صفوی: کمیک استریپ ایران حال خوشی ندارد/ حکایت کمیک‌هایی که رنگ چاپ نمی‌بینند

سیدمسعود صفوی، اظهار کرد: کمیک استریپ در معنای امروزی‌اش بعد از شکل‌گیری و تکامل نسبی صنعت چاپ یعنی میانه قرن نوزدهم امکان بروز و ظهور پیدا کرده است. قبل از آن دست‌کم در کشور ما شکلی از کمیک استریپ به معنای داستان مصور دیده می‌شده است. پرده‌های نقالی و تابلوهای قهوه‌خانه‌ای چندبخشی می‌توانند شکل خامی از کمیک استریپ باشند ولی به خاطر این‌که تعداد افراد باسواد کم بوده است نقال، بخش گفتارها را که حالا توی بالن نوشته می‌شود، نقل می‌کرده است. حتی بعضی از سنگ‌نگاره‌های بسیار کهن و متعلق به باستان ایران هم از برخی تکنیک‌های کمیک استریپ بی‌بهره نیست.

مدیر مرکز مطالعات و تولیدات فیلم انیمیشن حوزه‌ هنری، میزان مخاطبان کمیک استریپ را به همان اندازه تنوع جامعه کتاب‌خوان عنوان کرد و گفت: این‌طور نیست که به دلیل غلبه نقاشی، کمیک استریپ فقط برای بچه‌ها باشد و درواقع برخی کمیک استریپ‌ها اساساً مناسب این گروه سنی نیستند ولی می‌شود گمان برد کودکان و نوجوانان بیشتر از بزرگسالان کمیک استریپ می‌خوانند.

به گفته وی سرعت انتقال داستان که با تصویر انجام می‌شود و خواننده کم‌صبر را خیلی سریع به اصل داستان می‌رساند، از مهم‌ترین جذابیت‌های کمیک استریپ است. ضمن این‌که در یک کمیک استریپ خوب خواننده با گردش در تصویر، به جست‌وجو و کشف مشغول می‌شود که بسیار جذاب است.

صفوی با بیان اینکه در کشور ما کمیک استریپ هیچ‌وقت جدی گرفته نشده و این موضوع بسیار عجیب است، گفت: پیش از انقلاب اسلامی، چاپخانه مجهزی برای نشر کمیک استریپ‌های ترجمه شده راه‌اندازی شد ولی متأسفانه سیر وقایع طوری نبوده است که منجر به شکل‌گیری صنعت «کمیک بوک» شود. این در حالی است که می‌توان از کمیک بوک به‌عنوان صنعتی با چرخه پراشتغالی از تولید و توزیع و با گردش مالی شگفت‌آور یاد کرد. به نظر می‌رسد یکی از دلایل رونق اندک این صنعت در ایران، این است که در بین برخی افراد مؤثر در تصمیم‌سازی فرهنگی، این صنعت، غربی و ذاتاً ضد ارزش‌ جاافتاده است. به گمانم مهم‌ترین دلیل این تصور این است که راه‌اندازی این چرخه نیاز به منابع مالی بسیاری دارد و نیازمند سرمایه‌گذاری چشم‌گیر است اما سودآوری آن نیازمند صبر و شکیبایی است و البته ما مردم چندان صبوری نیستیم. از طرفی بی‌دغدغگی سیاست‌گذاران فرهنگی در این‌باره نیز بسیار تاثیرگذار است.

تهیه‌کننده مجموعه‌ انیمیشین «دهکده‌ شادی» ادامه داد: متأسفانه کمیک استریپ در ایران حال خوشی ندارد. همچنان ما به‌طور پررنگی مصرف‌کننده کمیک استریپ هستیم. کارهای جسته‌گریخته‌ای هم که انجام شده است، با وجود موفقیتشان به موفقیت درخوری در صنعت نشر ما نرسیده‌اند. یکی از کارهای ارزنده این حوزه «داستان عاشورا» با تصویرگری آقای پرویز اقبالی است که به پنج زبان غیرفارسی هم ترجمه و منتشرشده است ولی شما کار دومی از آقای اقبالی نمی‌بینید. جای تأسف است. یا کتابی که آقای شریفی آل‌هاشم درباره شهید برونسی آماده کرده است ولی متأسفانه هنوز رنگ چاپ را ندیده است. خود ما هم در مرکز مطالعات و تولیدات فیلم انیمیشن حوزه‌ هنری هزار و 500 صفحه کمیک بوک درباره امام خمینی، دفاع مقدس، پهلوانان ایران و یکی دو موضوع فانتزی آماده انتشار داریم که امیدوارم بالاخره روزی چاپ شود.

به گفته مدیر مرکز مطالعات و تولیدات فیلم انیمیشن حوزه‌ هنری، تولید کمیک استریپ نیازمند یک کارتیمی است و انجام کار گروهی در بین نسل جدید بسیار راحت‌تر از گذشته است؛ به عنوان مثال تیم والیبال ایران بالاخره توانست به المپیک برود و این موفقیت بازتابی از ظرفیت‌های نسل جدید برای کار تیمی است.

وی در ادامه به ظرفیت داستان‌ها و روایت‌ها و اسطوره‌های ایرانی مانند هزار و یک‌ شب، کلیله‌ و دمنه و شاهنامه، برای کمیک شدن اشاره کرد و گفت: ما منابع غنی‌ای داریم که می‌توانند کمیک استریپ شوند. مهم‌ترین تکنیک و روش برخورد با داستان و روایت این است که متناسب با داستان بایستی برای آن طراحی تجسمی انجام شود و البته قبل از آن داستان باید به ‌نوعی کارگردانی شود.

صفوی بیان کرد: می‌توان از ظرفیت کمیک برای انتقال پیام‌ها و مفاهیم آموزشی نیز استفاده کرد چراکه جذابیت آموزش همراه هنر همیشه بیشتر از آموزش مستقیم بوده است؛ مثلاً شما فرض کنید داستان مصور تاریخ دوره ایلخانی جذاب‌تر است یا مقاله‌ای درباره تاریخ ایلخانی.