پایگاه خبری تحلیلی فناوری های نرم و فرهنگی رصد و تحلیلی بر وضعیت صنایع فرهنگی و خلاق
اکثر افراد شبکه اجتماعی مجازی را برای اشاره‌های ضمنی به مجموعه روابط پیچیده میان افراد درسیستم‌های اجتماعی در تمامی مقیاس‌ها از روابط بین فردی گرفته تا بین‌المللی مورد استفاده قرار می‌دهند. شاکله یک شبکه اجتماعی میتواند به تعیین میزان بهره وری شبکه برای افراد آن شبکه کمک می‌کند. گروهی از دوستان که تنها دارای ارتباط با یکدیگر هستند، اطلاعات و دست‌آوردهای مشابهی را به اشتراک می‌گذارند. اما گروهی از افراد که دارای ارتباط با بخش‌های اجتماعی دیگر هستند شانس بیشتری برای دسترسی به محدوده وسیعتری از اطلاعات دارند. افراد برای دستیابی به موفقیت بهتر است که با شبکههای گوناگونی ارتباط داشته باشند تا اینکه ارتباطات زیادی درون یک شبکه داشته باشند. شبکههای اجتماعی نقش کلیدی در موفقیت‌های تجاری و پیشرفتهای کاری ایفا می‌کنند. شبکه‌ها راه‌هایی را برای شرکت‌ها فراهم می‌کند که اطلاعات جمع‌آوری کنند، از رقابت بپرهیزند و حتی برای تنظیم قیمت‌ها و سیاست‌ها با هم تبانی کنند. این قابلیت که یک جوان بتواند با امثال خود در کشورهای دیگر جهان ارتباط برقرار کند باعث می‌شود تا این شبکه‌ها به مکانی تبدیل شوند که در آنها ایده‌های جدید معرفی می‌شوند و مورد بحث قرار می‌گیرند. البته ناگفته نماند که این شبکههای اجتماعی میتواند آسیبهایی در پی داشته باشد که در ادامه بحث خواهیم نمود و جهت جلوگیری از این آسیب راه حلهایی ارائه خواهیم نمود.
بررسی شبکه های اجتماعی
استفاده از خدمات شبکههای اجتماعی، روزبه‌روز محبوبیت بیشتری پیدا می‌کند. هم‌اکنون سایت‌های شبکههای اجتماعی، بعد از پرتال‌های بزرگی مثل یاهو یا ام‌اس‌ان موتورهای جستجو مثل گوگل، تبدیل به پراستفاده‌ترین خدمت اینترنتی شده‌اند. خیلی از نهادهای مختلف جهانی و اینترنتی با اهداف گوناگون که مهم‌ترین آنها تجاری و تبلیغاتی است، دست به‌راه‌اندازی شبکههای اجتماعی زده یا درصدد خرید سهام مهم‌ترین شبکههای اجتماعی دنیا هستند؛ مثل رقابت اخیر گوگل و مایکروسافت برسر سایت مای‌اسپیس و فیسبوک. ناسا هم برای جذب جوانان علاقه‌مند به موضوعات هوافضا، یک شبکه اجتماعی را بر پایه استانداردهای نسل آینده وب و تنظیمات سایت خود راه‌اندازی کرد. این شبکه اجتماعی جدید که مای ناسا نام دارد، بخش‌های بسیار پیشرفتهای دارد که کاربران می‌توانند از طریق آنها تصاویر و تفکرات خود را درباره موضوعات فضایی با سایر کاربران به‌اشتراک بگذارند. مای ناسا یک نمونه بسیار اصلی از شبکههای اجتماعی است و یک محیط مجازی را می‌سازد که در آن کاربران می‌توانند تمام موضوعات و مقولات مورد نظر و شخصی خود را جمع‌آوری کنند. کاربران می‌توانند در این شبکه اجتماعی جدید برای خود وبلاگ درست کنند و از وبلاگ‌هایی نظیر وبلاگ یکی از مدیران ناسا که روایت بسیار شگفت‌انگیزی را از ماموریت‌های فضایی خود نقل کرده‌است، استفاده کنند. شبکههای اجتماعی، به‌خصوص آن‌هایی که کاربردهای معمولی و غیرتجاری دارند، مکان‌هایی در دنیای مجازی هستند که مردم خود را به‌طور خلاصه معرفی می‌کنند و امکان برقراری ارتباط بین خود و همفکرانشان را در زمینه‌های مختلف مورد علاقه فراهم می‌کنند.
شبکه های اجتماعی در دنیا به 2 دسته تقسیم می شود بعضی از این شبکه ها در بستر اینترنت (تحت وب) طراحی شده اند مانند فیسبوک، اینستاگرام و… و برخی بر بستر موبایل (تحت موبایل) طراحی شده اند که به شبکه های اجتماعی همراه (موبایلی) معروف شده اند.در این گزارش آماری مقایسه ای از میزان محبوبیت این شبکه ها در جهان و ایران با استناد به آخرین رتبه بندی وب سایت الکسا ارائه می شود.
الف – شبکه اجتماعی همراه (موبایلی)
- تلگرام
تعداد کاربران فعال ماهانه تلگرام تا 23 فوریه سال 2016، به 100 میلیون از سوی مدیران تلگرام و مبنی بر حضور 20 میلیون کاربر فعال ایرانی است که بیش از 45.8 درصد از ترافیک کاربران تلگرام روی سرور اصلی تلگرام یعنی آی پی شماره 149.154.167.99 ایرانی هستند.
- واتس آپ
تعداد کاربران برنامه گپ و گفتگوی واتس آپ در دنیا تا ژانویه 2015 از مرز یک میلیارد نفر گذشت. فیس بوک دو سال قبل با پرداخت 19 میلیارد دلار مالکیت این برنامه همراه را به دست آورد. امکان مکالمه صوتی از طریق واتس اپ عامل دیگر محبوبیت آن است که موجب می شود کاربران از طریق اینترنت و بدون پرداخت پول به اپراتورهای مخابراتی با دوستان و آشنایان صحبت کنند. - لاین
این پیام رسان ژاپنی به تازگی موفق شده تا به تنهایی در پلی استور تا مارس 2016 از مرز 500 میلیون دانلود گذر کند. لاین از منظر امکانات اپلیکیشن کاملی است، هم مثل واتس اپ و فیسبوک مسنجر قابلیت تماس تلفنی دارد و هم مثل Hangouts گوگل امکان برقراری تماس های ویدئویی را فراهم می کند.
ب – شبکه های اجتماعی تحت وب
1. فیسبوک
فیسبوک در جدیدترین آمار خود تا ژوئن 2016 تعداد اعضای خود را با رشد سالانه 13 درصد،44/1 میلیارد نفر اعلام نموده است که از این بین 936 میلیون نفر کاربر فعال آن هستند.
- توییتر
طبق آمار رسمی سال 2016 کاربران فعال توییتر 313 میلیون کاربر است. - اینستاگرام
طبق گفته‌ی این شرکت آمار کاربران فعال تا ژوئن 2016، ۵۰۰ میلیون نفر است. با اینکه این رقم، میتواند شامل تعداد افرادی باشد که شاید در ماه، فقط یک بار اپ اینستاگرام را باز می‌کنند، شرکت اینستاگرام گفته است تعداد افرادی که روزانه از این شبکه‌ی اجتماعی استفاده می‌کننند، ۳۰۰ میلیون نفر هستند.
شبکه های اجتماعی در ایران
همگام با پیشرفت شبکه های اجتماعی در دنیا، در کشور ایران هم شبکههای اجتماعی دیگری ایجاد شدند که در ادامه به معرفی 5 شبکه از بهترین شبکه های اجتماعی ایرانی می پردازیم.
- شبکه اجتماعی کلوب
کلوب یکی دیگراز شبکه اجتماعی وطنی بسیار پرکاربر است. سایت اینترنتی کلوب دات کام در تاریخ یکم دی ماه 1383 برپایه نیازهای امروزی کاربران اینترنتی ایرانی راه اندازی شد تا این سایت به عنوان سایتی برای ارتباط ایرانیان و فارسی زبانان جهان بستری جهت تبادل اطلاعات، نیازها، کالا و خدمات، آشنا شدن با همکاران، دوستان قدیمی و … بوجود آورد.
از دیگر اهداف سایت معرفی امکانات و قابلیت های موجود و انطباق آنها با مشکلات و نیازهای مطرح ایرانیان می باشد تا از این رهگذر با کمترین هزینه ممکن خدمات و اطلاعات درخواستی در اختیار متقاضیان قرار گرفته و موجبات افزایش بهره وری و کارایی را در سطح اجتماع فراهم نماید. طبق آخرین آمار اعلام شده، با داشتن بیش از دو میلیون و ششصد هزار کاربر پرجمعیت ترین و در عین حال با سابقه ترین شبکه اجتماعی ایرانی است. از امکانات این سایت، امکان ورود پنهان، امکان ایجاد رسانه که در آن میتوانید رسانه های رسمی ای را هم مشاهده کنید. همچنین امکان ایجاد نظرسنجی از دیگر قابلیت این سایت است.
- شبکه اجتماعی فیس نما
فیس نما، از سال 1391 با هدف رقابت با شبکه های بیگانه و فراهم آوردن محیطی امن برای کاربران با مدیریت علیرضا قاسم پور تاسیس شد. هم اینک با داشتن بیش از یک میلیون و سیصد هزار کاربر، در سکوی دوم پرطرفدارترین شبکه های اجتماعی وطنی ایستاده است. فیس نما در دنیا حائز رتبه 781 بوده و دهمین وبسایت پربازدید ایرانی است.
- شبکه اجتماعی فارس توییتر
فارس توییتر ، از سال 1391 با هدف رقابت با شبکه های اجتماعی خارجی و ایجاد محیطی مناسب با فرهنگ ایرانی برای کاربران ایرانی با مدیریت علی اکبر صادقی راه اندازی شد. این شبکه همانطور که از نامش پیداست نوع خدماتش به شبکه معروف توییتر بسیار نزدیک است. در فارس توییتر کاربران می‌توانند یک ارسال با طول بیش از 500 کاراکتر به همراه تصویر، ویدئو، لینک و فایل داشته و با دنبال کردن کاربران، افکار و نظرات خود را با سایرین به اشتراک بگذارند. در آخرین اعلام مدیر این شبکه تعداد کاربران فارس توییتر به مرز 29.000 کاربر رسیده است.
- شبکه اجتماعی هم میهن
هم میهن ، از سال 1384 به منظور ایجاد محیطی امن و سالم برای کاربرانی که تمایلی به حضور در شبکه های اجتماعی بیگانه ندارند با مدیریت امیر قاسمی تاسیس گردید. هم میهن با داشتن بیش از 850 هزار کاربر سومین شبکه اجتماعی پربازدید ایرانی است و هم اکنون در رتبه 2572 جهان و 47 ایران ایستاده است.
- شبکه اجتماعی افسران
شبکه اجتماعی افسران جنگ نرم که به اختصار افسران نامیده می شود در بخش معرفی اینگونه نوشته است: با توجه به تأکیدات ویژه رهبر معظم انقلاب نسبت به مقابله با جنگ نرم دشمن و توصیه ایشان مبنی بر اینکه «خودتان در مجامع فکری‌تان به دنبال راهکار باشید»، تصمیم گرفتیم تا شبکه افسران را به منظور – ایجاد بستر برای هم‌فکری و بیان دیدگاه‌ها – شبکه توزیع برای بیشتر دیده شدن محتواهای تولیدشده – انتشار سریع محتوا، ایده یا اطلاع – بسترسازی برای آزمون ایده‌های نو قبل از اجرا – توانمندسازی افسران جوان در مقابله با جنگ نرم دشمن راه‌اندازی کنیم.
اثرگذاری شبکه های اجتماعی در ایرانیان
از آثار مثبت اینترنت به روز کردن اطلاعات، استفاده از مطالب علمی و دسترسی به فناوری های روز است، اما به موازات آن گرایش نوجوانان و جوانان به چت روم ها ، عشق های مجازی، کلاهبرداری و سو استفاده از دختران و پسران با ارایه شخصیت های دروغین، ازدواج های اینترنتی، سرقت اطلاعات و اخاذی را موجب شده است. افراد همیشه به دنبال راه های کوتاه و سریع برای رفع نیازهای خود هستند و به درست بودن راهکار چندان توجهی ندارند. به همین علت وقتی اغلب افراد در اینترنت، جواب سؤالات خود را در کمترین زمان ممکن به دست می آورند، به صورت ناخودآگاه و حتی افراطی به استفاده از این ابزار ارتباطی روی می آورند. آسیب های نوپدید و از جمله آسیب های اجتماعی در دنیای مجازی به دلیل عدم وجود موانع، امکان برخورد با هرگونه پیام به ویژه پیام هایی است که برای افراد آسیب های جدی روحی، روانی و اجتماعی به بار می آورند.
جمع بندی
گسترش فناوری های نوین در عرصه ی الکترونیک و رایانه در چند دهه ی گذشته، موجب پدیدار شدن انواع و اقسام لوازم و برنامه های الکترونیکی و رایانه ای از جمله اینترنت، تلفن همراه، ماهواره و بازی های رایانه ای در جهان شده است. انکارناپذیر است که این تحولات و پیشرفت ها زندگی بشر را چندین برابر آسان تر نموده است، اما در آن سوی سکه نمی توان از آسیب های ناشی از این فناوری های نوین غافل ماند. اخیراً نشریات مطرح دنیا به صورت جدی نگران هزینه‌های ناپیدای حضور ناپخته کاربران در شبکه های اجتماعی هستند. Business Insider فهرست خطاهای احتمالی در شبکه های اجتماعی را منتشر می‌کند. Time از خطاهایی می‌گوید که می‌توانند شغل ما یا چیزهای مهم‌تر از شغل را از ما بگیرند. سایتEntrepreneur (کارآفرین) فهرست جداگانه‌ای از اشتباهات کاربران در شبکه های اجتماعی را منتشر کرده است. برخی مشکلات به قرار زیر است که در ادامه راه حلهایی ارائه خواهد شد:
- افشای اسرار شخصی
- هدر دادن وقت
- تهدید سلامت روانی
- افسردگی مجازی
پیشنهادهایی برای رفع مشکلات شبکه های اجتماعی
- برگزاری جلسات آموزشی از سوی مصادر امور فرهنگی در شهرستان ها به منظور آشنا نمودن و اطلاع رسانی به والدین در مورد فناوری های جدید به ویژه اینترنت و شبکه های اجتماعی مجازی.
- برگزاری کلاس های آموزشی در مدارس جهت آگاهی دادن به نوجوانان و جوانان در مورد مزایا و معایب فناوری های جدید و نحوه ی استفاده ی صحیح از آنها.
- وضع قوانین جهت برخورد با مجرمان جرایم اینترنتی و اجرایی نمودن این قوانین.
- گذراندن اوقات بیشتری با فرزندان در فضای بیرون از خانه به طوری که فرزندان از نظر عاطفی، احساس خلا نکنند و جهت جبران این کمبود به فضای مجازی پناه نبرند.
- طراحی بازی های رایانه ای به گونه ای که در آنها انواع خطرات موجود در فضای مجازی و راهکارهایی جهت آشنایی و مقابله با آنها تعبیه شده است.
*مهدی ربی زاده
منابع:
