عصر طلایی سریال سازی در جهان

به گزارش فناوری فرهنگی، بیش از یک دهه است که ساخت سریال‌های دنباله‌دار برای پخش در کانال‌های تلویزیونی و توزیع جهانی آنها، اولویت و جذابیت بیشتری از سینما پیدا کرده است. مروری بر تولید، شیوه‌های توزیع و دخل و خرج مجموعه‌های تلویزیونی و فیلم‌های سینمایی و البته مقایسه آنها نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران، تهیه‌کنندگان و حکومت‌ها در یک فرآیند آرام و آهسته در حال گذار از فیلمسازی به سریال‌سازی هستند. به نظر می‌رسد با توجه به اینکه سریال‌های تلویزیونی مخاطبان پیگیر و وفادارتری دارند، بازار اقتصادی و سیاسی مناسب‌تری را برای سودآوری سرمایه‌گذاران و سوداگری سیاستمداران فراهم می‌کنند. اگر پیش از این سینما به عنوان صنعت شماره یک هنرهای نمایشی، کعبه آمال هنرمندان بود و بسیاری از کاراکترهای تلویزیونی با حضور در قاب فیلم‌های سینمایی اعتبار کسب می‌کردند، امروزه جهت این روند تغییر کرده و برعکس شده است. بازار پردخل و خرج مجموعه‌های تلویزیونی پای بسیاری از مطرح‌ترین کارگردانان سینما از جمله مارتین اسکورسیزی، دیوید فینچر، استیون سودربرگ، سوزان بیر و… را نیز به سریال‌سازی باز کرده است.این اتفاق البته با تاخیر در ایران نیز رخ داده است. در ایران با توجه به اینکه سازمان صدا وسیما به صورت انحصاری بازار مجموعه‌های تلویزیونی را در اختیار داشت، شیوه توزیع خانگی سریال‌ها امکان توسعه سریال‌ها در مقابل سینما را فراهم کرد. در ادامه به این موضوع نیز خواهیم پرداخت.

رقابت بر سر هزینه ساخت

هزینه ساخت در فیلم‌های سینمایی و سریال‌های تلویزیونی به شیوه‌های متفاوتی محاسبه می‌شود. هزینه ساخت یک فیلم سینمایی چنان که رایج است به صورت یکجا و با احتساب هزینه‌های تبلیغاتی تا لحظه آماده شدن فیلم برای اکران محاسبه می‌شود اما سریال‌ها شیوه‌های متفاوتی دارند. در ساخت سریال‌ها معمولا هزینه ساخت نخستین قسمت یک سریال بیشتر از سایر قسمت‌ها است. به این دلیل که هر سریال باید تمام توانش را برای جلب نگاه مخاطب در قسمت اول و حفظ آن برای فروش قسمت‌های بعدی صرف کند. بر همین اساس هزینه ساخت قسمت‌های اول سریال‌ها معمولا (و نه همیشه) 20 تا 40 درصد بیشتر از هزینه ساخت سایر قسمت‌ها است. به هر حال هزینه ساخت یک سریال از قسمت اولِ فصل اول تا قسمت آخرِ فصل آخر به صورت یکجا محاسبه می‌شود و هزینه ساخت فیلم‌های سینمایی تنها به همان 120 دقیقه خلاصه می‌شود.

پرهزینه‌ترین فیلم تاریخ سینمای جهان چهارمین قسمت از سری فیلم‌های تخیلی «دزدان دریایی کارائیب» با عنوان فرعی «سوار بر امواج ناشناخته» ساخته راب مارشال است که با بیش از 378 میلیون دلار هزینه (چیزی حدود هزار و500  میلیارد تومان) و با اختلاف در صدر جدول قرار دارد. این فیلم در سال2011  ساخته شد و در اکران جهانی کمی بیش از یک میلیارد دلار فروش داشت. اما در مقابل پرهزینه‌ترین سریال جهان یک مینی سریال به نام «اقیانوس آرام» با تهیه‌کنندگی مشترک استیون اسپیلبرگ و تام هنکس است. این سریال در طول 10 قسمت اولیه بیش از 240 میلیون دلار خرج داشته است که البته با تخفیف‌های 20 درصدی صاحبان لوکیشن و… در نهایت 217 میلیون دلار هزینه داشته است. اقیانوس آرام ساخته کمپانی اچ.بی.او در سال 2010 است که به صورت رسمی برای بیش از 33 میلیون نفر از مشترکان این کمپانیِ تولیدات تلویزیونی پخش می‌شود.

کمپانی‌های آمریکایی در سال 2015 بیش از 70 میلیارد دلار و در سال 2016 نیز تا کنون چیزی حدود 80 میلیارد دلار از محل تولید سریال‌ها درآمد داشته‌اند. برای مثال تلویزیون Fox در سال 2014 تنها بیش از یک و نیم میلیارد دلار درآمد داشته و کمپانی HBO نیز تنها در فصل دوم سال 2015 به درآمد 971 میلیون دلاری رسیده است. رقابت میان فروش فیلم‌های سینمایی و سریال‌های تلویزیونی آمریکایی به قدری نزدیک است که هرگز به سادگی نمی‌توان برنده این رقابت را تشخیص داد. در واقع برنده رقابت عددهای میلیارد دلاری در آمریکا معمولا به اختلاف‌های چند صد هزار دلاری بالا و پایین می‌شود. این در آمدهای میلیاردی دستمزدهای بازیگران و سلبریتی‌ها را نیز به‌شدت تحت تاثیر قرار داده است. بازیگران سریال‌های تلویزیونی به‌طور میانگین از بازیگران هم تراز سینمایی درآمد بیشتری دارند.

وقتی سریال‌ها میزان دستمزدها را هم تغییر می‌دهند

به هر حال هم‌اکنون که شما مشغول خواندن این گزارش هستید، دست کم چیزی بیش از 50 سریال داستانی جدید در هالیوود در حال تولید است، آن هم در شرایطی که بودجه‌های در نظر گرفته‌شده خیلی فراتر از چیزی است که کارشناسان قدیمی حوزه تلویزیون تصور می‌کردند. در همین حال، دستمزدها به قدری زیاد و مضامین چنان متنوع و فریبنده‌اند که حتی سختگیرترین بازیگران هم در حال مهاجرت به پرده کوچک هستند. به گزارش هالیوود ریپورتر، رابرت دنیرو برای هر یک از 20 اپیزود سریال در حال تولید آمازون که دیوید اوراسل کارگردانی می‌کند، 750 هزار دلار دریافت خواهد کرد. گفته می‌شود کیفر ساترلند برای هر اپیزود سریال موفق «Designated Survivor» تولید شبکه ای‌بی‌سی که پخش آن از 21 سپتامبر شروع شد و قرار است در 22 اپیزود روی آنتن برود، حدود 300 هزار دلار می‌گیرد که بیشترین دستمزد یک بازیگر برای سریالی است که در سال اول پخش قرار دارد.گفته می‌شود مریل استریپ هم برای امضای قرارداد بازی در سریال کوتاه «نَه» (The Nix) به کارگردانی جی. جی. آبرامز تولید شرکت برادران وارنر، برای هر اپیزود رقم خیره‌کننده 825 هزار دلار را درخواست کرد و این در حالی است که هنوز شبکه پخش‌کننده سریال «نه» مشخص نشده است.

حاشیه در مورد دستمزدها

یک خریدار کهنه‌کار سریال‌های تلویزیونی با اشاره به دستمزدهای در حال افزایش گفت: به‌زودی یک نفر از راه می‌رسد و مرز یک میلیون دلار برای هر اپیزود را رد می‌کند. خیلی‌ها، شبکه نت‌فلیکس را در این زمینه مقصر می‌دانند. نت‌فلیکس تنها در سال 2016 رقمی حدود 6 میلیارد دلار برای تولید سریال‌ها و برنامه‌های جدید تلویزیونی در نظر گرفت. این شبکه در سال 2013 برای تولید دو فصل سریال «خانه پوشالی» با بازی کوین اسپیسی 100 میلیون دلار خرج کرد. نت‌فلیکس مارس امسال از تولید ریبوت سریال کمدی نروژی «شیدا» (Maniac) خبر داد. قرار است جونا هیل و اما استون برای هر 10 اپیزود این سریال 350 هزار دلار دریافت کنند. نت‌فلیکس شبکه اچ‌بی‌او را هم شکست داد تا به کریس راک برای هر یک از دو ویژه‌برنامه استندآپ کمدی 20 میلیون دلار بپردازد.

اما اکنون تنها نت‌فلیکس نیست که چنین پول‌هایی خرج می‌کند و تنها بازیگران نیستند که دستمزد زیادی می‌گیرند. گفته می‌شود بودجه راسل برای هر اپیزود سریالی که برای آمازون می‌سازد، حدود هفت میلیون دلار است که شامل رقمی قابل ملاحظه برای ساخت اولین مجموعه تلویزیونی‌اش است. آمازون همچنین با در نظر گرفتن بودجه‌ای حدود 70 میلیون دلار برای یک سریال کوتاه هشت اپیزودی، متیو واینر خالق سریال «Mad Men» را راضی به همکاری کرد. حق پخش «بحران در شش صحنه»، اولین سریال کارنامه وودی آلن هم که با استقبال ضعیف منتقدان روبه‌رو شد، با رقمی زیاد به آمازون رسید. از سوی دیگر، دواین جانسون ستاره و مدیر تولید سریال کمدی «Ballers» تولید شبکه اچ‌بی‌او، برای هر اپیزود این سریال موفق 450 هزار دلار می‌گیرد که حدود 200 هزار دلار بیشتر از پولی است که این شبکه به یک بازیگر معروف پرداخت می‌کند.

و البته بازیگران اصلی سریال‌های موفق که امتحان خود را پس داده‌اند، همچنان بیشترین دستمزد را می‌گیرند. بازیگران «نظریه بیگ بنگ» برای هر اپیزود یک میلیون دلار می‌گیرند. نورمن ریدا و اندرو لینکلن بازیگران «مردگان متحرک» (The Walking Dead) به تازگی مذاکره کرده‌اند که برای فصل‌های هفت و هشت این سریال، به ترتیب 550 هزار و 650 هزار دلار دریافت کنند. همچنین پنج ستاره اصلی سریال «بازی تاج و تخت» تولید اچ‌بی‌او – پیتر دینکلیج، کیت هرینگتن، امیلیا کلارک، لنا هدی و نیگولای کوستر-والدو – این اواخر بالاتفاق مذاکره کردند تا برای هر اپیزود از هفت اپیزود فصل هفت و شش اپیزود فصل هشت، 1/ 1 میلیون دلار بگیرند. آیا قرار است دستمزدها همین‌طور بالا برود؟ کارشناسان اعتقاد دارند رقم‌های خیره‌کننده آن‌قدر بالا خواهد رفت که در نهایت شبکه‌ها به دستمزدهای اولیه بازمی‌گردند، اما در شرایطی که پیش‌بینی می‌شود تعداد سریال‌های داستانی جدید در سال 2017 به 500 برسد، تقاضا برای همکاری با ستاره‌ها و تولید سریال‌ها و برنامه‌هایی با بازاریابی راحت، بیشتر از همیشه خواهد بود. و البته به اعتقاد یک مدیربرنامه، استفاده از نام‌های معروف همیشه تضمینی برای موفقیت نیست: «می‌تواند مثل «خانه پوشالی» باشد یا مثل سریالی که وودی آلن برای آمازون ساخت.»

رقابت هزینه‌ها و درآمدها در ایران

در ایران قضیه کمی متفاوت است. اقتصاد سینما در ایران چندان قدرتمند نیست اما در مقابل، بازار شبکه‌ نمایش خانگی به یکباره با رقم‌های بسیار قابل توجهی روبه رو شده است. امسال که سال رویایی سینما به‌شمار می‌آید، پرفروش‌ترین فیلم‌ها از جمله «فروشنده»، «من سالوادور نیستم»، «50 کیلو آلبالو» و… با هزینه تولید 2 تا 3 میلیارد تومان، چیزی حدود 14 تا 15 میلیارد تومان فروش داشتند. اگرچه ممکن است که سود این فیلم‌ها بیش از 10 میلیارد تومان به نظر بیاید، اما در واقع سود نهایی برای سرمایه‌گذاران چیزی حدود 30 تا 37 درصد مجموع فروش است. اما برای مثال مجموعه «شهرزاد» که در شبکه خانگی توزیع شد، با حدود 12 تا 14 میلیارد تومان هزینه اولیه برای ساخت، از محل فروش دی.وی.دی‌های سریال در تیراژ 500 هزارتایی برای 26 قسمت می‌توانسته تا بیش از 39 میلیارد تومان فروش و بیش از 25 میلیارد تومان سود خالص داشته باشد.

البته همان‌طور که می‌دانید تنها محل درآمد سریال‌ها از تک فروشی دی.وی.دی نیست. درآمد غیرمنتظره سریال شهرزاد و همین‌طور سریال‌های دیگری نظیر «قهوه تلخ» و… سطح دستمزدهای بازیگران را نیز ارتقا داد و جالب اینکه برخی از بازیگران سینمای ایران برای بازی در سریال‌های شبکه نمایش خانگی مبالغی بیش از رقم بازی در فیلم‌های سینمایی طلب می‌کنند. البته چنان‌که بارها گفته شده است، ‌شفاف نبودن هزینه‌ها و درآمدهای صنعت سینما در ایران امکان هرگونه تحلیل مبتنی بر آمارهای واقعی را از بین می‌برد

منبع: دنیای اقتصاد