پایگاه خبری تحلیلی فناوری های نرم و فرهنگی رصد و تحلیلی بر وضعیت صنایع فرهنگی و خلاق
– پس شما معتقدید در زمینه اقتصاد فرهنگ و با تمرکز بر اقتصاد زیارت متأسفانه هنوز کار مهمی در مشهد انجام نشده است؟
هنوز کسی در این زمینه کاری نکرده است. این کار یک نفره انجام نمی‌شود. عرض من این است که شما ببینید اطراف حرم مطهر قیمت مغازه چقدر است؟ هر متر از مکان تجاری چقدر ارزش دارد؟ خیلی از این مغازه‌ها به طور ناگهانی این ارزش را پیدا کرده‌اند. با توجه به رشد بسیار زیاد قیمت‌ها از گذشته تا کنون یک تولید کننده چگونه می‌تواند چنین موقعیتی را برای خودش ایجاد کند؟ اینجا دیگر دولت باید برای حل این مشکل کمک کند. حتی شهرداری یا تا حدودی آستان قدس.
– به نظر شما صنایع فرهنگی چقدر می‌تواند در بحث اقتصاد زیارت مؤثر باشد؟
ببینید اگر این اتفاق‌ها در حوزه زیارت و زائر بخواهد محقق شود نیاز به یک مدیریت واحد داریم. اگر یک مدیریت کلان در این زمینه موجود بود طبیعتاً در برنامه اجرای خودش همه این موارد را لحاظ می‌کرد. چون منابع و ظرفیت‌ها و همه آنچه در تصمیم‌گیری و اجرا لازم است در اختیار یک تصمیم‌گیرنده بود. در این حالت، شرایط تحقق آن اهداف بسیار آسان بود.
در حال حاضر این انتظار را عمدتاً بخش خصوصی دارد در حالی که بخش خصوصی می‌تواند به عنوان یکی از عوامل شکل‌گیری این اتفاق مبارک باشد. بنابر این صنایع فرهنگی مؤثر است ولی برای شکل‌گیری آن و تحقق اقتصاد فرهنگ نیازمند یک مدیریت کلان و یکپارچه هستیم. یک هماهنگی جمعی لازم داریم تا هر کدام از مجموعه‌هایی که نقش دارند وظیفه خود را به درستی ایفا کنند.
– به خصوصی‌سازی در این زمینه بپردازیم. به نظر شما خصوصی‌سازی صنایع و خدماتی که مربوط به حوزه زیارت می‌شود چه فرصت‌هایی را در اختیار ما قرار می‌دهد؟
در مورد خصوصی‌سازی باید دقیق‌تر به آن توجه کنیم. در کشوری که بیش از 80 درصد منابع دست دولت است با این شرایط ما نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که اتفاق فوق‌العاده‌ای رخ دهد؛ چون کشورهایی که در خصوصی‌سازی توفیق دارند بیش از 80 درصد منابع دست بخش خصوصی است. اصلاً شاخص‌های بخش خصوصی برای فعالیت با بخش دولتی فرق می‌کند. بخش خصوصی چون از جیب می‌خورد همه چیز باید نفع داشته باشد اگر همه و یا 80 درصد اقتصاد خصوصی باشد همه چیز بر پایه منافع واقعی شکل پیدا می‌کند ولی این مسئله در بخش دولتی خیلی مهم نیست.
– به عنوان آخرین سؤال بفرمایید که نسبت مکان‌های گردشگری و تفریحی با شهر مذهبی در بحث اقتصاد زیارت چیست؟
ببینید ما در اینجا دو مسأله داریم، یکی اینکه بررسی کنیم و ببینیم آیا از این فضاهای گردشگری البته از جنس تفریح سالم در شهرمان به اندازه کافی وجود دارد یا خیر؟ که به این منظور باید به شاخص‌های استاندارد مربوطه مراجعه کنیم. من از این منظر فعلاً ورود پیدا نمی‌کنم. در واقع باید گفت شهری که شهر کاملی است باید تمام ویژگی‌های کمال در آن باشد. اما بحث دیگر این است که شما سرمایه‌ای به عنوان زیارت امام رضا(ع) دارید. این مسئله اقتضائات خاص خودش را دارد. مثلاً اقتضای زیارت این است که اگر زیارتی با معرفت انجام شود اثر خاص خودش را بر زائر می‌گذارد. در روایت داریم امام صادق(ع) می‌فرمایند یکی از فرزندان من در توس به شهادت می‌رسد و کسی که او را زیارت کند من دست او را می‌گیرم و وارد بهشت می‌شود. معنای آن این است که هر کس در این فضای معنوی زیارتی می‌آید اصلاً جوهره‌اش تغییر می‌کند. به شرطی که این زیارت به شکل درستی صورت بگیرد. اگر از این منظر به بحث مورد نظر ورود پیدا بکنید بسیاری از جذابیت‌های موجود در شهرمان می‌تواند جذابیت‌های همسو باشد. چطور کشوری مثل ایتالیا شهری به نام رم ایالتی به نام واتیکان می‌آید در دل خودش یک فضای نشر معارف مسیحیت را پیاده‌سازی می‌کند و کاملاً یک فعالیت اقتصادی است. کسی که برای بازدید به آنجا می رود اولاً باید با پوشش خاص باشد و آداب خاصی را رعایت کند و اتفاقاً عده زیادی گردشگر به آنجا سر می‌زند. در خصوص زیارت اتفاقی که می‌افتد این است که گردشگر در این فضا با معرفت می‌شود خوب آیا این مسئله به معنای آن است که ما اقتصادی فکر نکنیم؟ چنین حرفی نادرست است. یکی از دوستان می‌گفت زائری از کشور کویت به او گفته بود من صدهزار دلار پول با خودم آورده بودم. چند روز هم مشهد بودم و حتی در حد هزار دلار هم چیزی برای عرضه کردن نداشتید که خریداری کنم. این مسأله جای تأمل بسیار دارد.
منبع:دبیرخانه شورای عالی فرهنگی آستان قدس رضوی
