پایگاه خبری تحلیلی فناوری های نرم و فرهنگی رصد و تحلیلی بر وضعیت صنایع فرهنگی و خلاق
به گزارش فناوری فرهنگی، یکی از پدیده‌های نوینی که از ویژگی‌های درون‌متنی صفحات وب به شمار می‌رود، هایپرتکست است. ما نمونه هایپرتکست‌ها را در سایت‌هایی نظیر ویکی‌پدیا بسیار دیده و از آن استفاده کرده‌ایم. در دیکشنری مطالعات رسانه (dictionary of media studies) این مفهوم به دو گونه تعریف شده است:
2. شیوه‌ای است که تکنولوژی با استفاده از آن این امر را ممکن می‌سازد که مطالب را تولید و به آن دسترسی پیدا کرده و با مطالب قبل تعامل برقرار کنیم: بنا به این تعریف هایپرلینک در زمره تکنولوژی‌های نوین است که سه ویژگی مهم تولید محتوا، دسترسی و تعامل را داراست. در ادامه هر کدام از این گزاره‌ها را بررسی خواهی کرد.
رفتاری خاصِ اینترنت!
هایپرلینک‌ها را اختراع مهمی در دنیای وب می‌دانند، زیرا شما را در مدیریت محتوا در دریای اطلاعات اینترنتی کمک می‌کنند. اگر بخواهیم فرهنگ فضای سایبر را برشماریم، حتما هایپرلینک یکی از این فرهنگ‌ها هستند. هایپرلینک‌ها هم به مدیران سایت ها کمک می‌کنند تا جست‌وجوی صفحات خود را در موتورهای جست‌وجو راحت‌تر کنند و هم به مخاطبان کمک می‌کند تا در دنیای اطلاعات راحت‌تر سیاحت کنند. «هایپرلینک‌ها به همراه موتورهای جست‌وجو ما را قادر می‌سازند فقط با کلیک‌کردن روی لینک‌ها در سراسر شبکۀ جهانی وب حرکت کنیم و بین صفحات و سایت‌های مختلف جابه‌جا شویم. بنابراین، شبکۀ جهانی وب کلید دسترسی، مدیریت، ارتباط، تولید و مصرف اطلاعات در اینترنت است.»
هایپرلینک تدارکی در فضای مجازی است که با آن می‌توان در فضای سایبر بدون اتلاف وقت از صفحه‌ای به صفحه دیگر رفت. هایپرلینک برای روزنامه‌نگاری در فضای اینترنت نیز قابلیت مهمی است. برخی از خبرها در دنیای روزنامه‌نگاری شرح و توصیف اخباری که در گذشته اتفاق افتاده است. یعنی اخباری در با استفاده از خبری دیگر شکل می‌گیرند یا خاصیت تکمیل‌کنندگی دارند. در این اخبار یادآوری سابقه‌ای از خبر گذشته برای مخاطب لازم است. در روزنامه‌های چاپی برای ذکر سابقه خبر، قسمتی را اختصاص می‌دادند که متن خبر را با محدودیت‌هایی روبه‌رو می‌کرد. هایپرلینک این امکان را فراهم می‌آورد تا از دروازه کلمات به شهر خبر اصلی سفر کنیم.
پنجره‌ای به هر سو و تودرتو
گاهی هایپرتکست‌ها برای توضیح درباره اجزای یک متن به کار می‌رود. دراین‌بین می‌توان به برخی از ویژگی‌هایی که هایپرتکست داراست و در تعریف فوق اشاره شد، پرداخت تا به ماهیت این تکنولوژی بیشتر پی ببریم:
1. تولید محتوا: برخی از سایت‌ها نظیر ویکی‌پدیا، این امکان را برای مخاطبان خود ایجاد می‌کنند، که در صورت نیاز در تولید و انتشار محتوای سایت، دخالت داشته باشند. کاربران این سایت‌ها اطلاعات تکمیلی هر مورد را با استفاده از دانش خود، به‌روز می‌کنند و علاوه بر این در اختیار دیگر کاربران نیز قرار می‌دهند.
2. دسترسی: بسیار برای شما اتفاق افتاده است در حال مطالعه متنی هستید که در آن از واژه‌های ناآشنا و یا تخصصی استفاده شده است و شما لازم دارید برای اینکه از محتوای مطلب به‌طور دقیق بهره ببرید، نسبت به آن واژه ناآشنا و یا اصطلاح تخصصی آگاهی پیدا کنید. سابقاً، برای این کار شما از دیکشنری‌های عمومی یا تخصصی استفاده می‌کردید. اما هایپرتکست‌ها این امکان را به وجود آورده است که شما در عین مطالعه یک متن نسبت به واژه‌های مرتبط با آن متن اطلاعاتی را به دست آورید. از سویی دیگر، در برخی از متون مواردی ذکر شده است که برای شما جالب است. هایپرتکست‌ها با در نظر گرفتن این احتمال که کدام اطلاعات می‌تواند در اختیار مخاطب قرار گیرد، واژه‌هایی را برای شما به‌صورت هایپرتکست قرار می‌دهند تا شما از آن‌ها استفاده کنید.
3. تعامل: مدل ارتباطی حاکم در تکنولوژی‌های نخستین ارتباطی، مدل عمودی بود به این معنی که ابزار های تکنولوژی های ارتباطی، ابزاری در اختیار کارمندان رسانه بشمار می رفتند و صرفاً آن‌ها بودند که محتوای مدنظر را تولید و منتشر می‌کردند. در این مدل مخاطبان صرفاً مصرف‌کنندگان بی‌اختیار محتوای رسانه‌ها بودند. با توسعه تکنولوژی‌های نوین ارتباطی و جهش مدل ارتباطی از مدل عمودی به مدل افقی که در آن مباحثات در بین مردم صورت می‌گرفت و توسط آن‌ها ایجاد می‌شد، این ابزار ماهیت تعاملی به خود گرفتند و رقابت کارمندان رسانه بر سر امکانات تعامل بیشتر برای مخاطبان بود. در این مدل مخاطبان به‌عنوان مشارکت‌کننده در تولید محتوا در نظر گرفته می‌شدند و بعلاوه این امکان برای آن‌ها وجود داشت که به تعامل با سایت و سایر افراد بپردازند.
آینده هایپرتکست‌ها
در برخی از کتب مربوط به نظریه‌های نوین ارتباطی، این احتمال مطرح شده است که در آینده کاربرد هایپرتکست‌ها افزایش پیدا کند و ما شاهد حضور این تکنولوژی نوین در سایر ابزار رسانه‌ای نیز باشیم. آنچه در رابطه با هایپرتکست‌ها حائز اهمیت است، توان انتخاب و کنشگری فعال مصرف‌کنندگان رسانه‌ای است. چنین وضعیتی این معنا را برای ما ایجاد می‌کند که شهروندان خلاف سابق، خود تولیدکنندگان رسانه‌ای هستند و رسانه‌های نوین بخش مهمی از زندگی آن‌ها شده است. بنابراین چاره‌ای نیست که در فضای عمومی کشور، ما نیز به این سو حرکت و امکان تعامل بیشتر برای مخاطبان را در این فضا ایجاد کنیم.
در آینده، بهره‌گیری از امکانات فضای هایپرلینک جزئی جداناپذیر از جریان تبادل اطلاعات در فضای مجازی خواهد شد؛ فضایی سیال از انتقال اطلاعات و اخبار و مقالات. هایپرلینک به دسته‌بندی داده‌ها کمک می‌کند؛ ما شاهد هستیم که این قابلیت به شبکه‌های اجتماعی نیز راه یافته است. با توجه به ویژگی های خاصی که هایپرتکست ها دارند و حجم روزافزون کاربران شبکه های اجتماعی، برای جلوگیری و کاهش سوء استفاده هایی که از هایپرتکست ها می شود، باید به سمت آموزش استفاده صحیح از هایپرلینک‌ها حرکت کنیم.
