پایگاه خبری تحلیلی فناوری های نرم و فرهنگی رصد و تحلیلی بر وضعیت صنایع فرهنگی و خلاق
به گزارش فناوری فرهنگی، معنویت در گردشگری نه به عنوان یک مفهوم جدید بلکه بازیابی فلسفه و ماهیت بنیادین گردشگری است. معنویت؛ توجه به مبانی روحانی و غیر مادی سفر، انسان، هستی و جامعه انسانی است که می‌تواند تمامی عناصر سفر را به درستی در جایگاه خویش قرار دهد. در متون مختلف دینی و غیردینی، گردشگری به عنوان یکی از فعالیت‌های مهم و ارزشمند زندگی بیان شده است که می‌تواند کارکرد‌های بسیاری را برای آدمی به همراه داشته باشد؛ این امر ذیل توجه به معنویت محقق می‌شود. چرا که معنویت به مفهوم عناصر غیرمادی و روحانی هستی، ماهیت اصلی سفر را تشکیل می‌دهد.
سفر صرفاً نه به عنوان یک تفریح، بلکه اقدامی در جهت بازیابی عناصر غیرمادی وجودی انسانی است که می‌تواند وی را به ماهیت اصلی خویش بازشناساند، این بدان مفهوم است که سفر می‌تواند تمامی ابعاد زندگی انسانی را دربرگیرد. نتایج تحقیقات حاکی از این مطلب است که انسان در حین سفر، فارغ از قید و بند‌های غیر از شخصیت واقعی خود بوده و اصل وجودی خویش را نمایان می‌سازد. از این رو از دیدگاه روان‌شناختی، سفر می‌تواند اقدامی در راستای بازگشت به خویشتن واقع شود. همزمان با آغاز فصل تابستان و افزایش سفرها، آگاهی یافتن از این مهم ضرورت است. مطالعات گویای این حقیقت است که گردشگری در راستای پایداری می‌تواند به درستی مسیر حقیقی خویش را بپیماید، این پایداری تمامی ابعاد سفر را در بر می‌گیرد و می‌توان گفت حتی آگاهی از سفر و درک عمیق بدان نیز از عناصر پایداری به شمار می‌رود. مفهوم پایداری در گردشگری به استفاده صحیح از منابع و ظرفیت‌ها اشاره می‌کند تا گردشگری به درستی در جایگاه خویش قرار گیرد و از عوامل و عناصر مخرب مصون بماند. از این دیدگاه می‌توان گفت که توجه به معنویت در گردشگری نیز به فلسفه گردشگری تأکید می‌کند تا بتواند هدف اصلی سفر را برای گردشگر و جامعه محقق کند؛ این تحقق نیز به مفهوم جایگاه درست می‌باشد.
همان گونه که بیان شد همزمان با افزایش جریان سفرها در تابستان، توجه به اثرات گردشگری نیز بیش از گذشته مطرح می‌شود و رویکرد مثبت بدان مگر با تغییر رویکرد به گردشگری محقق نخواهد شد. ارائه اطلاعات صحیح در زمینه گردشگری می‌تواند عنصر مهمی در کاهش عواقب منفی آن شود. افراد وقتی سفر را به عنوان یک مقوله منفک از زندگی می‌نگرند، در نتیجه هر کسی به دلخواه رفتار می‌کند، اما زمانی که سفر رفتن به عنوان حقوق انسانی مطرح شود، این متفاوت خواهد بود. وقتی همه افراد یک جامعه به عنوان یک انسان حق سفرکردن داشته باشند، چرا که یک منبع و اقدام مهم تحقق هدف خلقت انسانی است، از این رو به عنوان یکی موضوع اجتماعی نگریسته می‌شود که هم جامعه میزبان و هم خود گردشگر تلاش می‌کنند تا هدف غایی آن را محقق کنند، هدف غایی گردشگری نیز همان ماهیت معنوی است که به عنوان هدف خلقت انسانی بدان نگریسته شده است.
از جمله ارکان اولیه پایداری در گردشگری آموزش و آگاهی است و به نظر می‌رسد در داخل کشور کمی خلأ در این زمینه وجود دارد. چرا که گردشگری به مفهوم هر کار دل بخواه، خودخواهی و تفریح صرف نیست، کما این که به تفریح و لذت از جمله مهمترین مبانی آن نگریسته می‌شود، با این حال سفر امری فراتر از یک تجربه صرف مادی است و می‌تواند برای انسان آورده‌های بسیاری به همراه داشته باشد. از این رو زمانی که تاکید به معنویت در گردشگری به عنوان یکی از الزامات آن درنظر گرفته شود، می‌تواند مسیر جریان گردشگری در کشور را به درستی هدایت کند و هرگونه اثرات مخرب زیست محیطی، اجتماعی، فرهنگی را کاهش دهد و به رشد شخصیت افراد کمک کند. این امر مستلزم رویکرد علمی به گردشگری و توجه به مفاهیم معنوی ماهیت گردشگری است تا بتوان رشد حرکت گردشگری در فصل تابستان را در مسیر صحیح خودش هدایت کرد.
مهدیه شهرابی فراهانی؛ دکترای مدیریت گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ و کارشناس معاونت فناوری پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی
