شبکه های اجتماعی و دیوار فرو ریخته اعتماد

 به کارگیری صحیح شبکه های اجتماعی بی شک می تواند مفید واقع شود اما خدا نکند اعتیاد گونه، بدون اطلاع و آموزش کافی به کار گرفته شود. آن هنگام است که فاجعه ای جبران ناپذیر در روابط زوجین پدید می آید و دیوارهای اعتماد فرو می ریزد. برای زندگی امروزی که همه تنهایانی در جمع هستیم فضایی دلچسب و سرگرمی ای جذاب است که با کمترین هزینه در اسرع وقت با به اشتراک گذاری متن، تصویر و صدا انجام شود.

بحث های زمان بر و طولانی که گاه ناخود آگاه و به منظور تبادل اطلاعات آغاز می شود و گاه دانسته و هدفمند به سمتی می رود که احساس بر عقل غالب می شود و ارتباط از چهار چوب خارج.

وابستگی به موبایل در شرایط کنونی هر روز بیشتر از قبل می شود. ساعت های کاری یک مرد یا زن در محیط خارج از منزل به پرسه زدن در  شبکه های اجتماعی می گذرد و ساعت های مختص خانواده و گاه و بیگاه های شبانه هم در همین محیط جذاب با سپیده سحرگره می خورد.

شک و شبهه و احساس خطر هر روز بر وجود همسری که با ذهن پرسشگرش تلفن همراه شریک زندگیش را دنبال می کند مستولی می شود. و این سوال که چه چیزی در شبکه اجتماعی جذاب تر از آرامش و امنیت خانواده است؟ ساعت های طولانی همسرم باچه کسی به چت کردن نشسته؟ آیا خطر در کمین زندگی ماست؟.

وابستگی شدید زوجین به شبکه های اجتماعی حتی اگر به روابط ناسالم، ارتباطات فرا زوجین و سواستفاده های مختلف نینجامد و در حد گفت و گوهای اجتماعی و سیاسی باشد، برای بنیان خانواده مضر استوابستگی شدید زوجین به شبکه های اجتماعی حتی اگر به روابط ناسالم، ارتباطات فرا زوجین و سواستفاده های مختلف نینجامد و در حد گفت و گوهای اجتماعی و سیاسی باشد، برای بنیان خانواده مضر است و حس رعب و وحشت را در خانواده حاکم می کند. در این بین زوجینی که زمینه اختلافات زناشویی دارند بیش از دیگران در معرض آُسیب هستند.

گاه یک زوج و یا هردو برای فرار از موقعیت ناخوشایند خود و خاتمه دادن به جدل های روزانه ساعت ها در فضای مجازی در پی تخلیه احساسات خود و جلب عواطف دیگران هستند، به تعبیری از این فضایی که در خلوت خود ساخته اند همه چهار چوب ها را بدون هیچ گونه سرو صدایی زیر پا می گذارند و شبکه اجتماعی خود را مسکنی برای دردهایشان برمی گزینند.

مسکنی که در اوج سکوت و آرامش غوغایی در دل دارد و هر ثانیه آجری از دیوار اعتماد و امنیت زندگی زناشویی را تخریب می کند.

رئیس پلیس آگاهی استان زنجان در گفتگویی با اشاره به اینکه در شبکه‌های اجتماعی نظارتی وجود ندارد، متذکر شده است: به‌دلیل نبود نظارت هر کاربری اطلاعات نادرستی وارد صفحات اجتماعی می‌کند که شروع شایعه‌پراکنی‌ها و آفت‌ها در این شبکه‌ها است.

سرهنگ جعفر رحمتی می افزاید: اگر از این شبکه‌ها استفاده مثبت صورت نگیرد، تاثیرات منفی و انرژی کاذب در افراد ایجاد می‌شود و فرد را به انحطاط می‌کشاندو چون ماهیت و هویت افراد دقیق نیست یک‌سری جرایم از آن‌ها سر می‌زند.

وی ادامه می دهد: متاسفانه شبکه‌های اجتماعی حالت اعتیاد به افراد می‌دهد و روابط خانوادگی را تضعیف می‌کند، لذا کاربران باید زمان مشخصی را برای استفاده تعیین کنند و مدیریت زمانی داشته باشند تا دچار نقص و افت تحصیلی نشوند.

ارتباطات فرازوجین در شبکه های اجتماعی از آسیب های خانمان برانداز است

یک فعال اجتماعی و کارشناس ارشد روان شناسی با اشاره به آسیب های نوظهور اجتماعی می گوید: یکی از این آسیب های خانمان برانداز ارتباطات فرازوجین در شبکه های اجتماعی است.

سهلا پرچگانی در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه  برخی تصورمی کنند شبکه های اجتماعی موجب سرگرمی زوجین شده و مانع اختلاف می شود، متذکر می شود:  این سرگرمی جز طلاق عاطفی عایدی ندارد و آُسیب های آن به مراتب بیش از طلاق رسمی است.

وی با ابراز نگرانی از وابستگی زوجین به شبکه های اجتماعی برای فرار از مشکلات خانوادگی ابراز می کند: فرزندان این زوجین بسیار آُسیب پذیر هستند چرا که در فضای عاطفی سردی رشد می کنند.

مدیر عامل موسسه مردم نهاد بازتاب که سال هاست در راستای پیشگیری از آُسیب های اجتماعی فعالیت دارد می گوید: زوجین مدت محدودی می توانند از شبکه های اجتماعی لذت ببرند و بالاخره مشکلات نمود پیدا می کند.

پرچگانی با ابراز تاسف از ترویج استفاده نادرست از شبکه های اجتماعی  در جامعه، نبود الگوهای مناسب، تغییرارزش ها و ضد ارزش های جامعه، نبود جایگزین های مناسب برای اوقات فراغت و ضعف در رسانه هایی مانند صدا و سیما را از دلایل گرایش به شبکه های اجتماعی و شکل گیری روابط نامشروع برمی شمارد.

استفاده نادرست از فضای مجازی ارتباطی به سطح تحصیلات ندارد

وی  خاطر نشان می کند: استفاده نادرست از فضای مجازی ارتباطی به سطح تحصیلات ندارد چراکه امروزه تحصیلکرده عوام و فاقد قدرت تجزیه و تحلیل در جامعه وجود دارد و زمینه آسیب در آن بسیار بیشتر از بی سوادان روشنفکر است.

به گفته پرچگانی توجه به ظواهر اجتماعی و فرهنگی و مغفول واقع شدن ریشه های فرهنگی اجتماعی در بازه زمانی طولانی موجب بروز آسیب های اجتماعی شده است.

این فعال اجتماعی آموزش مستمر و آگاه سازی جامعه با هم افزایی همه ارگان ها را در پیشگیری از آسیب های اجتماعی ضروری دانست.

یک کارشناس ارشد روان شناسی نیز در رابطه با آثار زیانبار شبکه های اجتماعی می گوید: شبکه های اجتماعی و مظاهر پیشرفت ابعاد مثبت و منفی  دارد که باید با آگاهی و اشرافیت بر آن به کاربرد درستی دست یافت.

علیرضا کاظم لو در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به  دلایل گرایش افراد به شبکه های اجتماعی ، جذابیت ، جایگزینی به عنوان اوقات فراغت، اطلاع رسانی و آگاهی بخشی را از ویژگی های  این فضا برشمرده و می افزاید: شبکه های اجتماعی جذابیت دارند و اقشار مختلف را جذب می کنند اما گاهی فرصت هایی که در این مسیر هدر می رود  به مثابه طلایی است که در ازای خرید کلوخ پرداخت می شود.

وی ادامه می دهد: برخی افراد برای فرار از تنهایی ها و خلاهای درونی به سمت شبکه های اجتماعی روی می آورند و مانند مواد مخدر  از آن برای آرامش موقت استفاده می کنند این درحالیست که عواقب آن همچون ماده مخدر زیان بار و جبران ناپذیر است.

این  کارشناس ارشد روان شناسی خاطر نشان می کند: متاسفانه گروه ها و کانال های نامتعارف و غیر استانداردی در شبکه های اجتماعی وجود دارد که گاهی حتی از طریق لینک های به ظاهر موجه فرد را دعوت به گروه می کند.

کاظم لو متذکر می شود: وابستگی به شبکه های اجتماعی در نبود مهارت و آگاهی کافی، افراد را از انجام وظایف فردی و اجتماعی غافل می کند به گونه ای که امروز در خانواده ها شاهد آنیم که هرکدام از زوجین و حتی کودکان و نوجوانان گرچه در محیط خانه و در جوار یکدیگرند اما ذهن آن ها در محیطی جز خانواده مشغول است.

به گفته وی کودکان، نوجوانان و بانوان خانه دار که زمان فراغت بیشتری دارند در شبکه های اجتماعی بیشتر در معرض آسیب خواهند بود.

این روان شناس با بیان اینکه تحصیلات بالا به معنای شعور بالا نیست، اظهار می کند: آسُیب تکنولوژی برای افراد فاقد مهارت و ناآگاه در هر سطح تحصیلی که باشند برابر است و نمی توان  گفت افراد تحصیلکرده کمتر در معرض آسیب هستند.

کاظم لو آموزش و مهارت افزایی را لازمه پیشگیری از بروز آُسیب های مرتبط با تکنولوژی های نو می داند و تاکید می کند: مسئولان باید از شعار دادن دست بردارند و برای ارتقا مهارت افراد جامعه در برابر تحولات روز تلاش کنند.

وی می گوید: در کشورهای جهان سوم تکنولوژی پیش از آموزش های مربوطه پا به عرصه می گذارد و مشکل آفرین می شود.

این روان شناس به کاهش روابط کلامی خانواده ها به دلیل وجود شبکه های اجتماعی اشاره و ابراز می کند: پیش از این نوشتار در شبکه های اجتماعی غالب بود حال وجود استیکر ها و تصاویر در حال غلبه است به گونه ای که باید نگران شد که تا چند وقت دیگر افراد حرفی برای گفتن ندارند و با ایما و اشاره به یکدیگر ارتباط برقرار خواهند کرد.

کاظم لو بر لزوم حفظ حریم افراد در شبکه های اجتماعی تاکید و اظهار می کند: روابط در شبکه های اجتماعی باید در چهار چوب مشخصی باشد چرا که عدم رعایت این حریم موجب فروپاشی خانواده ها، بدبینی و مشکلات جدی می شود.

در شرایطی که زوجین به یکدیگر متعهد باشند هرگز نیازی به پنهان کاری  ندارند

وی یادآور می شود: در شرایطی که زوجین به یکدیگر متعهد باشند هرگز نیازی به پنهان کاری  ندارند و با شک و شبهه به وارسی تفن های همراه و گروه های مجازی یکدیگر نمی پردازند.

این روان شناس تاکید می کند: لزوما شبکه های اجتماعی با خود آسیب به همراه ندارند بلکه استفاده نا آگاهانه افراد است که باعث ایجاد زمینه های انحراف و آسیب های اجتماعی را فراهم می کند، به گفته بیل گیتس مضرات اینترنت در مقابل منافع آن مانند چوب کبریتی است در میان دریا حال اگر افرادی دریا را رها کرده و در پی آتش اند مشکل اینترنت و شبکه های اجتماعی نیست.

یک کارشناس ارشد جامعه شناسی نیز در خصوص اینکه آیا تلگرام می تواند کمکی به خانواده ها و زوجینی بکنید یا نه؟ می گوید: معمولاً هر وقت بحث طلاق و اختلافات زناشویی و خیانت زوجین می شود برخی از تحلیل ها به سمت فضای مجازی می رود و تمامی علل مشکلات و ناپایداری زندگی زناشویی ها را در فضای مجازی جستجو می کنند.

سید مرتضی موسوی در گفتگو با خبرنگار مهر، می افزاید: فضای مجازی و شبکه های اجتماعی نظیر تلگرام یک ابزار هستند و از هر ابزاری، هم می توان استفاده مثبت و یا استفاده منفی کرد. همانند چاقویی که هم می تواند در آشپزخانه کاربرد داشته باشد و هم می تواند در دعوا و درگیری ها و برای ارتکاب جرمی چون قتل و چاقوکشی از آن استفاده کرد.

وی خاطر نشان می کند: به نظرم تلگرام به عنوان یک رسانه و به دلیل امکاناتی که در اختیار کاربران خودقرار داده فرصت بسیار مناسبی است که باید از این فرصت به نحو مطلوب استفاده شود بخصوص متولیان حوزه خانواده با تشکیل کانال های تخصصی در حوزه مشاوره و روانشناسی یا گروه های تخصصی تر می توانند به کمک خانواده ها بیایند.

به گفته این کارشناس ارشد جامعه شناسی هم به لحاظ فرهنگی و هنجارهای اجتماعی و هم به لحاظ مادی برخی از زوجین تمایلی برای حضور در مراکز مشاوره و روانشناسی ندارند بنابراین می توان با راه انداختن کانال های تخصصی و توسط روانشناسان و متخصصان، مشاوره و روانشناسی را به درون تک تک خانواده ها برد و از این طریق به تحکیم بنیان خانواده کمک کرد.

موسوی تصریح می کند: اینگونه کانال ها و گروه های تخصصی می توانند بسیار برای خانواده ها مفید باشند و خلاً های آموزشی موجود در جامعه مان را تا حدودی پُر کنند.

وی پیشنهاد می دهد: می توان از طریق تلگرام گروه های تخصصی تری راه انداخت و یا گروه درمانی تشکیل داد و کسانی که در زندگی زناشویی خود مشکل دارند با هدایت یک متخصص گروه ۱۵، ۲۰ نفره تشکیل داد و گروه درمانی را از این طریق پیگیری کرد.

به جای اینکه یک نگاه کاملاً بدبینانه ای نسبت به تلگرام داشته باشیم اگر یک برنامه ریزی مدون داشته و بتوانیم این فرایند را به خوبی مدیریت کنیم، می توان از این ابزار و امکاناتی که با خود به همراه آورده، به تحکیم بنیان خانواده ها کمک کنیمبه گفته موسوی یکی از ویژگی های مثبتی تلگرام این است که بریده ای از کتاب های مفید و تأثیرگذار و یا خلاصه ای از کتاب ها و به خصوص کتاب های حوزه روانشناسی را در گروه ها و یا کانال ها به نمایش می گذارند که مطالعه اینگونه مطالب می تواند باعث افزایش مهارت های ارتباطی و زناشویی زوجین شود و یا فرد از این طریق می تواند اطلاعات مفیدی را در رابطه با شریک زندگی خود کسب کند و شناخت خوبی نسبت به روحیات و یا خصوصیات شخصیتی همسر خود به دست آورد.

وی خاطر نشان می کند: ما به جای اینکه یک نگاه کاملاً بدبینانه ای نسبت به تلگرام داشته باشیم اگر یک برنامه ریزی مدون داشته و بتوانیم این فرایند را به خوبی مدیریت کنیم، می توان از این ابزار و امکاناتی که با خود به همراه آورده، به تحکیم بنیان خانواده ها کمک کنیم.

در فرجام سخن اما باید گفت بی شک فضای مجازی  و شبکه های اجتماعی امروز در زندگی افراد ایفاگر نقش هستند، نقشی که می تواند گاه مخرب و گاه سازنده باشد، توجه نداشتن به نقش و روند فعالیت های شبکه های اجتماعی می تواند غفلت های زیادی را در پی داشته باشد، به همین جهت باید با مدیریت این فضا نسبت به توسعه رویکردها و تفکرات مبتنی بر فرهنگ ایرانی و اسلامی تلاش شود تا در آینده برنده تقابل با فرهنگ های وارداتی در فضای شبکه های اجتماعی باشیم.