پایگاه خبری تحلیلی فناوری های نرم و فرهنگی رصد و تحلیلی بر وضعیت صنایع فرهنگی و خلاق
به گزارش فناوری فرهنگی، روزنامه اطلاعات در صفحه گزارش درباره وابستگی جوانان به اینترنت و خطرها و آسیب های این امر گزارشی را منتشر کرد که در بخشی از آن می خوانیم: کارشناسان بر این باروند که «اینترنت» ابزاری مناسب برای توسعه افکار و اندیشه‌های انسان است.
در این گزارش که در شماره چهارشنبه 14 مهر 1395 هجری خورشیدی به قلم بیتا مهدوی منتشر شد، آمده است: این فناوری به سرعت تمامی ارکان حیات بشری و از جمله نظم و امنیت وآرامش عمومی را دستخوش دگرگونی‌های اساسی کرده و شئون انسانی وسلامت اخلاقی و حتی جسمانی افراد جوامع و به ویژه کودکان و نوجوانان را به خطر انداخته است.
از اوایل دهه 90 خورشیدی که شبکههای اجتماعی در کشور ما پا گرفت، سبک زندگی نیز به تبع آن دستخوش تغییرات زیادی شد که به نام سرگرمی، بنیان خانواده‌ها را هدف قرار داده است.در اوایل همه از این شاد بودند که به اطلاعات زیادی دسترسی پیدا کرده‌اند و دیگر نیازی به مراجعه به آرشیوها ندارند، اما به تدریج دامنه استفاده از اینترنت به قدری وسیع شد که بسیاری از افراد به آن معتاد شده‌اند، اعتیادی که جای تمامی دلخوشی‌هایشان را گرفته است، به گونه‌ای که یکباره به گوشی‌های تلفن همراه‌شان پناه بردند، تا آنجا که امروزه به هر جا که نگاه می‌کنی، افرادی را می‌بینی که در خیابان،محل کار،مترو،اتوبوس و پیاده روها و خودروهایشان سرهای‌شان را در گوشی تلفن‌های همراه فرو برده‌اند.
متاسفانه نفوذ برخی از شبکههای اجتماعی آنچنان افسار گسیخته بوده که به حریم خانواده‌ها هم رخنه کرده است، به نحوی که اعضای خانواده‌ها علیرغم اینکه همه در یک مکان زندگی می‌کنند، اما گویی دل‌هایشان فرسنگ‌ها از هم دور است.
** اختلال روان شناختی
کارشناسان معتقدند «اعتیاد اینترنتی» نوعی اختلال روان شناختی اجتماعی است که علاوه بر وابستگی‌های رفتاری، استفاده بیمار گونه و وسواسی از اینترنت راهم شامل می‌شود. متاسفانه تاثیرات این اعتیاد باعث شده است اغلب افراد منزوی و جمع گریز شوند و از رفتارهای اجتماعی مانند حضور در مراسم و میهمانی‌های خانوادگی، دوری گزینند.
آنان همچنین می‌گویند، ارتباطات و فناوری‌های جدید نه فقط برای بنیان خانواده یکسری دغدغه و نگرانی‌هایی را درپی داشته است، بلکه فضای ذهنی جوانان را به گونه‌ای اشغال کرده که کنترل‌های تربیتی و نظارت‌های اخلاقی والدین را به صفر رسانده است.
بررسی‌های مرکز تحقیقات فناوری اطلاعات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی حاکی است که ایران از نظر بهره مندی از اینترنت در میان 187 کشور جهان، رتبه 87 را دارد که بر اساس طبقه بندی اتحادیه جهانی مخابرات، جزء کشورهای متوسط به شمار می‌رود. بر اساس این پژوهش، 35 درصد استفاده کنندگان از اینترنت را قشر جوان تشکیل می‌دهند و میانگین زمان صرف شده برای اینترنت 52 دقیقه در هفته است، همچنین 43 میلیون نفر از هموطنان‌مان کاربر اینترنت هستند و 40 میلیون گوشی هوشمند در کشور وجود دارد. ضمن آن که 53 درصد مردم ایران به طور کلی و 72 درصد از جوانان 18 تا 29 سال حداقل عضو یکی از شبکههای اجتماعی هستند.
میانگین حضور ایرانیان در فضای مجازی 2 تا7 ساعت در شبانه‌روز و میانگین جهانی استفاده از اینترنت 16 ساعت در ماه (روزانه حدود نیم ساعت) است. گفتنی است 20 میلیون کاربر «گیم» نیز در کشور فعالند که سالانه 14.6 میلیارد ساعت صرف بازی‌های رایانه‌ای می‌کنند. شبکههای دوست یابی در ایران به سرعت در میان جوانان محبوب شده است، به طوری که ایرانیان رتبه سوم را در این شبکه‌ها دارند. همچنین 82 درصد کاربران، عضو گروه‌های دوستی هستند و زمان زیادی را صرف فعالیت در این فضاها می‌کنند.
** کودکان و نوجوانان در شبکههای اجتماعی
روزبه کردونی ـ مدیرکل دفتر امور آسیب‌های اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی درمصاحبه با خبرگزاری ایسنا اظهار داشته است: نتایج تحقیقی که از سوی دانشگاه کلمبیا انجام شده است، نشان می‌دهد نوجوانان 12 تا 17 ساله آمریکایی که زمانی را صرف شبکههای اجتماعی می‌کنند، بیشتر از سایر هم‌سن و سال‌هایشان در معرض خطر مصرف مشروبات الکلی، سیگار و مواد مخدر قرار دارند.
وی با بیان این مطلب نوجوانانی که درگیر شبکههای اجتماعی هستند، در مقایسه با آنانی که زمانی را صرف این شبکه‌ها نمی‌کنند، 5 برابر بیشتر تنباکو، 3 برابر بیشتر الکل و 2 برابر بیشتر ماری جوانا مصرف می‌کنند، می‌گوید: بیش از 40 درصد نوجوانانی که در این تحقیق شرکت کرده‌اند، تصاویر و فیلم‌هایی از مصرف الکل و موادمخدر توسط کودکان را در شبکههای اجتماعی تماشا کرده‌اند و این درحالی است که 87 درصد والدین گفته‌اند تصور نمی‌کردند استفاده از شبکههای اجتماعی باعث شود احتمال و تاثیر مصرف مشروبات الکلی و مواد مخدر در کودکان‌شان، افزایش یابد.
کردونی در خصوص برنامه‌های وزارت تعاون، کار ورفاه اجتماعی در خصوص شبکههای اجتماعی و فضای مجازی می‌افزاید: با همکاری شورای عالی فضای مجازی و پلیس فتا، برنامه‌هایی در دست اقدام است که مهمترین آنها، تدوین سرفصل‌های آموزشی مرتبط با فرصت‌ها، تهدیدها و آسیب‌های فضای سایبر و فناوری اطلاعات در حوزه اجتماعی است. همچنین همکاری پیرامون برگزاری سمینارها، دوره‌های آموزشی و نشست‌های پرسش و پاسخ مرتبط با فرصت‌ها و تهدیدهای این حوزه و کارهای مشترک در زمینه واکاوی داده‌های مرتبط با اخبار و فرصت‌ها و آسیب‌های فضای سایبر، از دیگر اقدامات است.
** آسیب‌های فضای مجازی
دکتر مجید ابهری ـ رفتار شناس اجتماعی در مورد آسیب‌های فضای مجازی به گزارشگر روزنامه اطلاعات می‌گوید: ورود هر فناوری جدید به جامعه نیازمند بستر سازی‌های فکری و فرهنگی در ارتباط با کار برد آن است، زیرا در غیر این صورت عوارض و آسیب‌های ناشی از آن به عنوان تهدیدهای فرهنگی، در جامعه گسترش خواهد یافت.
وی می‌افزاید: یکی از فرایند‌ها فناوری‌های جدید، فضای مجازی و اینترنت است که در کنار امتیازهای علمی و مکاتبه ای، عوارض و آسیب‌های زیادی را همراه خود به جامعه وارد کرده است که ضمن هدف قرار دادن بنیان خانواده‌ها، دیوار‌های اخلاقی را فرو می‌ریزد و نسل جوان را به سوی باتلاق فساد و انحراف، سوق می‌دهد.
وی با بیان این مطلب که شبکههای مجازی اعمال نامشروع از ساخت مواد مخدر تا عرضه مشروبات الکلی را به جوانان و نوجوانان آموزش می‌دهند، می‌افزاید: ورود به گروه‌های دوستان حتی در میان افراد متاهل هم مشاهده می‌شود که ارکان خانواده‌ها را به خطر می‌اندازد و آن را متزلزل می‌کند.
این رفتار شناس اجتماعی با اشاره به این مطلب که در حال حاضر بیش از 40 میلیون کاربر ایرانی عضو فضای مجازی شبکه‌ها و گروه‌های اجتماعی هستند و به طور متوسط 2 تا 7 ساعت از وقت خود را در این فضا صرف می‌کنند، یاد آوری می‌کند: کمرنگ شدن روابط عاطفی، پر رنگ شدن انزواطلبی و گوشه گیری، تزلزل در روابط اخلاقی،فسادهای جنسی، روابط فرا زناشویی،جذب‌شدن به گروه‌های جاسوسی،سست شدن روابط خانوادگی، کاهش گفتگِوی اعضای خانواده‌ها با یکدیگر و جذب اطلاعات خصوصی، از آسیب‌های فضای مجازی محسوب می‌شود.
** درمان و پیشگیری
دکتر ابهری می‌گوید: بهترین روش‌های درمان و پیشگیری از پیامدهای منفی استفاده از فضای مجازی، آشنا کردن جوانان و نوجوانان با عوارض و آسیب‌های این فضا و آموزش های اصولی و منطقی ایجاد فضاهای مشابه و بومی در چار چوب باورهای و ایرانی و اسلامی است بیان واقعیات تلخ در رابطه با ورود بی کنترل به گروه‌های مجازی نیز می‌تواند از آسیب‌های این فرایند، بکاهد.
وی با اشاره به این مطلب که متاسفانه عوارض شبکههای اجتماعی بسیار وسیع است، می‌افزاید: دعوت به عرفان‌های کاذب و باورهای دروغین مانند شیطان پرستی و امثال آنها،القای شبه‌های دینی و سیاسی که پاسخ به آنها از عهده و تجربه جوانان خارج است،ایجاد ارتباطات جنسی در فضای مجازی، عرضه مواد مخدر و صنعتی جدید در قالب دارو‌های انرژی زا، از خطراتی است که فرزندان ما را تهدید می‌کند.
این رفتار شناس اجتماعی یاد آوری می‌کند: مخفی کاری و نهان سازی آسیب‌های اجتماعی، کار درستی نیست، زیرا خطر استفاده‌های نادرست از شبکههای اجتماعی در کنار گوش ما است و در این خصوص هیچ کس در حاشیه امنیت قرار ندارد.
** تاثیر شبکههای اجتماعی بر روابط زناشویی
دکترعلی فرجام ـ روان‌شناس اجتماعی در مورد تاثیر شبکههای مجازی بر روابط زناشویی به گزارشگر روز نامه اطلاعات می‌گوید:متاسفانه در بسیاری از وبلاگ‌ها و رسانه‌های اجتماعی مجازی، مباحث خطرناکی مانند سست نشان دادن بنیان خانواده، معمولی نشان دادن رخدادهایی مثل سردی روابط زن و شوهر، طلاق و همجنس گرایی به چشم می‌خورد که محتوای این گونه وبلاگ‌ها به طور معمول یکی است و همه آنها به ترویج دین زدایی و باورهای فمینستی می‌پردازند و خصلت‌های انسانی را هدف قرار می‌دهند. تحقیقات انجام شده در کشورهای پیشرفته حاکی است که 80 درصد درخواست‌های طلاق به استناد موارد غیراخلاقی بوده که در شبکههای اجتماعی، مطرح شده است.
وی با بیان این مطلب که در حال حاضر شبکههای اجتماعی خانواده‌ها را تحت سیطره خود قرار داده است، اظهار می‌دارد، در حال حاضر از نظر فرهنگی برای مقابله با شبکههای اجتماعی، آمادگی‌های لازم وجود ندارد و تدابیر کارگشایی نیز در این زمینه اندیشیده نشده است.
در چنین شرایطی هر یک از زوج‌ها با زیرنظر گرفتن عملکرد و روابط همسر با نامزد خود در شبکههای اجتماعی و فضای مجازی، دچار سوء تفاهم‌هایی در روابط خود می‌شوند یا با سوءبرداشت از برخی مکالمات آنان، روابط خود را دچار چالش‌های جدی می‌کنند. نباید فراموش کرد که این شبکه‌ها به دلیل نبود نظارت بر آنها قادرند به بستری مستعد برای بروز ناهنجاری‌های رفتاری، خیانت در زندگی زناشویی و اغفال جوانان نیز تبدیل شوند.
** بی‌توجهی والدین به فرزندان
دکتر فرجام یاد آوری می‌کند: عدم توجه کافی والدین به فرزندان‌شان، یکی از دلایل روی آوردن آنان به شبکههای اجتماعی است.
البته مزایای فراوان اینترنت و فضای مجازی را نمی‌توان انکار کرد، اما ارتباطات سالم در فضای مجازی و لزوم هوشیاری جوانان و خانواده‌ها نسبت به تهدیدات فضای سایبری، در درجه نخست اولویت قرار دارد.
وی با اشاره به این مطلب که پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و توجه والدین به رفتار فرزندان‌شان بسیار مهم است، می‌افزاید: برای پیشگیری از هم پاشیدگی خانواده‌ها، والدین باید تا حدی به فناوری‌های روز دنیامسلط باشند و بدانند که تغییر در رفتار فرزندان، به معنای ایجاد تغییر در طرز فکر آنان است. هنگامی که بنیان فکری و شخصیت کودکان به صورت نادرست شکل گیرد، راه نفوذ شیادان به حریم خصوصی افراد و محیط‌های امن خانواده‌ها باز می‌شود.
از اینرو چنانچه خانواده‌ها نسبت به شیوه‌های جدید ارتباط فرزندان خود آگاهی و شناخت کافی و لازم را داشته باشند، از انجام بسیاری از جرایم و ارتباطات پنهانی آنان، جلوگیری به عمل می‌آید.
دکتر فرجام در مورد افت تحصیلی دانش‌آموزان و دانشجویانی که درگیر شبکههای اجتماعی می‌شوند، می‌گوید: در این وضعیت تمرکز آنان بر درس‌هایشان کاهش می‌یابد و افت تحصیلی گریبان‌گیرشان می‌شود، نتایج یک تحقیق که توسط گروهی از روان‌شناسان انجام شده است، نشان می‌دهد دانشجویانی که در روز بیش از 2ساعت در فضاهای مجازی وقت خود را سپری می‌کنند، در مقایسه با دیگر دانشجویان در سطح معناداری افت تحصیلی بیشتری را تجربه می‌کنند.
تحقیقات دیگری هم حاکی است که در ایران، طی2سال گذشته دانشجویان زمانی برابر با 48واحد دانشگاهی را صرف شبکههای اجتماعی کرده‌اند و به زبان ساده‌ترمیزان تمرکز، انرژی و زمانی که دانشجویان در 2سال اخیر برای حضور و فعالیت در شبکههای یاد شده، صرف کرده‌اند، معادل 48واحد دانشگاهی بوده است.
** راهکارهای ترک اعتیاد به اینترنت
کارشناسان برای ترک اعتیاد به اینترنت و ورود بیرویه به فضاهای مجازی، راهکارهای زیررا توصیه کرده‌اند:
– لحظهای با خود فکر کنید آیا صرف مدت زمان طولانی در پای اینترنت، به نفع شماست یا به ضررتان و آیا هزینه‌های آن، مقرون به صرفه است؟ باور کنید مسنجرها همیشه آنلاین هستند، سرویسدهندگان دوستیابی و گروه‌های دستهجمعی همیشه هستند و بیشتر هم خواهند شد و سایتهای تفریحی نیز همیشه برقرار خواهند بود اما کسانی که در این میان ضرر خواهند کرد، کسانی هستند که بیرویه و غیرمنطقی به اینترنت روی می‌آورند.
– به جسم و روانتان استراحت بدهید. استفاده زیاد از رایانه چشمان شما را ضعیف، و احساس درد و ناراحتی در قسمتهای مچ دست، انگشتان، ستون فقرات و گردن و پاها را بیشتر می‌کند، رفتاری یک بُعدی و گوشهگیر به شما می‌دهد و حتی اعتماد به نفس شما در زندگی اجتماعی را نیز دستخوش تغییر می‌کند.
-پس از هر 30 دقیقه کار با رایانه، برخیزید و کمی راه بروید. برای استراحت دادن به چشمانتان، در محیطی روشن کار کنید و هنگام کار با رایانه هر 10 دقیقه به محلی خیره شوید، کمی پلک بزنید و بعد دوباره شروع به کار کنید.
– برای اوقات فراغت خود برنامهریزی کنید و بکوشید در این برنامهریزی زمان استفاده از اینترنت را در اولویتهای پایینتر قرار دهید.
– با دوستان خود قرار ملاقات بگذارید و به تفریحهای دستهجمعی روی آورید، تفریحهای دستهجمعی باعث می‌شود شما رفتارهای درست اجتماعی را جایگزین رفتارهای نادرست مانند گوشهگیریهای ناشی از حضور طولانی مدت در اینترنت کنید.
- از اماکن دیدنی و تفریحی محل زندگی خود بهتر و بیشتر استفاده کنید، اما نه از روی گوگل!
– شبها زود بخوابید و وقت‌تان را صرف دانلود رایگان نکنید، تا صبح بتوانید با نشاط کامل به برنامه‌های خود برسید. اگر شاغل هستید، کار خود را به دلیل شب زندهداریهای اینترنتی، به خطر نیندازید.
– ورزش کنید. به باشگاههای ورزشی مراجعه و در یک رشته مورد علاقه خود ثبتنام کنید و اگر نمیخواهید هزینهای بپردازید، کمی نرمش و پیادهروی کنید.
– مطالعه کنید. جدیدترین کتابهای مورد علاقه خود را از کتابخانه‌ها و کتابفروشیها تهیه کنید و بخوانید. و در عین حال بکوشید که در کنار کامپیوتر و اینترنت نباشید!
منبع: ایتانالیز
