اسباب‌بازی؛جشنواره‌ای نه‌چندان ملی و حلقه‌های مفقوده

به گزارش فناوری فرهنگی، دومین جشنواره ملی اسباب‌بازی با مشارکت بیش از ۶۰ تولیدکننده، طراح و واردکننده و موسسه‌های فرهنگی و خیریه‌های مرتبط با کودکان از 18 تا 22 مرداد در سالن حجاب کانون فکری فرهنگی کودک و نوجوان برگزار شد. اسباب‌بازی و عروسک‌هایی که در دومین نمایشگاه ملی بازی و اسباب‌بازی در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به مخاطبان ارائه شده است، اکثراً چینی بودند به‌گونه‌ای که در کنار آن‌ها نیز تولیداا نیز داشته باشد.

ستاد خبری دومین نمایشگاه ملی بازی و اسباب‌بازی از این مهم خبر داده بود که «برنامه بازید گروهی دانش‌آموزان از نمایشگاه طراحی شده و به همه این دانش‌آموزانی که به این روش از نمایشگاه بازدید کنند، کارت اعتباری خرید با تخفیف 15 درصدی اهداء می‌شود»، اما متأسفانه این مهم در برخی از غرفه‌ها عملیاتی نشد.تی از کشور خودمان هم مشاهده می‌شد، اما همین تولیدات هم برگرفته از کاراکتر و شخصیت‌های غربی بود. و این بار دیگر یادآوری می‌کند که ما با فقدان شخصیت ایرانی مواجه هستیم. علاوه بر این حقیقت تلخ، متأسفانه حوزه اسباب‌بازی، از نبود متولی و مرجع نیز رنج می‌برد، واحدی که بر عملکرد تولیدی‌‌ها و کارخانه‌های تولید اسباب‌بازی نظارت کند و قدرت حمایت و پشتیبانی از تولیدکننده ر

در این نمایشگاه علاوه بر ارائه اسباب‌بازی و بازی‌های فکری برخی از غرفه‌ها به فروش کتاب پرداختند که غرفه «پرورش کودک دو زبانه (من و مامان)» یکی از آن بود. در این غرفه کتاب‌های بسیاری در حوزه ادبیات کودک و نوجوان به زبان انگلیسی به بازدیدکنندگان ارائه شد که کتاب «دیدار با قهرمانان و افراد شرور (اسپایدرمن 3)»، یکی از این آثار بود. در بخشی از پشت جلد این کتاب نوشته شده است: «پیتر پارکر ازآن‌جهت که دوستان خوبی در زندگی دارد، انسان خوشبختی است و او خیلی خوش‌شانس است که با قهرمانی همانند مرد عنکبوتی دوست است». اتفاق عجیب‌تر اینکه در این نمایشگاه کتابی با تصاویر نامناسب برای گروه سنی کودک وجود داشت که به نظر می‌رسد غفلت‌های نظارتی شامل آن شده است و کتاب‌های خارجی زبان را با همان تصویر و سبک زندگی غربی در بین کودکان و نوجوانان کشور توزیع می‌کنند.

گزارش‌ها حاکی از آن است که هنوز هم فرهنگ مهجور است و مسئولان غفلت و بی‌توجهی در این حوزه را سرلوحه همه کارهایشان قرار داده‌اند. هنوز هم «باربی»، «مرد عنکبوتی»، «بت‌من»، «اسپایدرمن» و «انگری بردز» الگویی برای کودکان و نوجوانان ما هستند، بدون اینکه ما حتی تلاش کوچکی برای جلوگیری از فروش آن‌ها در نمایشگاه‌های داخلی داشته باشیم.

در این جشنواره سعی شده بود که صرفاً از اسباب‌بازی و تولیداتی که متناسب با فرهنگ ایرانی-اسلامی است استفاده شود، اما در حقیقت کمتر اسباب‌بازی مشاهده می‌شد که متناسب با فرهنگ-ایرانی اسلامی باشد. اکثر غرفه‌داران نیز از عدم حمایت دولت و ارگان‌ها سخن می‌گفتند و بیان می‌کردند که فعالیت خود را به‌صورت خودجوش و با هزینه شخصی شروع کرده‌اند.

با نگاهی به میزان واردات اسباب‌بازی از دیگر کشورها به‌خصوص کشور چین به ایران درمیابیم که علت عدم فعالیت قوی در حوزه اسباب‌بازی داخلی در کشور چیست و مشخص نیست که همین تعداد معدودی که تولیدات مناسبی برای قشر کودک دارند تا چه زمانی می‌تواند کار خود را ادامه دهند.

کارشناسان معتقدند یکی دیگر از مشکلات در حوزه اسباب‌بازی نبود پیوست فرهنگی در این موضوع است. برای نمونه وقتی عروسکی با زحمت فراوان تولید می‌شود کودک هیچ شناخت و قرابتی با آن ندارد برای همین اشتیاقی برای استفاده از آن ندارد؛  این امر آن‌قدر مهم بوده است که سال 92 رهبر معظم انقلاب در دیدار با اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی ضمن توصیه‌های مختلف، موضوع اسباب‌بازی‌های کودک و نوجوان را امری مهم در تهاجم فرهنگی دانستند. اکنون سه سال از بیانات رهبری می‌گذرد و به جرات می‌توان گفت اقدام اساسی در این حوزه توسط دولت و دیگر ارگان‌ها انجام نشده است.

همچنین در این جشنواره در سه بخش «مجوز تولید»، «ایده بازار» و «طرح‌های ثبتی» به برگزیدگان جوایزی به شرح زیر اهدا شد.

رتبه	طرح / شرکت	جایزه جشنواره	جایزه سایر ارگان‌های حامی
بخش مجوز تولید
رتبه‌ اول	شرکت «بازی تا»	تندیس جشنواره لوح تقدیر جشنواره پنج هزار هولوگرام رایگان یک میلیون تومان وجه نقد	صندوق کارآفرینی امید در این بخش متعهد شد چنانچه پنج نمایندگی فروش در سراسر کشور دایر کند، به هر نماینده 100 میلیون تومان وام تخصیص دهد
رتبه‌ دوم	شرکت «سورنا»	لوح تقدیر جشنواره سه هزار هولوگرام رایگان 750 هزار تومان
بخش ایده بازار
رتبه‌ سوم	طرح «آجرنما»	لوح تقدیر جشنواره دو هزار هولوگرام رایگان 500 هزار تومان وجه نقد	اداره کل آموزش‌های شهروندی به این اثر 500 هزار تومان اهدا کرد
تقدیری اول	طرح «تخته حرکتی رشد»	لوح تقدیر جشنواره ثبت رایگان پنج هزار هولوگرام رایگان	اداره کل آموزش‌های شهروندی به این اثر 250 هزار تومان اهدا کرد
تقدیری دوم	روز زنگ	لوح تقدیر جشنواره ثبت رایگان سه هزار هولوگرام رایگان
تقدیری سوم	هوچین	لوح تقدیر جشنواره ثبت رایگان دو هزار هولوگرام رایگان
تقدیری چهارم	حرکت و هوش	لوح تقدیر جشنواره ثبت رایگان یک هزار هولوگرام رایگان
طرح‌های ثبتی
گروه حرکتی – مهارتی
رتبه‌ اول	تیمه توپ	تندیس جشنواره لوح تقدیر جشنواره پنج هزار هولوگرام رایگان یک میلیون تومان وجه نقد	ستاد‌ توسعه فناوری‌های نرم و هویت‌ساز وام 100 میلیون تومانی، صندوق کارآفرینی امید وام 6 میلیون تومانی و اداره کل آموزش‌های شهروندی نیز 500 هزار تومان را به‌عنوان جایزه‌ تقدیم برگزیده‌ی اول کردند
رتبه‌ دوم	مجموعه بازِی‌های دانا	لوح تقدیر جشنواره سه هزار هولوگرام رایگان 750 هزار تومان	صندوق کارآفرینی امید وام 5 میلیون تومانی را به این برگزیده اختصاص داد
رتبه‌ سوم	پرتاگوی	لوح تقدیر جشنواره دو هزار هولوگرام رایگان 500 هزار تومان وجه نقد	صندوق کارآفرینی امید وام 4 میلیون تومانی را به این برگزیده اختصاص داد
گروه آموزشی و کمک‌آموزشی
رتبه‌ اول	منو بساز	تندیس جشنواره لوح تقدیر جشنواره پنج هزار هولوگرام رایگان یک میلیون تومان وجه نقد	ستاد توسعه‌‌ فناوری‌های نرم و هویت‌ساز وام 70 میلیون تومانی، صندوق کارآفرینی امید وام 6 میلیون تومانی را به‌عنوان جایزه‌ تقدیم برگزیده‌ی اول کردند
رتبه‌ دوم	مکعب‌های خلاقیت ترافیکی	لوح تقدیر جشنواره سه هزار هولوگرام رایگان 750 هزار تومان	اداره کل آموزش‌های شهروندی به این اثر یک میلیون تومان اهدا کرد
گروه فکری
رتبه‌ اول	تبدیل‌شونده‌‌ چوبی	تندیس جشنواره لوح تقدیر جشنواره پنج هزار هولوگرام رایگان یک میلیون تومان وجه نقد	ستاد توسعه‌‌ فناوری‌های نرم و هویت‌ساز وام 50 میلیون تومانی را به‌عنوان جایزه‌ تقدیم برگزیده‌ی اول کرد
رتبه‌ دوم	جورچین چرخنده	لوح تقدیر جشنواره سه هزار هولوگرام رایگان 750 هزار تومان
رتبه‌ سوم	با هم بسازیم	لوح تقدیر جشنواره دو هزار هولوگرام رایگان 500 هزار تومان وجه نقد
گروه فرهنگی – هنری
رتبه‌ اول	مقواسازه	تندیس جشنواره لوح تقدیر جشنواره پنج هزار هولوگرام رایگان یک میلیون تومان وجه نقد
رتبه‌ دوم	یک خانه صد قصه	لوح تقدیر جشنواره سه هزار هولوگرام رایگان 750 هزار تومان
رتبه‌ سوم	عروسک‌های پارچه‌ای پونه و پویا	لوح تقدیر جشنواره دو هزار هولوگرام رایگان 500 هزار تومان وجه نقد
گروه الکترونیکی و رایانه‌ای
رتبه‌ اول	مکاترون	تندیس جشنواره لوح تقدیر جشنواره پنج هزار هولوگرام رایگان یک میلیون تومان وجه نقد

اولین مطلبی که ممکن است پس از دیدن این جوایز به ذهن برسد، این است که جایزه‌ای بین 250 هزار تومان تا یک میلیون تومان برای کسی که ایده پردازی می‌کند بسیار مضحک است. خصوصاً وقتی این ایده پردازی بتواند منشأ رشد و تربیت فرهنگی کودکان باشد و بعلاوه منجر به رشد اقتصادی و حتی کارآفرینی شود. این بی‌توجهی یا کم‌توجهی شاید بزرگ‌ترین نقدی باشد که بتوان به سیاست‌گذاران حوزه‌ی بازی و اسباب‌بازی وارد کرد.

ستاد توسعه فناوری‌های نرم و هویت‌ساز به‌عنوان یکی از متولیان توسعه زیرساخت‌های صنعت اسباب‌بازی که از آغاز رویکرد مثبتی به حمایت از شرکت‌های فناور این حوزه داشته است، به‌طور فعال در این جشنواره حضور داشت. ازجمله اقدامات ستاد در راستای بهتر برگزار شدن این رویداد حضور کارشناسان ستاد در نشست «تعریف شاخصه‌های دانش بنیانی در صنعت اسباب‌بازی» و تبیین این موضوع برای شرکت‌ها و فعالان این حوزه بود. از دیگر اقدامات ستاد نیز می‌توان به حمایت ستاد از برخی شرکت‌های پیشروی این حوزه جهت معرفی توانمندی‌های خود اشاره کرد.

در کنار حمایت‌هایی که از سوی «ستاد توسعه‌ فناوری‌های نرم و هویت‌ساز»،  «صندوق‌ کارآفرینی امید» و « اداره ‌کل آموزش‌های شهروندی» از برخی برگزیدگان صورت گرفت، حمایت تبلیغاتی نیز به نظر جای تاًمل داشت. زیرا معرفی محصولات و ایده‌های برتر از طریق دستگاه‌های تبلیغاتی و رسانه‌ها، آن‌هم به‌طور رایگان(!) می‌تواند کمک بسیاری به رشد و توسعه‌ی ایده‌های برتر باشد که دست‌کم با اسباب‌بازی‌هایی که دائماً با انیمیشن‌های خارجی رسانه‌ی وطنی تبلیغ می‌شوند، راهی برای رقابت داشته باشد. بنابراین خود جایزه و حمایت بزرگی محسوب می‌شود.

ما در خروجی این جشنواره حتی بروشور یا کاتالوگی نمی‌بینیم که به معرفی بازی‌ طراحان شرکت‌کننده یا حتی طرح‌های برتر پرداخته باشد و متأسفانه در هیچ‌کدام از خبرگزاری‌ها نیز چنین اتفاقی نیفتاد. متأسفانه نه معرفی و نه حتی تصویر مستندی از اسباب‌بازی‌های برتر تولیدکنندگان داخلی منتشر نشده است. شاید تنها متولی صنعت اسباب‌بازی در کشور را در حال حاضر «دبیرخانه شورای نظارت بر اسباب‌بازی» بدانیم، اما پس‌ازاینکه سری به سایت آن می‌زنیم بسیار ناامید می‌شویم. چراکه هیچ اثری از نظم، جدیدت، پیگیری و یا آمار به‌روز از رصد صنعت اسباب‌بازی کشور در سایت دیده نمی‌شود و این اوج بی‌توجهی و بی‌برنامگی در این حوزه و مایه‌ی تأسف است.

در گفت‌وگو با عضوی از یک شرکت دانش‌بنیان تحقیقاتی، که در زمینه‌ی تبدیل دانش به محصول در حوزه‌های مختلفی فعالیت می‌کند، بیان شد که این مجموعه در نظر داشت در زمینه‌ی طراحی و تولید اسباب‌بازی‌های الکترونیکی پرنده فعالیت‌هایی را آغاز کند، بنابراین درباره‌ی بازار و هزینه‌ی تولید اسباب‌بازی دست به بررسی و تحقیق زد. ولی متأسفانه هزینه‌ی تولید این نوع اسباب‌بازی‌ها به‌قدری زیاد بود که پیش‌بینی نمی‌شد خانواده ایرانی استقبالی از این محصول کند و این در حالی بود که اسباب‌بازی‌های هم‌رده که از چین وارد می‌شدند با قیمتی بسیار ارزان‌تر در بازار وجود داشتند. بنابراین حتی ورود به این حوزه نیز برای این مجموعه‌ی دانش‌بنیان توجیه اقتصادی نداشت.

واضح است که در چنین شرایطی، مسدود کردن راه‌های واردات اسباب‌بازی و هم‌زمان حمایت‌های مالی و تبلیغاتی دولت و ارگان‌های مسئول و مرتبط با صنعت اسباب‌بازی، برای تشکیل، بقا و رشد یک مجموعه‌ی مبتکر و مولد در صنعت اسباب‌بازی امری بدیهی و ضروری است. بعلاوه صرف هزینه، وقت و انرژی بسیار برای خلق شخصیت‌های مناسب برای کودک ایرانی که متناسب با فرهنگ و نیز اهداف ملی-مذهبی باشد، امری حیاتی است. حلقه‌ی مهم دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد، معرفی غیرمستقیم شخصیت‌های خلق‌شده در قالب انیمیشن و –در نمونه‌ی کم‌هزینه‌تر آن- پی‌نما است. هرچند باید گفت هیچ‌یک از این موارد بدون ورود یک مرجع قوی و جدی محقق نخواهد شد.

نویسنده: جلال جلالی

منابع:

http://www.farsnews.com

http://www.mehrnews.com

http://dana.ir

http://www.toycouncil.com

http://stdc.isti.ir