یا واردات زیاد اسباب‌بازی داریم. مطابق قانون شورای نظارت بر اسباب‌بازی هر بازرگان و وارد‌کننده‌ای که بخواهد اسباب‌بازی وارد کشور کند باید مجوز این شورا را داشته باشد. یکی از علل ورود اسباب‌بازی‌های ممنوعه به کشور بحث قاچاق اسباب‌بازی است.»
محسن حموله، دبیر شورای نظارت بر اسباب‌بازی هم درباره آخرین میزان واردات اسباب‌بازی می‌گوید: سهم واردات ما از ابتدای سال ۹۶ تاکنون ماهانه ۷ میلیون دلار بوده است.
وی تصریح می‌کند: جلوگیری از قاچاق، نیازمند یک عزم ملی است و شورای نظارت بر اسباب‌بازی به تنهایی نمی‌تواند راه به جایی ببرد و تنها می‌تواند به سیاستگذاری در زمینه اسباب‌بازی بپردازد؛ به شرط آنکه دیگران، خود را ملزم به رعایت این قوانین و سیاست‌ها بدانند برای مثال ما در بازدیدی که از یک فروشگاه زنجیره‌ای داشتیم به این نتیجه رسیدیم که بیش از ۷۰ درصد اسباب‌بازی‌ها ممنوعه و قاچاق است.
وی تصریح می‌کند: جلوگیری از قاچاق، نیازمند یک عزم ملی است و شورای نظارت بر اسباب‌بازی به تنهایی نمی‌تواند راه به جایی ببرد و تنها می‌تواند به سیاستگذاری در زمینه اسباب‌بازی بپردازد؛ به شرط آنکه دیگران، خود را ملزم به رعایت این قوانین و سیاست‌ها بدانند برای مثال ما در بازدیدی که از یک فروشگاه زنجیره‌ای داشتیم به این نتیجه رسیدیم که بیش از ۷۰ درصد اسباب‌بازی‌ها ممنوعه و قاچاق است.
هر ساعت در ایران حدود 175 نوزاد چشم به جهان می‌گشاید، سالانه بیش از 5/1 میلیون نفر. این به معنای بازار بالقوه‌ای است که ظرفیت‌های بالایی دارد، اما تولید‌کننده ایرانی از این بازار کمترین سهمی ندارد و اسباب‌بازی‌های وارداتی با فرهنگ وارداتی‌شان جای محصولات داخلی را گرفته‌اند تا نبض فرهنگ و سبک زندگی ما را در دست بگیرند. دستگاه‌های فرهنگی اما همچنان در انفعالند.
منبع:برترین ها
