پایگاه خبری تحلیلی فناوری های نرم و فرهنگی رصد و تحلیلی بر وضعیت صنایع فرهنگی و خلاق
به گزارش فناوری فرهنگی، نزدیک به ۷۰ زن در روستای برکه خلف به کارهای هنری مشغول‌اند و دست‌ساخته‌های خود را در اتاقی که ژئوپارک قشم در اختیارشان گذاشته به فروش می‌رسانند و متوسط بین ۵۰ تا ۲۰۰ هزار تومان درآمد دارند.
ستاره‌ای از آسمان به زمین آمده و تلی از خاک به هوا برخاسته و شکل‌های عجیب و غریبی پدید آورده است. شکل‌هایی که در باور محلی به «دره ستارگان» معنا و هویت داده؛ دره‌ای که اهل علم،آن را حاصل فرسایش آب و خاک می‌دانند اما بومیان و اهالی روستای برکه خلف، تصوری جز این دارند.
اگر به قشم و دره ستارگان بروی، یا در آن نزدیکی سری به روستای برکه خلف بزنی، زنان و دخترانی را می‌بینی که سوزن‌دوزی می‌کنند و حصیر می‌بافند و صدف‌ها را به رشته می‌کشند و عروسک می‌سازند. نام کلی عروسک‌ها در گویش محلی دهتولوک است اما هر کدام به تنهایی اسم و رسم و اعتباری دارند. یا کودک‌اند یا مادرند. برخی‌شان باردار هستند و بعضی یک یا دو فرزند دارند.
آسیه چابک، یکی از زنانی است که در روستای برکه خلف زندگی می‌کند و چون بسیاری از زنان این روستا عروسک می‌سازد و سوزن‌دوزی می‌کند. یک روز در هفته نمایشگاهی برپا می‌شود و زنان، تولیدات خود را در آن به فروش می‌رسانند. علاوه بر این اتاقی هست که زنان روستایی، دست ساخته‌هاشان را در آن به نمایش می‌گذارند از بوریا و برقع و عروسک بومی گرفته تا شال و کوسن و رومیزی‌های رنگارنگ.
آن‌گونه که چابک می‌گوید، ۷۰ یا ۸۰ زن در روستای برکه خلف به گلابتون دوزی و جلوه دوزی و کارهای مختلف هنری مشغول هستند. همه این زن‌ها، کارهای خود را به اینجا می‌آورند و می‌فروشند و سهم خود را برمی‌دارند. سرپرست گروه، جمیله محمدزاده است و هر کدام از ما می‌دانیم فلان شال را چه کسی سوزن‌دوزی کرده یا این کوسن را چه کسی گلابتون دوزی کرده؛ پس هر کاری که فروخته شود می‌دانیم به کدام یک از این ۷۰ زن، چه مبلغی پرداخت کنیم.
«جلوه دوزی» سخت‌ترین کار زنان این منطقه است. چون همه کارها با دست و بدون کمک چرخ انجام می‌شود اما هر کدام از کارها مشتری خاص خود را دارد. بعضی گلابتون دوزی دوست دارند و برخی حصیربافی. حصیرها بیشتر از میناب می‌آید اما زنان روستای برکه خلف با شاخ و برگ درختان خرما سبد می بافند و به فروش می‌رسانند.
چابک می‌گوید: چند سالی است که زنان روستا، دهتولوک درست می‌کند. هر زنی در خانه خود عروسک می‌سازد و به فروش می رساند. برقع هم هست.
برقع ؛ روبندی که زنان هرمزگانی از آن استفاده می‌کنند. آن‌گونه که چابک می‌گوید: بعضی برقع‌ها خواص دارویی دارد و جلوی چروک صورت را می‌گیرند. داخل این برق‌ها از کرم ضد آفتاب استفاده شده است؛ این برقع‌ها، تغییر رنگ می‌دهند. سبز و زرشکی و مشکی می‌شوند. پارچه این برقع‌ها از هند می‌آید و زنان هرمزگانی که در روستای برکه خلف زندگی می‌کنند با پارچه‌های هندی برقع می دوزند.
از چابک درباره میزان فروش می‌پرسی و او با لبخند می‌گوید: خدا را صدهزار بار شکر. زمستان و عید که هوا خوب است و مسافر می‌آید فروش ما به روزی ۲۰۰ هزار تومان هم می‌رسد اما فروش ما در تابستان کمتر است. اما باز هم خدا را شکر. خودش، روزی‌رسان است.
او افسانه احسانی را می‌شناسد. کسی که با اجرای طرح «ترسیب کربن» در ایران، عروسک‌های بومی را ثبت ملی و برای بسیاری از زنان روستایی در قشم و قزوین و خراسان جنوبی کارآفرینی کرد. جذب دی اکسید کربن توسط گیاهان و کاهش اثر سوء گرمایش زمین، «ترسیب کربن» گفته می‌شود. این طرح، بخشی از برنامه سازمان ملل برای کاستن از میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای و حفاظت از محیط زیست است که با حمایت سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور از روستای حسین آباد در خراسان جنوبی شروع شده و به روستاهای چاه یک، چاه دو، همت آباد، تجمیر و… رسیده است.
احسانی رئیس هیئت مدیره موسسه «آوای طبیعت پایدار» می گوید: یکی از محصولات این طرح عروسک‌های بومی هستند که با هدف حفظ و احیای ارزش های طبیعی و فرهنگی مناطق با کمک تیم آوای طبیعت پایدار و توسط بانوان توانمند روستایی-عشایری باز تولید و احیا شده‌اند. در حال حاضر ۱۲ روستا در ۵ منطقه ایران در این طرح مشارکت داشته‌اند و ۷ روستا فعالانه در حال ساخت و عرضه عروسک‌های بومی هستند. عروسک‌های بومی منطقه بادرود نیز به همت خانواده رهگشای در موزه دکتر رهگشای به این طرح پیوسته‌اند.
احسانی با اشاره به این‌که عروسک‌های بومی علاوه‌بر درآمدزایی، نشان‌دهنده فرهنگ و آداب و رسوم یک منطقه هم هستند گفت: این عروسک‌های بومی، علاوه بر روایت زندگی زنان سختکوش روستایی، گوشه‌ای فراموش شده از فرهنگ و آداب و رسوم مردم منطقه را هم به معرض تماشا می گذارند و باورها، رسم‌ها و شیوه زندگی جوامع محلی را به خوبی نشان می‌دهند. در حال حاضر، ۷۰ زن در نقاط مختلف ایران به ساخت عروسک مشغول‌اند و ما در تلاش هستیم تا تعداد این زنان بالاتر رود.
منبع: مهر
