جای خالی ایران در صنعت پرسود انیمیشن

به گزارش فناوری فرهنگی،  امروزه انیمیشن ها با پیشرفت چشمگیری که چه از لحاظ گرافیکی و شخصیت پردازی و چه از لحاظ محتوایی و فیلم نامه داشته اند، جای خود را در سبد سینمایی خانواده ها در سرار دنیا باز کرده اند و طیف وسیعی از مردم را به سمت خود کشانده اند. گواه این مطلب فروش و درآمد بالای انیمیشن های ژاپنی و هالیوود می تواند باشد. به طوری که هرساله در لیست ده فیلم پرفروش هالیوود حداقل دو تا سه انیمیشن به چشم می خورد. علاوه بر این درآمد بالا، انیمیشن ها طیف مخاطبان خود را نیز گسترده تر کرده اند و امروزه علاوه بر کودکان، بسیاری از بزرگسالان نیز طرفدار پروپا قرص این محصولات هستند. اگر بخواهیم مثالی از درآمد انیمیشن های خارجی بزنیم، می توانیم به درآمد 2 هزار میلیارد ینی pokemon (انیمیشن ژاپنی) اشاره کنیم یا اینکه کمپانی معروف والت دیزنی می تواند تنها با تولید 4 انیمیشن در سال، یک ششم درآمد سالانه نفتی ایران را به دست آورد.

با بررسی این آمارها به نقش پررنگ این حوزه در اقتصاد کشورهایی نظیر آمریکا و ژاپن بیشتر پی می بریم. از این رو کاملا مشخص است که این کشورها به انیمیشن نگاه صنعتی دارند و آن را به عنوان صنعت روبه رشد خود حساب می کنند. صنعتی که در کنار درآمد بالا، اشتغالزایی فراوانی (مستقیم و غیرمستقیم) ایجاد کرده است و حتی این درآمد بالا توانسته کاستی ها و ضعف دیگر صنعت های این کشورها را پوشانده و به کامل کردن زیرساخت ها و پروژه های عمرانی آن ها کمک کند.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

اما انیمیشن در ایران به دلیل مشکلات متعدد مدیریتی، زیرساختی، نیروی انسانی، سخت افزاری و… مهجور مانده و طی سال های اخیر این حوزه فقط به تعداد انگشت شماری فیلم انیمیشن خلاصه می شود. فیلم هایی که با وقت و هزینه بالا ساخته شده ولی درآمد آن ها حتی دستمزد تولیدکنندگان را تامین نکرده است. برای مثال می توانیم دو انیمیشن ((تهران 1500)) و ((شاهزاده روم)) را بررسی کنیم.

انیمیشن ((تهران 1500)) به کارگردانی بهرام عظیمی درسال 1386 ساخته شد. تولید این انیمیشن حدود 5 سال به طول انجامید و برآوردها هزینه 2 میلیارد و 300 میلیون تومانی را برای ساخت آن نشان می دهد. در حالی که اکران نوروزی این فیلم کمی بیشتر از 3 میلیارد فروخت. یعنی 5 سال تلاش و زحمت برای ساخت این انیمیشن تقریبا چیزی عاید تهیه کنندگان و سازندگان این اثر نکرد.

و اما معروف ترین و بهترین انیمیشن تولید شده در ایران به نام ((شاهزاده روم)) به نویسندگی و کارگردانی هادی محمدیان در سال 1393 تولید گردید. بودجه اختصاص یافته برای این پروژه 2 میلیارد تومان عنوان شد و در اکران سال 94 کمی بیش از 5 میلیارد تومان به فروش رسید که در مقایسه با حتی فیلم های ساخته شده در داخل کشور، سود چندانی نکرده است.

به هر حال وقتی این آمارها با هم مقایسه شوند، مشخص می شود که یک جای کار می لنگد. درحالی که انیمیشن در کشورهایی نظیر ژاپن و آمریکا به صنعت تبدیل شده است، حوزه انیمیشن ایران در چند فیلم سینمایی که با مشکلات فراوان به روی پرده رفته اند، خلاصه می شود. علاوه بر این، به خاطر مخاطب قرار دادن کودکان در این حوزه، انیمیشن نقش بسیار مهمی در فرهنگ سازی و آموزش مسایل گوناگون دارد که آمریکا و ژاپن به خوبی از آن نهایت استفاده را می کنند. اما وقتی صحبت از مشکلات و موانع حوزه انیمیشن در ایران به میان آید، حتی کسانی که هیچ سررشته ای در این زمینه ندارند، صاحب نظر شوند و مشکلات متعددی را بیان می کنند. مشکلاتی از قبیل: کمبود سخت افزار و نرم افزار مناسب برای تولید انیمیشن، نبود شرکت های مستقل انیمیشن سازی، عدم حمایت بخش خصوصی و عدم سرمایه گذاری در این حوزه، نبود بازار و تقاضا برای انیمیشن، عدم وجود فیلم نامه و داستان های قوی برای این حوزه، سوء مدیریت و…. وجود چنین مشکلات و موانعی بر سر راه انیمیشن ایران را نمی توان کتمان کرد. مشکلاتی که باعث ورشکستگی و تعطیلی تعداد زیادی از شرکت های خصوصی انیمیشن سازی و هم چنین خروج انیماتورهای حرفه ای کشور از ایران شده است. اما خلق آثاری هم چون شاهزاده روم و تهران1500 نشان داد که زیرساخت ها برای پیشرفت این حوزه و صنعتی شدن آن در ایران فراهم است. اگر بخواهیم کمبود نرم افزار و سخت افزار را برای ساخت انیمیشن به عنوان یکی از مشکلات زیرساختی معرفی کنیم، دو انیمیشن ((شاهزاده روم)) و ((تهران1500)) نه تنها از نظر گرافیکی در سطح پایینی قرار ندارند بلکه توان رقابت با نمونه های خارجی خود را دارند. اگر بخواهیم کمبود مخاطب و بازار این حوزه را یک مشکل زیرساختی بنامیم، در جواب آن همین کافی است که بدانیم انیمیشن ((شاهزاده روم)) در نمایش عمومی با جذب بیش از یک و نیم میلیون تماشاگر در اکران نیمه دوم سال ۱۳۹۴، به پرفروش‌ترین فیلم پائیز آن سال و درکل به پرفروش‌ترین انیمیشن تاریخ ایران تبدیل شد. پس تولید و نمایش همین چند انیمیشن در سال های اخیر نشان داد که انیمیشن در ایران پتانسیل صنعتی شدن را دارد. اما مشکل اساسی که کمتر کسی به آن توجه می کند زمان است. به طور متوسط تولید یک انیمیشن خوب و استاندارد در ایران 3 سال به طول می انجامد و امروزه به حداقل رساندن زمان تولید انیمیشن بسیار حائز اهمیت است. این زمان طولانی دلیل اصلی عدم استقبال بخش خصوصی و سرمایه گذار در این حوزه است. به این دلیل که سرمایه گذار علاوه بر سوددهی بالا به دنبال سوددهی کوتاه مدت نیز می باشد. با وضع موجود در ایران، به طور میانگین از زمان شروع به ساخت یک انیمیشن تا اکران آن و فروش در باجه های سینما بین پنج تا ده سال زمان می برد. یعنی سرمایه گذار در این حوزه برای برگشت سرمایه خود و سود آن (با فرض اینکه فیلم فروش خوبی داشته باشد) باید بطور میانگین هشت سال صبر کند. برای مثال انیمیشن ((تهران1500)) که ساخت آن 5 سال طول کشید یا انیمیشن ((جمشید و خورشید)) که ساخت آن حدود 4 سال زمان برد و به مدت 10 سال در انتظار اکران بود.

 

بدین ترتیب اگر بتوانیم زمان تولید و به نمایش درآمدن انیمیشن ها را به حداقل برسانیم، توانسته ایم اکثر مشکلات و موانع را پشت سر بگذاریم. در این صورت سازوکارها و برنامه ریزی مسولان این حوزه باید در جهت کم کردن این بازه زمانی باشد. اقداماتی از قبیل اکران سریع و ویژه انیمیشن ها، حمایت و کمک مالی دولت در طول فرآیند ساخت انیمیشن، گسترده کردن گروه های انیمیشن سازی و افزایش نیروی انسانی، بالا بردن توان سخت افزاری و نرم افزاری در امر انیمیشن سازی برای سرعت بخشیدن به تولید آن و… می تواند گامی موثر در حل این مشکل باشد. آنچه مشخص است این است که ساخت و نمایش انیمیشن هایی نظیر ((شاهزاده روم)) نشان داد که زیرساخت ها و نیروی مستعد در زمینه انیمیشن سازی در ایران وجود دارد و به همین دلیل آینده روشنی را می توان برای این حوزه متصور گردید اگر بتوانیم با سیاستگذاری و برنامه صحیحی از پتانسیل و استعدادهای این حوزه بهره ببریم.

 

حامد رضائی

منابع: bartarinha.ir – خبرگذاری صبا