صنایع دستی همچنان ارزآور

صنایع دستی ما زبانزد دنیاست از جنوب و شمال تا شرق و غرب عالم در اروپا و آسیا و آمریکا حتی در آفریقا. اینکه تولید کنندگان کشور ما بتوانند همچنان این صنعت را در شرایط خوبی نگاه دارند و به روز باشند واینکه راه صادرات این محصولات که عمدتا محصولات با کیفیتی است چگونه می تواند باشد دستمایه این گزارش است.

با توجه به اینکه صنایع دستی ما در رقابت تنگاتنگ دو کشور هند و چین قرار گرفته است و به تازگی نیز چهار شهر کشورمان از جمله اصفهان مشهد تبریز و لالجین به ترتیب به عنوان شهرهای صنایع دستی، سنگ های قیمتی، فرش و سفال در فهرست 19 شهر جهانی یونسکو قرار گرفته است به نظر می رسد هنوز هم در بخش تولید و صادرات این صنعت و نحوه ارسال این محصول در شرایط خوبی قرار نداریم.

دو کشور چین و هند در سال های اخیر توانسته‌اند تولیدات خود را با نازلترین قیمت و با کیفیت خوب به بازار های مختلف صادر کنند اما چیزی که در این بخش تامل برانگیز تر است این است که کشور ما با قدمت زیاد در صنایع دستی و قرار گرفتن در رتبه سوم تنوع صنایع دستی دنیا چرا هنوز در پیچ و خم مسایل اداری و مالی و تولید درجا می زند در حالیکه می تواند در کنار دو رقیب خود در مجامع بین المللی حرف بسیار داشته باشد.

به اعتقاد کارشناسان عرصه صنایع دستی چیزی که در این بخش مشکل آفرینی کرده است نداشتن منابع مالی چه در بخش تولید صنایع دستی و چه ارسال این محصولات از مبادی مختلف از جمله پست است.

حجت الله مراد خانی پژوهشگر هنر و مدرس دانشگاه و مشاور معاونت صنایع دستی و هنرهای سنتی کشور در این باره می گوید: در حالی از صنایع دستی کشورمان و شرایط روبه رشد آن در داخل و نیز صادرات به دنیا حرف می زنیم که دست اندرکاران و تولیدکنندگان این صنعت به سختی کار می کنند تا تولیداتشان را به همه جای کشور و دنیا برسانند اما مشکلات مالی کارگاه های تولیدی در شهرستان ها باعث شده که مسایل زیادی گریبانگیر این صنعت شود.

وی ادامه می دهد: بحث صادرات این محصول تنها نداشتن منابع مالی نیست بلکه ارسال آن از طریق پست و نوع ارایه بسته بندی این کالا نیز از مشکلات بعدی این صنعت محسوب می شود .

مرادخانی اضافه می کند: بسیاری از تولیدکنندگان گله از این دارند که تولیدات شان به فروش نمی رود و تقاضای کافی نیز در این زمینه وجود ندارد، نتیجه اش می شود این که برای بهتر شدن اوضاع تولید و ارسال صنایع کاری نمی کنند.

مشاور معاونت صنایع دستی و هنرهای سنتی کشور همچنین می گوید:ارسال از طریق پست نیاز به بسته بندی خاص دارد این معضل باعث شده که بسیاری از مردم برای ارسال صنایع دستی بویژه کالا های شکستنی مثل سفال دچار مشکل شوند و یا خود اقدام به ارسال آن محموله به مقصد کنند به نظرم این مشکل به این صنعت صدمات جبران ناپذیری وارد می کند.

مرادخانی می گوید: طبق آمار، واردات غیر قانونی محصولات صنایع دستی از طریق مبادی مختلف کشور چندین برابر صادرات این محصول است این نشان دهنده عدم تعادل و تعامل در بخش های مختلف صنایع دستی است.

وی می افزاید: از سویی ورود صنایع دستی قاچاق و بی کیفیت از راه های غیر قانونی هویت و اشتغال نزدیک به دو میلیون هنرمند این صنعت را در کشور با تهدید می کند که نیاز است توسط مرزداران اقتصادی در این خصوص تدابیری اندیشیده شود.

مراد خانی اضافه می کند: وقتی عرضه و تقاضا در این صنعت بعد از این سال ها به نتیجه مطلوب نرسیده چطور از تولید کنندگان انتظار بهترین محصولات را می توان داشت حتی اگر وام با بهره کم هم دریافت کنند بازهم نمی توان به خاطر شرایط فروش نا بسامان کار بهتری را از آنها انتظار داشت.

نبود تعامل بین دستگاه‌ها در امر تولید، عرضه و ارسال بی انگیزگی تولید را دوچندان می کند

به زعم مرادخانی، نبود تعامل دستگاه ها در امر تولید و عرضه و حتی ارسال می تواند بی انگیزگی را در بخش تولید این آثار دو چندان کند .

مدرس هنر در دانشگاه همچنین می گوید: بحث ارتباط بین صنایع دستی و مقوله پست برمی گردد به شیوه های نوین فروش صنایع دستی در کشور که در واقع مبتنی بر تحولات جدیدی که در عرصه ارتباطات است می باشد. شیوه فروش الکترونیک فروشگاه‌های مجازی صنایع دستی که محصولاتشان را از طریق فضای وب ارایه می کنند بیشتر مرسوم است تا شیوه سنتی ؛ حتی این فرشگاه‌های مجازی توانسته اند مهر تایید از خریدار بگیرند چراکه تا حدودی ارسال محصولات از این طریق هم برای افراد به صرفه است و هم سالمتر و مطلوبتر به مقصد می رسد.

شیوه‌های پستی سنتی و تعرفه های بالا بی رغبتی در خرید و ارسال در پی دارد

به گفته مرادخانی در حال حاضر در ایران شیوه های پستی سنتی است تعرفه های بالا ی پستی قیمت تمام شده را بالا می برد و بسیاری از مردم از این وضعیت استقبال نمی کنند برای مثال اگر شما صنایع دستی خریداری کنید که 10 هزار تومان هزینه اش شده باید مبلغی هم برای ارسال به پست بدهید که قیمت تمام شده را بالا می برد و برای مشتری صرف نمی کند. به نظرم یا باید هزینه پستی کمتر شود و یا برای بسته بندی کالا فکری کرد.

روح الله رحمانی کارشناس صنایع دستی نیزدرباره نحوه بسته بندی محصولات صنایع دستی می‌گوید: این محصولات خواهان زیاد دارد صنعتی که علیرغم مهم بودن یا به همین دلیل مهم بودن نیاز به مراقبت و حمایت دارد.

وی می افزاید: در کشور ما تولید کننده صنایع دستی یک شخص یا یک کارگاه است بیشتر تولید کندگان صنایع دستی هنوز به دلایل اقتصادی تمایل به ایجاد بسته بندی در محصولات ندارند جز در مواردی که احساس نیاز کنند البته با تشویق و برگزاری همایش های مختلف با موضوع بسته بندی تلاش شده احساس رقابت بین تولید کنندگان بوجود بیاید.

حمایت دولت از این موضوع نیز تا زمانی است که خود تولید کنندگان و دست اندرکاران احساس نیاز کنند و وارد عمل شوند توزیع و بسته بندی های رایگان و مواردی از این دست در مرحله ابتدایی است ما باید به جایی برسیم که خود تولید کنندگان و بخش خصوصی بدون نیاز به کمک دولتی اقدام به بهبود کیفیت بسته بندی کنند.

علی بابا بختیاری دبیر انجمن صادرکنندگان صنایع دستی کشور نیز می گوید: در مورد صنایع دستی که صحبت می شود اولین چیزی که به ذهنمان می رسد بسته بندی زیبا ست که خریدار با مبلغی که پرداخت می کند احساس رضایت کند در مورد سیستم پستی هم مهم ترین بخش بسته بندی است که پیشنهاد می شود تولید کنندگان ما در این بخش با ارایه طرح در بخش بسته بندی فضای رقابت و حتی خرید برای حریداران را باز تر کنند.

وی می افزاید: دربخش ارسال محصولات ما دوگونه ارسال پستی داریم یکی انلاین و یکی از طریق پست که از طریق آنلاین هم مزایا دارد و هم معایب.

یکی از مشکلات اصلی فروشگاه های آنلاین صنایع دستی این است که این کالاها به تولید انبوه و همچنین تولید پیوسته نمی رسند. به این معنی که کارگاه هایی وجود دارد که محصولات بسیار خوبی تولید می کنند اما حجم تولیدشان پایین است و قابلیت سفارش پذیری ندارند.

به اعتقاد کارشناسان تولید کنندگان عرصه صنایع دستی از سود آوری محصولات خود بی بهره اند و با توجه به رقابت چندین ساله دو کشور هند و چین با کشورمان که توانسته اند محصولات با کیفیت و رنگ و لعاب دار تولید کنند با توجه به اینکه حمایت بیشتر مسئولین این عرصه را می طلبد.

تفاهمنامه بین پست و سازمان صنایع دستی برای تخفیف ویژه تعرفه به محصولات صنایع دستی لازم است

بختیاری می گوید: ارسال از طریق پست نیز هم مزایا دارد و هم معایب . معایبش این است که اول با هزینه ای که پست می گیرد به صرفه نیست دوم اینکه این محصولات صنایع دستی مانند سفال هستند بیشتر شکننده هستند از بسته بندی مناسبی هم برخوردار نیستند سوم اینکه در پست یک بخشی به نام دلیوری وجود دارد که در زمان کم این محصولات باید به دست مصرف کننده برسد و حداقل هزینه را هم داشته باشد ولی این بخش هنوز هم به صرفه نیست.

وی می گوید: به نظرم اگر پست صنایع دستی را یک محصول فرهنگی بداند و مزایایی برایش مثلا با تعرفه کمتر به دست مردم و مصرف کننده برساند می توان بیشتر امید واربود که جاذبه و توجه مردم به سمت خرید بیشتر شود.

دبیر انجمن صادرکنندگان صنایع دستی کشور که یک انجمن غیر دولتی است اضافه می کند: سازمان های دولتی کمتر با سازمان های غیر دولتی ارتباط دارند و اجرای کاهش تعرفه های پست برای صنایع دستی مستلزم عقد یک تفاهم نامه از سوی پست و سازمان صنایع دستی است.

فریدون میرزالو مدیر کل حمایت از تولید نیز در این باره می گوید: بسیاری از مردم صنایع دستی را از مغازه‌ها خریداری می کنند تا تولید کننده. تولید کنندگان چون به صورت عمده محصول را عرضه می کنند هر محصول لزوما بسته بندی خودش را ندارد اما مغازه داران برای جذب مشتری از بسته بندی های متفرقه استفاده می کنند که البته برخی نیز بسیار مناسب هستند.

وی همچنین می گوید: تولیدکنندگان نسبت به فروش رفتن کالاهایشان اطمینان ندارند بنابراین بیشتر اوقات مایل نیستند برای بسته بندی هزینه کنند و دلیلشان هم این است که برای بازاری که ثبات ندارد خرج اضافه کردن اشتباه است.
مدیرکل حمایت از تولید در ادامه توضیح می دهد: به کارگاه های تولیدی وام با بهره 4درصد تعلق می گیرد که باید 10 درصد این مبلغ را برای بسته بندی خرج کنند که بیشتر اوقات این کار را نمی کنند و ما نیز مکانیزم اجرایی برای اجبار بر هزینه کرد در بخش بسته بندی نداریم.

لازم است تولید کنندگان خود به این نتیجه برسند که برای بسته بندی محصول هزینه کنند

میرزاخانلو می گوید: اگر تولید کنندگان خود به این نتیجه برسند که حتما کالای دستی شان بسته بندی مناسب داشته باشد بهترین نتیجه را خواهد داشت.

وی می افزاید: برای اینکه تولید کننده ترغیب به توجه به بسته بندی شود باید از زیر ساخت های مناسبی استفاده کنیم و از آنها بخواهیم با ارایه طرح خوب برای بسته بندی رقابت کنند تا مبلغ بیشتری هم برای توسعه کارگاههایشان دریافت کنند.
میرزالو اضافه می کند: در کشور حدود 14 هزار تولید کننده صنایع دستی وجود دارد که از این تعداد 2280 کارکاه بسته عمده تولید می کنند و برخی از کارگاه‌ها هم اصلا بسته ندارند و متاسفانه سرکشی به این کارگاه‌ها برای اینکه بدانیم در کنار محصولاتشان بسته بندی آن را هم تولید می کنند یا نه بسیار سخت است.

مدیر کل حمایت از تولید هم چنین اضافه می کند: در کل کشور شاید تنها 10 درصد تولید کنندگان برای محصولاتشان بسته بندی دارند. سیاست کلی سازمان این است که ارزان سازی شود و تولید کنندگان را برای حضور در نمایشگاه های مختلف دعوت کنیم تا هم به بهترین طرح در قالب پکیج کمک کنیم و هم تولیدکنندگان ترغیب به مدنظر داشتن بسته بستی برای تولیداتشان بشوند.

میرزالو همچنین ادامه می دهد: به تولیدکگنندگان در عرصه صنایع دستی به ترتیب کارگاههای کوچک و بزرگتر از 100 میلیون تا 500  میلیون وام داده می شود تا به توسعه صنایعشان بپردازند.

مهدی مقصودی گنجه سرپرست دفتر تنظیم مقررات و بهبودی روش های شرکت پست در این باره می گوید: مرسولات پستی عمدتا به دو بخش تقسیم می شود یا بسته هستند یا نامه. نامه ها به صورت دربسته تحویل پست داده می شود. اما بسته ها را به واسطه قوانین پستی متصدیان پست درباز تحویل می گیرند چون ممنوعاتی وجود دارد که باید توسط پست رعایت شود.

وی می گوید: در مورد اینکه چند درصد از صنایع دستی از طریق پست صادر می شودآمار دقیقی وجود ندارد اما اینکه محصولات صنایع دستی آیا لفاف بندی می شود یا نه باید بگویم که بله و این ربط به نوع محصول و مسافتی که بسته بایستی طی کند دارد. مقصودی درباره کارتن های پست و استاندارد آن نیز می گوید: ما با برخی از شرکت های تولید کننده کارتن قرار داد داریم تا از جنبه بسته بندی در سایزهای مختلف صنایع دستی دچار مشکل نشویم. مرسولات خارج از کشور دوباره در کارتن پلاست بسته بندی می شود که هم زیباست هم از شکل و قواره واحدی تشکیل شده و در دنیا نیز شناخته شده اند .

سرپرست دفتر تنظیم مقررات و بهبود روشهای شرکت پست هم چنین ادامه می دهد: از نظر مرسولات پستی ما با تمام دنیا ارتباط پستی داریم و حتی اگر دو کشور در حالت جنگی هم قرار داشته باشند باز هم ارتباطات و معاملات پستی بین آنها انجام می شود.

به گفته وی سال گذشته کشور ما از بین 201 کشور مدال برنز اتحادیه جهانی پست در زمینه رعایت استاندارد ارسال مرسولات را دریافت کرد و توانستیم در رتبه 18 ام کشورهای دنیا قرار بگیریم.

مقصودی در باره هزینه ها و تعرفه های پستی نیز می گوید: هزینه ها و محاسبه تعرفه های پستی توسط کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات به عنوان مرجع قانونی پست تصویب شده است و طی این مصوبه نرخ نامه ها نیز درپرتال سایت درج شده است.

در نرخ نامه چهار پارامتر تاثیر دارد اول نوع سرویسی که مرسوله را ارسال می کند و هر چه سریعتر باشد قیمتش نیز بالا تر است دوم نوع مرسوله که بسته باشد یا پاکت و سپس وزن مرسوله و مسافت در نوع نرخ تاثیر دارد.

روی هم رفته 12 هزار نقطه تماس پستی در کشور در جریان است که شاخص خوبی در دنیا در بخش پست است .

مقصودی می گوید: به تازگی شرکت پست در حال نصب سایت وب آگهی است کار این سایت این است که همه حتی روستاییان می توانند محصولات خود را در این سایت قرار دهند و اگر کسی هم تقاضای محصول مورد نظر را داشت می تواند از طریق آی سی تی خریداری کند.

از آنجا که شبکه پست با گمرک در ارتباط کاری است، سیاست‌های گمرک توسط پست به اجرا در می‌آید

به گفته مقصودی چون مردم برای ورود و خروج مرسولات خود از طریق گمرک از درگاه پست اقدام می کنند به همین دلیل سیاست های گمرک را به سیاست‌های پستی قلمداد می کنند