پایگاه خبری تحلیلی فناوری های نرم و فرهنگی رصد و تحلیلی بر وضعیت صنایع فرهنگی و خلاق
به گزارش فناوری فرهنگی، از اواخر قرن بیستم مفهوم خلاقیت به طرز فزاینده‌ای در مباحثی چون بازسازی شهری و توسعه گردشگری و صنایع دستی مورد توجه قرار گرفت. رقابت شدید شهرها در حوزه‌هایی چون صنایع دستی، باعث شد تا از ابزار خلاقیت جهت تمایز و پیشی گرفتن از دیگر شهرها استفاده کنند.
در اکتبر سال ۲۰۰۴ یونسکو شبکه شهرهای خلاق را با هدف توسعه خوشه‌های فرهنگی در سراسر جهان به منظور تبادل دانش، تجربه و دست‌یابی به بهترین مسیر برای توسعه اجتماعی و اقتصادی از طریق صنایع خلاق راه اندازی کرد.
یونسکو شبکه شهرهای خلاق را در هفت حوزه دسته بندی کرد که در بخش “صنایع دستی و هنرهای مردمی” شاخص‌هایی چون پیشینه طولانی در نوعی خاص از صنایع دستی، دارا بودن مراکز آموزشی، دارا بودن تولیدات معاصر و تلاش برای حفظ آن‌ها از طریق برگزاری فستیوال‌ها، بازارچه‌ها و نمایشگاه‌ها از جمله اصلی ترین عوامل شناسایی شهرهای خلاق صنایع دستی است.
اصفهان نه تنها در ایران، بلکه در جهان به عنوان شهری منحصر به فرد در حوزه صنایع دستی شناخته می‌شود؛ زیرا بخش بزرگی از صنایع دستی و هنرهای سنتی ایران در این شهر همچنان زنده است. از طرفی دیگر صنایع دستی به عنوان یک خرده فرهنگ که سودآوری بالایی داشته، می‌تواند در جهت رشد گردشگری خلاق و ایجاد شبکه اقتصادی قوی نیز کارآمد باشد. نوآوری صنایع دستی در گرو فعالیت‌های خلاقانه کارآفرینان، هنرمندان، متخصصان و شهروندان است.
راه‌اندازی مراکز شکوفایی و نوآوری صنایع دستی
جعفر جعفرصالحی، معاون صنایع دستی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان در رابطه با خلاقیت در صنایع دستی به خبرنگار ایمنا گفت: در هنرهای سنتی نگاه از مواد اولیه تا مراحل ساخت و تولید کاملا سنتی است، اما در حوزه صنایع دستی به این دلیل که بحث اقتصاد صنایع دستی هم مدنظر ما قرار دارد ناچارا باعث شد خلاقیت را چاشنی کار بکنیم. اگر به دو یا سه دهه قبل برگردیم خلاقیت معنی و مفهوم خاصی در صنایع دستی نداشت؛ ولی وقتی که امروز رقبای بزرگی در اقصی نقاط دنیا در حوزه صنایع دستی پیدا می‌شوند و گردش‌های مالی بسیار بالایی این حوزه پیدا می‌کند این نکته مشخص است که این کشورها بسیار زودتر از ما به اهمیت خلاقیت توجه کرده‌اند.
وی افزود: زمانی که کالایی تجاری شود رقابت‌ها افزایش می‌یابد و خلاقیت و نوآوری در صنایع دستی یکی از نیازها است. بر همین اساس از چند سال پیش این موضوع در دستور کار قرار گرفت و بسیاری از شرکت‌ها در مراکز تخصصی رشد و هنر شکل گرفته‌اند، البته در این مراکز صنایع دستی تنها کورسویی از کار بوده و بیشتر انرژی‌ها صرف هنرهای تجسمی، سینما و… شد.
جعفرصالحی اظهار کرد: در دو سال اخیر بر روی موضوع راه‌اندازی مراکز خلاقیت و نوآوری در صنایع دستی به صورت تخصصی توجه شده و در کمتر از یک ماه آینده اولین مرکز شکوفایی و نوآوری صنایع دستی که خلاقیت در تولید و فروش را مدنظر قرار دارد افتتاح خواهد شد. زیرساخت‌های این مرکز که در نوع خود اولین در کشور محسوب می‌شود آماده و در مرحله دریافت طرح‌ها و ایده‌های گروه‌های متقاضی فعالیت است.
استارتآپها به بیراهه نروند
بحث استارتآپها در صنایع دستی بسیار داغ است و به گواه برخی کارشناسان تنها راه خروج صنایع دستی از باتلاق رکود استفاده از روش‌های نوین فروش و پیش رفتن به سمت گسترش استارتآپها است. با توجه به اینکه اصفهان در کنار شهر خلاق صنایع دستی عنوان شهر جهانی صنایع دستی را نیز یدک می‌کشد، باید فضایی مناسب برای رشد استارتآپها در آن فراهم آید.
معاون صنایع دستی استان اصفهان در این باره تاکید کرد: اصفهان دو لقب شهر خلاق و شهر جهانی صنایع دستی را داراست، اما شهر خلاق در کنار شهر جهانی صنایع دستی قرار دارد زیرا خلاقیت زیر مجموعه جهانی شدن است.
وی با بیان اینکه “انگیزه‌های استارتآپها باید به سمتی برود که نگاهی جدید و متفاوت از فعالان آن حوزه به یک موضوع خاص نگریسته بشود” خاطرنشان کرد: اگر استات‌آپ‌ها مسیر خود را کج کنند و مانند دیگران حرکت کنند دیگر معنی استارت‌آپ را ندارند. متاسفانه در استان استارت‌آپ‌هایی وجود داشتند که علی‌رغم شروع خوب به بیراهه رفتند به همان نگاه سنتی تولید و فروش روی آوردند.
موازی کاری و عدم نظارت میراث بر استارتآپها
نظارت بر استارتآپها در کشور به دلیل نبود قانون مصوب درباره این مدل از فعالیت تجاری همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. در برخی حوزه‌ها وزارت صنعت، معادن و تجارت متولی نظارت بر استارتآپها شناخته می‌شود و در برخی دیگر معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری؛ اما در این بین خلا نظارت‌های تخصصی خصوصا در حوزه‌هایی مانند صنایع دستی احساس می‌شود.
پیش‌تر عباس شیردل، رئیس اتحادیه صنایع دستی استان اصفهان با گلایه از ساز و کار نظارتی بر استارت‌آپ‌های صنایع دستی به خبرنگار ایمنا گفته بود: “فعالیت استارتآپها باید زیر نظر اتحادیه و ارگان‌های تخصصی باشد تا نظارت و کنترل روی آن‌ها درست انجام شود. وزارت صنعت، معدن و تجارت قصد دارد که اتحادیه جدا برای استارتآپها راه‌اندازی کند در حالی که گستردگی فعالیت آن‌ها بسیار بالا است و هر استارت‌آپ بنا بر حوزه فعالیت باید زیر نظر اتحادیه‌ای تخصصی باشد.”
وی همچنین از اعتماد زدایی بین مردم و تولید کنندگان توسط افراد سودجو در قالب استارت‌آپ خبر داد و بیان کرد که ” اگر استارت‌آپ‌های صنایع دستی زیر نظر اتحادیه صنایع باشند، نظارت بر کیفیت، قیمت و داد و ستد کالاها انجام می‌شود و در این صورت یک فرد خاطی نمی‌تواند با نفوذ خود به این فضا اعتماد مردم را از بین ببرد. با همکاری پلیس فتا و نظارت ارگان‌ها تخصصی می‌توان فضای استارتآپها را پاک نگه داشت و از ورود افراد سودجو به آن خودداری کرد.”
جعفرصالحی نیز با اشاره به بحث نظارت بر استارت‌آپ‌های صنایع دستی، تصریح کرد: تنها جایی که می‌تواند پایگاهی تحت نظارت اداره‌کل میراث فرهنگی باشد و بتوانیم آن‌ها را خط دهی کنیم همین مرکز نوآوری و شکوفایی است. وزارت میراث فرهنگی به استارتآپها مجوز نمی‌دهد و متولی آن‌ها نهاد دیگری است، اخیرا هم معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نگاه ویژه‌ای به حوزه صنایع دستی پیدا کرده است. سعی معاونت صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی هماهنگ کردن صفر تا صد فعالیت‌های صنایع دستی از جمله نظارت بر برنامه‌ها و سپس حمایت از آن‌ها است.
استارت‌آپ نقش مهمی در پاشیدن چاشنی خلاقیت در صنایع دستی ایفا می‌کند. این مدل کسب و کاری می‌تواند بازار سنتی و یکنواخت صنایع دستی را از رکود خارج کرده و این هنر را به یک هنر صنعت واقعی تبدیل کند. برای تحقق این اهداف در ابتدا حداقل چیز نیاز به یک متولی واحد و ساز و کار درست است تا کلاف پیچیده استارتآپها را به سر و سامان برساند.
منبع:ایمنا
