ایران و روندهای فناوری سال ۲۰۱۶

۱- تلفن‌های همراه: پیام‌رسان‌ها به مثابه سیستم عامل جدید

۴ پیام‌رسان پرطرفدار جهان ماهانه ۳ میلیارد کاربر فعال دارند و تقریبا ۵ برابر سایر اپلیکیشن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. به دلیل اینکه کاربران پیام‌رسان‌ها زمان زیادی را در این برنامه‌ها می‌گذرانند، شرکت‌ها برای ارتباط با مشتریان خود از این برنامه‌ها بیشتر از هر فناوری دیگری استفاده می‌کنند.

این شرکت‌ها به خوبی دریافته‌اند که پیام‌رسان‌ها بهترین راه برای ارتباط با مشتریان، معرفی محصولات جدید و چت کردن با خریداران است.

نکته مهم برتری بی‌چون و چرای فیسبوک در بازار پیام‌رسان‌هاست، از سه پیام‌رسان پرطرفدار سال ۲۰۱۵ دو برنامه فیسبوک مسنجر و واتس‌آپ متعلق به این شرکت است.

در ایران اما با توجه به محدودیت‌های دسترسی به فیسبوک و پیام‌رسان‌های متعلق به این شرکت، بازار پیام‌رسان‌ها به نوبت میان لاین، وایبر و تلگرام دست به دست شده، تا به امروز که طبق آمارها نزدیک به ۲۰ میلیون از صد میلیون کاربر تلگرام را ایرانی‌ها تشکیل می‌دهند.

چندی پیش وزیر ارتباطات در سخنانی طنزآمیز کوچ کاربران ایرانی از وایبر به تلگرام را بزرگترین مهاجرت تاریخ سایبری ایران خواند. واعظی در نشستی که برای همفکری اهالی ارتباطات کشور برای تقویت پیام‌رسان‌های داخلی تشکیل شده بود، خواستار توجه هر چه بیشتر کاربران ایرانی به پیام‌رسان‌های بومی مانند بیسفون شد. توجه‌‌ای که تاکنون با بی‌اعتنایی آنها مواجه شده است. از سوی دیگر حجم بالای کاربران ایرانی در تلگرام تغییر مدل کسب‌وکارها و روند بازاریابی شرکت‌ها را به امری غیرقابل اجتناب بدل کرده، به گونه‌ای که امروزه بازاریابی شبکه‌های اجتماعی روندی مسلط در بازاریابی اینترنتی ایران است.

۲- رسانه‌های دیجیتال: افزایش بات‌ها

رشد انفجاری تبلیغات برنامه‌ریزی شده یا Programmatic advertising در طی سال‌های اخیر درآمد تبلیغات را به مقدار زیادی افزایش داده است.

پیش‌بینی می‌شود که هزینه تبلیغات برنامه‌ریزی شده در آمریکا طی سال جدید به ۲۱ میلیارد دلار برسد. اما در این میان افزایش حضور بات‌(bot)ها در اینترنت و تقلید رفتار انسان‌ها از طرف آنها، بازدیدها و تبلیغات جعلی را درپی داشته است، این مورد به احتمال زیاد در سال ۲۰۱۶ گسترده‌تر از قبل انجام شود. این تبلیغات جعلی یا دروغین از طریق بات‌هایی که به دو دسته بات خوب و بات بد تقسیم بندی شدند، انجام می‌شود.

در این دسته‌بندی بات‌های خوب به راحتی برای سیستم و کاربران قابل شناسایی هستند. اما بات‌های بد، با تقلید رفتار کاربران و با هدف افزایش مخاطبان یک وبسایت و دریافت تبلیغات بیشتر فعالیت می‌کنند. این بات‌ها علاوه بر به سرقت بردن درآمد ناشی از تبلیغات، مخل کاربران حقیقی و مانعی بزرگ برای گسترش درآمد حقیقی تبلیغات می‌شوند.

این بات‌ها همچنین با دراختیار داشتن ۲۰ درصد از ترافیک اینترنت در سال میلادی گذشته، ۶.۵ میلیارد از بازار تبلیغات را تصاحب کردند.

۳- پرداخت‌های آنلاین موبایلی: ظهور EMV

در دوسال گذشته پرداخت‌های مالی که با موبایل در فروشگاه‌ها انجام شده سود سرشاری را نصیب اهالی این بازار کرده است.

گذار از کارت‌های مغناطیسی به سیستم‌های پرداخت هوشمند  EMV و راه‌اندازی کیف پول همراه (mobile wallet) دو عامل گسترش روزافزون پرداخت‌های آنلاین در آینده بسیار نزدیک خواهد شد.

شرکت‌های بزرگی همچون اپل، سامسونگ و گوگل با اتکا به این آینده درخشان هر کدام برنامه‌های مخصوص پرداخت‌های آنلاین خود را منتشر کرده‌اند.

با وجود اینکه در آمریکا مهاجرت از دستگاه‌های pos به سیستم‌های EMV (مخفف یورو، ‌مسترکارت و ویزاکارت) با مقاومت بسیار زیاد مغازه‌‌دارها و خرده‌فروشی‌های این کشور روبرو شده اما پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۱۹، ۶۵ درصد از مردم آمریکا حداقل یک بار پرداخت‌ با موبایل را تجربه کرده باشند.

مشابه مقاومت و سرسختی‌ مغازه‌داران آمریکایی در برابر استاندارد جدید EMV را در اقتصاد ایران شاهد هستیم. در حالی که سال ۸۳ بانک مرکزی خواستار مهاجرت بانک‌ها از کارت‌های مغناطیسی به سمت کارت‌های هوشمند شد اما بانک‌ها با آوردن بهانه‌هایی مانند آماده نبودن زیرساخت‌ها و گران بودن سخت‌افزارهای مورد نیاز، از اجرای این دستور سرپیچی کردند.

به گفته ناصر حکیمی، مدیر کل فناوری اطلاعات بانک مرکزی افزایش گوشی‌های هوشمند در کنار تاخیر در مهاجرت به EMV این فرصت را به وجود آورده است که مستقیماً کارت‌های موجود را روی گوشی هوشمند منتقل کنیم؛ به ‌طوری‌ که از این گوشی‌ها هم به عنوان کارت و هم به عنوان ابزار پذیرش استفاده و در هزینه‌های سرمایه‌گذاری برای مهاجرت صرفه‌جویی کنیم.

۴- اینترنت اشیاء : انقلاب صنعتی بعدی

تقریبا تمامی کسب‌وکارها و صنایع به خوبی موهبت اینترنت اشیاء و پیامدهای مثبت آن را درک کرده‌اند. کاهش هزینه‌ها، افزایش بهره‌وری، گسترش بازارهای جدید و عرضه محصولات جدید تنها بخشی از ثمرات مثبت این فناوری است. براین اساس تا سال ۲۰۲۰ نزدیک به ۵۰ میلیارد دستگاه به اینترنت متصل خواهند شد همچنین پیش‌بینی می‌شود تا پنج سال آینده شرکت‌های مختلف جهان ۳ تریلیون دلار در بحث اینترنت اشیاء سرمایه گذاری کنند. در ایران هم مدتی قبل شرکت ایرانسل از سرمایه‌گذاری ۱۰۰ میلیارد تومانی این شرکت در اکوسیستم اینترنت اشیاء ایران خبر داد. به گفته علی اکبر جلالی، عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت، ایران جزء پنج کشور صاحب فناوری اینترنت اشیاء در جهان است و درحال حاضر این رشته در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری در ایران تدریس می‌شود. دکتر جلالی که از مدیران این پروژه در ایران هم محسوب می‌شود، معتقد است که اینترنت اشیا یک انقلاب جدید و نوین در تکنولوژی فناوری اطلاعات و اینترنت است.

به تازگی هم معاون نوآوری و فناوری وزیرارتباطات از احداث پارک علم و فناوری با هدف فعالیت در بخش اینترنت اشیا خبر داده است. به گفته امیر حسین دوایی همه زیر ساخت های لازم برای فعالیت شرکت های بخش آی سی تی در این پارک ایجاد خواهد شد تا فعالان این بخش بتوانند در حوزه اینترنت اشیا که آینده آی سی تی جهان است فعالیت کرده و به توسعه آن در کشور بپردازند.

بیزینس اینسایدر با ارائه آمارهایی جالب توجه، ظرفیت‌های گسترده اینترنت اشیاء را در زمینه‌های مختلف اقتصادی و صنعتی بررسی کرده.

• انرژی: طبق پیش‌بینی‌ها ۵.۴ میلیارد دستگاه در سایت‌های استخراج نفت تا سال ۲۰۲۰ قرار خواهد داشت که سنسورهای مجهز به اینترنت در آن‌ها می‌تواند به کاهش آلودگی محیط زیست کمک کند. همچنین شرکت‌های بزرگ صنایع آب و برق قرار است تا ۴ سال آینده یک میلیارد کنتور هوشمند مجهز به اینترنت در ساختمان‌ها نصب کنند.
• کشاورزی: تخمین‌ها نشان می‌دهد که تجهیز دستگاه‌های کشاورزی به اینترنت با ۲۰ درصد رشد تا سال ۲۰۲۰ به ۷۰ میلیون دستگاه خواهد رسید این دستگاه‌ها می‌توانند به کشاورزان در زمینه افزایش کارآیی محصولات به آنها کمک کنند.
• مراقبت‌های بهداشتی : تا سال ۲۰۲۰ حدود ۶۴۶ میلیون دستگاه هوشمند کار مراقبت از سلامتی افراد را برعهده خواهند داشت.
• کارخانه ها: در حال حاضر ۳۵ درصد از کارخانه‌های صنعتی از سنسورهای هوشمند استفاده می‌کنند و ده درصد از مدیران کارخانه‌ها گفته‌اند که تا یک سال آینده از این سنسورها استفاده خواهند کرد.

۵- تجارت الکترونیک: نوآوری در حمل و نقل

تجارت الکترونیک همچنان به رشد خود ادامه می‌دهد اما چالش مهم در این حوزه شرکت‌های حمل و نقل و هزینه ارسال کالاست. بالا رفتن هزینه ارسال کالا باعث به وجود آمدن ابرخرده‌فروشانی همچون آمازون و وال‌مارت شده است.

در این حوزه شرکتی همچون usps (سازمان خدمات پستی و ایمیلی ایالات متحده) در ابتدای سال جدید میلادی قیمت خدمات خود را از ۱۰ تا ۳۰ درصد افزایش داد.

تجارت الکترونیک در ایران رشد خیره‌کننده‌ای را طی دوسال اخیر تجربه کرده است. در واقع فعالان مطرح این بازار توانسته‌اند با جلب اعتماد و اطمینان کاربران به خرید اینترنتی، اولین چالش مهم این تجارت را در ایران تا حدود زیادی برطرف کنند. اکنون آنها مانند همتایان خارجی خود با مسائلی همچون کاهش زمان ارسال کالا و پائین آوردن هزینه حمل‌ونقل آن روبرو هستند.