پایگاه خبری تحلیلی فناوری های نرم و فرهنگی رصد و تحلیلی بر وضعیت صنایع فرهنگی و خلاق
به گزارش فناوری فرهنگی، عروسک «فولا» در سال ۱۹۹۹ توسط شرکت «نیوبوی» ساخته شده و در سال ۲۰۰۳ وارد بازارهای سوریه و جهان عرب شده است. نام عروسک «فولا»، با تلفظ عربی فُلَه، برگرفته از گل خوشبوی عربی (گل یاس) روییده شده در منطقه شامات است.
خیلی‌ها این عروسک یازده و نیم‌اینچی را رقیب «باربی» می‌دانند اما تنها تفاوت میان این دو عروسک نوع پوشش و سبک زندگی آنها است. «فولا» از لحاظ شکل ظاهری و لاغری کاملا به «باربی» شباهت دارد. حتی در نوع رنگ پوست و چشمان هم هیچ تغییری در آنها ایجاد نشده و اندام او همانند مانکن‌ها است و سفیدپوست هستند.
در دنیای عرب این عروسک با عنوان «باربی عربی» هم شناخته می‌شود. تنها موضوعی که «فولا» را از «باربی» متمایز می‌کند نوع پوشاک او است که لباس‌های عربی پوشیده همانند چادر بر تن دارند، نوع پوشش این عروسک در خانه و بیرون متفاوت است. «فولا» زمانی که از خانه بیرون می‌رود، لباس‌های طبق عرف اسلامی می‌پوشد.
«فولا» از هر قوم و قبیله‌ای همچون کشورهای مصر، هند، چین، اندونزی، آفریقای جنوبی، مغرب و امارات برایش لباس‌های گوناگون طراحی شده است.
لوازم شخصی و متفاوت «فولا»
سبک زندگی متفاوت «فولا» در داشتن لوازم شخصی هم محسوس است. «باربی» در داشتن لوازم شخصی، داشتن خانه و لوازم شغل‌های متفاوت، همه چیز در اختیارش قرار دارد و می‌توانیم او را در نقش تمام شغل‌ها شاهد باشیم. اما فولای عربی براساس طراحان او می‌تواند در دو شغل معلمی و پزشکی ظاهر شود، زیرا این دو شغل در فرهنگ اسلامی آنها برای زنان قابل پذیرش است.
از مجموعه‌های ساخته شده همراه با عروسک «فولا» چتر، ساعت، دوچرخه، دوربین، صندلی‌های بادی، چادر نمازهایی با رنگ‌های گوناگون هستند. از همین رو، پدران و مادران مسلمان اعتقاد دارند که دخترانشان همراه با عروسک‌های «فولا» تشویق به داشتن حجاب می‌شوند. البته «فولا» بعد از عروسک‌های «سارا» به بازار عرضه شد که توفیقات آن نسبت به سارا بیشتر بوده است.
پدران و مادران عرب ازجایگزین شدن «فولا» به جای عروسک‌های «باربی» اظهار خوشحالی کردند زیرا زمانی‌که کودک‌شان با عروسک‌های فولا بازی می‌کنند، یاد می‌گیرند که باید چادر سر کنند و در کنار خرید و سرگرمی، به نیایش هم بپردازند.
«فولا» همانند «باربی» خواهر و برادر و چند دوست دارد اما او همانند «باربی» نمی‌تواند وارد رابطه عاشقانه شود زیرا این امر برخلاف عرف اسلامی است. «فولا» با اطرافیانش در تعامل خوبی است و خواهر و برادرش را راهنمایی می‌کند.
فروش در بازار جهانی
به گزارش نیویورک تایمز عروسک فولا پس از عرضه در بازار به سرعت تبدیل به پُرفروش‌ترین عروسک در خاورمیانه شد و تا سال ۲۰۰۶ در کشورهای عربی حدود ۲ میلیون فروش داشته است.
در گزارش این روزنامه امریکایی آمده است: «تقریبا غیرممکن است که از مغازه‌ای در سوریه، مصر، اردن یا قطر رد شوید و با خوردنی های فولا یا آدامس فولا روبرو نشوید.
در اینجا دختربچه ها ذهن شان مشغول فولا است و پدرمادرهای محافظه کار که مایل نیستند برای دخترانشان باربی بخرند از اینکه برای عروسکی که جانماز دارد هزینه می کنند خوشحال اند.» [ Newyork Times]
«فولا» در بازار عربستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس با چادر مشکی و روسری عرضه شده است اما در دیگر بازارها چادر به سر ندارد چراکه طراحان آن قصد نداشتند فقط یک مدل سخت گیرانه را مطرح کنند. برای کشورهای معتدل‌تر «فولا» یک روسری روشن و دامنی بلند دارد که تا زیر زانویش را می‌پوشاند، همان‌طور که مسلمان‌ها به طور سنتی لباس‌های پوشیده به تن می‌کردند. همچنین «فولا» گاهی اوقات لباس آستین کوتاه می‌پوشد اما هرگز لباس بی‌آستین ندارد.
تبلیغات فولا در کشورهای عرب
سایت «فله»، باربی عربی را این‌گونه معرفی می‌کند: «دختری است ۱۶ ساله که ویژگی‌های جسمی و اخلاقی‌اش عربی است. زندگی کردن و یادگیری را دوست دارد. به پدر و مادرش نیکی می‌کند وبا خانواده و دوستانش مهربان است. با دقت به حرف‌های دوستانش گوش می‌دهد و به اطرافش توجه دارد و مراقب دو برادر دوقلویش «نور» و «بدر» است و در مقابل رفتارهای بچه گانه برادران کوچک‌اش صبور است. او همچنین عاشق کتاب خواندن، دانستن است و در اوقات فراغت و سرگرمی نقاشی می‌کشد.
برای خود آرزوهایی دارد واجازه نمی‌دهد مشکلات، اراده‌اش را سست کنند چراکه سختی‌ها را جزئی از زندگی می‌بیند که شخصیت انسان را می‌سازد. «فله» همیشه سعی می‌کند برای اطرافیانش مفید باشد و تاجایی که امکانش است به دیگران ببخشد زیرا که بخشش را موجب غناء روح و افزایش قدرت نوآوری می داند.» [العربیه]
در عربستان‌سعودی زندگی «فولا» در قالب آگهی‌ها و تبلیغات انیمیشنی نمایش داده می‌شود، مثلا عروسکی را نشان می‌دهند که نماز صبحش را می‌خواند، برای اینکه دوستش را غافلگیر کند برایش کیک درست می‌کند و یا وقت خواب کتاب می‌خواند. این صحنه‌ها طراحی شده‌اند تا ارزش‌های مورد اعتقاد و رفتارهای «فولا» را نشان دهند.
اغلب تبلیغات «فولا» با آواز خواندن «فولا» به زبان عربی آغاز می‌شوند وعموما در این تبلیغات لوازم روزمره «فولا» نشان داده می‌شود، مثلا یک گروه از هنرمندان سوریه‌ای را نشان می‌دهند که وسایل، لوازم التحریر، کیف و کفش «فولا» را نمایش می‌دهند.
«فولا» روند رو به رشد تجاری‌سازی اسلامی
مجموعه دیگری ازتبلیغات تجاری هستند که «فولا» را خانوده دوست، دارای روابط خوب اجتماعی و مقید به ارزش‌ها هستند لذا در تبلیغات می‌بینیم که هشدار می‌دهند وقتی «فولا» را بیرون از خانه می‌برید چادر جدیدش را فراموش نکنید. [patheos]
سایت «یواس تودی» با اشاره به فروش بالای «فولا» درتفسیری از این پدیده عروسکی می‌گوید: در جهانی که با یک فرایند بزرگ جهانی شدن اقتصادی مواجه است، «فولا» نمایانگر یک روند رو به رشد تجاری‌سازی اسلام است. [ustoday]
«صبری عمرالکثیری» مدیر اجرایی موسسه toy triangle group و نماینده شرکت نیوبوی در خاورمیانه است در پاسخ به شایعاتی با عنوان «تجارت به نام دین با عروسک فولا» می‌گوید: «مسلما منافع ما تجاری است اما این ایده را به عنوان جایگزین عروسک‌های خارجی برای دختران عرب و مسلمان طرح کردیم و هدف در بحث اشاعه تربیتی بود نه سوء‌استفاده.»
منبع: مهر
