پایگاه خبری تحلیلی فناوری های نرم و فرهنگی رصد و تحلیلی بر وضعیت صنایع فرهنگی و خلاق
به گزارش فناوری فرهنگی، 2 آوریل یا همان 14 فروردین مصادف با «روز جهانی کتاب کودک» است. هر سال در این روز توسط دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان (IBBY) مراسم باشکوهی به مناسبت برای بزرگداشت مقام کتاب کودک و ادبیات کودک و نوجوان در کشورهای جهان جشن گرفته می‌شود و مدیریت آن را این دفتر که از سال 1953 میلادی در سوئیس آغاز به کار کرده‌است برعهده دارد.
پیرامون کتاب کودک حرف‌های بسیاری زده می‌شود که برخی رنگ شعار دارد و برخی نیز حرف‌هایی است تکراری. اما آنچه در این روز اهمیت دارد این است که باید کاری کرد تا کودکان و بعد از آنها نوجوانان کتاب بخوانند.
مهم‌ترین سوال در این مورد این است که سهم سازمان‌ها در کتاب‌خوان کردن کودکان چه میزان است؟ سوالی که پاسخ درستی برای آن نمی‌توان پیدا کرد مگر گزارش کارهای تکراری نهادها و دستگاه‌ها.
*کی‌بود کی‌بود من نبودم میان متولیان کتاب کودک!
حجت‌الاسلام غلامرضا حیدری ابهری نویسنده و کارشناس حوزه کودک و نوجوان در این باره می‌گوید: «وقتی از ارشاد و یا هر نهاد دیگری پرسیده می‌شود که شما چه کرده‌اید می‌گویند که من تنها مسئول نیستم. خب اشکال ندارد شما با توجه به بودجه‌ها و امکاناتی که داشتید چه کرده‌اید و نسبت به همان‌ها پاسخگو باشید. اگر پرسیده شود که متولی ادبیات کودک کیست، در نهایت آنهایی که مسئولیت دارند، می‌گویند که من نیستم، پس بهتر است از هر کدام جداگانه سوال شود. بگوییم آقای دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه که رهبری فرمودند نماد روشنفکری حوزه علمیه هستید، با این همه امکانات برای کودک و نوجوان چه کرده‌اید؟ از هرکس متناسب با خودش باید پرسیده شود که چه کردید، چه کاری می‌توانستید بکنید و برای آینده برنامه‌تان چیست؟ هرکدام از دستگاه‌هایی که ظرفیت و امکانات دارند باید مشخص کنند که چقدر فعالیت داشته‌اند؟
جعفر ابراهیمی(شاهد) با اشاره به اینکه ادبیات کودک متولی ندارد، تصریح کرد: از آنجا که امروز ادبیات کودک متولی درستی ندارد برخی نویسندگان جوان که ادعای نوآوری دارند را کسی نیست هدایت کند. حتی ممکن است کارهایی بکنند که مورد توجه هم قرار بگیرند ولی بعد رها می‌کنند سراغ یک فعالیت دیگر می‌روند و از بزرگان ادبیات کودک هم مشورت نمی‌گیرند.
*برخی متولیان حوزه کودک کارایی ندارند
مظفر سالاری یکی از نوسندگان حوزه کودک و نوجوان پیرامون متولی ادبیات کودک می‌گوید: البته جاهایی هست که بشود گفت که آنها متولیان حوزه کودک و نوجوان باشند مانند کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان و انتشارات مدرسه، که هرکدام از اینها کارآیی اندکی دارند و در تصمیم گیری‌های کلان خیلی سهیم نیستند.
کار کردن در حوزه کودک و نوجوان یک امر سهل و ممتنع است. از همین رو شاید تمام نهادها و دستگاه‌ها به نوبه خود متولی ادبیات کودک باشند ولی اتفاقی که مهم است در این حوزه رخ نمی‌دهد. اتفاق مهم رونق کتابخوانی در میان کودکان است. موضوعی که با نگاهی به رقم شمارگان کتب کودک می‌توان پی به بی‌رونقی این حوزه برد.
*آشفته بازار در ادبیات کودک
ابراهیمی نیز در ارتباط با حال و روز ادبیات کودک می‌گوید: الان به نظرم ادبیات کودک آشفته بازار است به نظرم اکنون در دوران گذار هستیم و این دوره خواهد گذشت و در آینده اوضاع بهتر خواهد شد. اما بعد از پیروزی انقلاب اسلامی حرکت و تحول ایجاد شد و برای ما جوانان یک اعتماد به نفسی ایجاد شد. گروهی بودیم که در کیهان بچه‌ها کار می‌کردیم و به نوعی می‌توان گفت که کیهان بچه‌ها متولی ادبیات کودک بود. نویسندگان کیهان بچه‌ها از پیشگامان ادبیات کودک بودند و این گروه همه جا بودند.
مظفر سالاری پا را از این نیز فراتر گذاشت و گفت: از هر جهت که حساب کنیم باید یک وضعیت فوق‌العاده در حوزه کودک و نوجوان اعلام شود البته مسائل فرهنگی همه به هم وصل هستند. همه در حال فعالیت کج‌دار و مریز هستیم و در حال طی کردن این مسیر هستیم و کسانی که در حال تولید هستند، نیز با همین وضع پیش می‌روند.
اعلام وضعیت فوق‌العاده برای یک موضوع نشان از به شماره افتادن نفس‌ها دارد. ادبیات و به طور کلی کتاب کودک بدون حاشیه و هیاهو در کنج عزلت در حال دست و پا زدن است و مدیران و بالادستی‌ها هم برایشان این حوزه هنوز تبدیل به مسئله نشده است. چون فعالان این عرصه کمتر اهل دعوا هستند و آن هم به خاطر روحیه کودکانه‌شان است. مخاطبان این حوزه نیز که نمی‌توانند سهم خود را مطالبه کنند پس کسی دلش برای این حوزه نمی‌سوزد.
*غلبه ترجمه بر آثار تالیفی در حوزه کودک
حیدری ابهری به نویسندگان حوزه کودک نیز اشاره کرد و گفت: هر جنگی و جبهه‌ای برای خود سربازانی دارد و حال روز این عرصه [ادبیات کودک] را باید از حال و روز سربازان آن فهمید. مادر همه تحولات این است که یک نویسنده بتواند یک اثر درستی تولید کند. اکنون وضعیت به گونه‌ای است که سربازان ما به سختی کار می‌کنند، شما ببینید که تمام ریسک‌ها به گردن نویسنده است. نگاه کنید امروز اغلب ناشران ما روزگاری نویسنده بوده‌اند و روزی سرشان به سنگ خورده و سراغ نشر و کار اقتصادی رفته‌اند. باید به نویسندگان تخصصی رسیدگی شود، یعنی نویسنده کودک در حوزه مذهب، ادبیات داستانی، مطالب علمی و … داشته باشیم، وجود یک آدم تخصصی لازمه‌اش تمرکز است و او باید تامین شود تا بتواند تمرکز کند.
سالاری در بخش دیگری از سخنانش با اشاره وضعیت پدیدآورندگان کتاب کودک گفت: آنچه که برای پدیدآورندگان در کشور اتفاق افتاده این است که ترجمه در حال غلبه بر تالیف است و می‌بینیم که آثار خارجی با ارزان‌ترین قیمت ترجمه می‌شود و این موجب می‌شود که ذائقه مخاطب تغییر کند و آثار وطنی را نپسندد و این ناشی از تصمیم‌گیری‌های غلط ما است.
او اضافه کرد: وقتی یک رمان که در اروپا جایزه برده و شناخته شده با کمترین هزینه در اینجا ترجمه می‌شود و با همان تصاویر در داخل چاپ می‌شود دیگر چه توقعی است که یک رمان‌نویس داخلی با این مبالغ کار بنویسد. وقتی یک رمان حداقل یک سال و نیم زمان می‌برد چطور می‌توان کاری تولید کرد که با آن برابری کند خب هرگز نمی‌توان این کار را رقم زد. خب این موجب می‌شود که پدیدآورندگان وضعیت نامطلوبی داشته باشند و حتی برخی دست به کتاب‌سازی بزنند که جزو کارهای ضعیف است.
در هر صورت به بهانه روز جهانی کتاب کودک بد نیست که دوباره به کارنامه کرده‌های خودمان در سالی که گذشت نگاهی بیندازیم و خودمان را قضاوت کنیم که برای کتاب کودک چه کرده‌ایم؟
منبع: فارس