روایت آمدن فناوری به خانه و اخراج زنان از آشپزخانه

به گزارش فناوری فرهنگی،پذیرش دنیایی مملو از مظاهر تکنولوژی در سال‌های اخیر چندان هم عجیب به نظر نمی‌رسد. زمانی صحبت از دورکاری و انجام کارهای مرتبط با شغل و حرفه در محیط خانه یا هر محیطی خارج از محل کار در معنای خاص خود بود اما حالا میزان پیشرفت تکنولوژی به حدی رسیده که اشخاص به راحتی می‌توانند در محیط کار خود یا هر مکانی جز خانه‌‌شان مستقر شوند و بسیاری از امور مربوط به منزل خود از کنترل در ورودی گرفته تا احتمالاً امور آشپزی و مراقبت از فرزندشان را بدون حضور فیزیکی در خانه انجام دهند. در این میان سوال مهم این است که این سطح از تکنولوژی نوین در لوازم خانگی و اصطلاحاً زندگی ماشینی چه تاثیری بر زندگی اجتماعی و به صورت خاص بر زندگی و حقوق زنان گذاشته است؟ سعی بر این است که در سطور آینده به این پرسش، پاسخ داده شود.

زنان تولید نمی‌کنند ولی سوژه تولیدات هستند

بهتر است نگاهی اجمالی به تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان تکنولوژی نوین بیندازیم. آمارها در سطح هر کشوری مؤید این مساله است که زنان نقش وسیعی در تولید این‌ محصولات ندارند. به عبارت دیگر اشتغال در دنیای تکنولوژی مانند بسیاری دیگر از حوزه‌های کسب و کار، بعد از بروز، بنا بر توجیهات مختلف در اختیار مردان قرار گرفت. اما تولید محصولات تکنولوژیک نه به صورت برابر ولی تا حدودی توانسته دنیای زنانه را نیز پوشش دهد که این نشان از شناخت نیازهای زنانه دارد. ساخت نرم‌افزارهایی برای کنترل سلامت زنان یا برنامه‌هایی که به وسیله‌ آن مزاحمت‌های خیابانی نسبت به یک زن به اطلاع خویشان یا دوستان او می‌رسد تا کمکی به او شود، از مصادیق این ادعاست.
اما در خصوص بحث حاضر که به لوازم خانگی ارتباط دارد، نکته‌ حائز اهمیت شناخت دنیایی است که زنانه نامیده می‌شود و مربوط به وظایف زن در مقام مادر و همسر است. ذکر این نکته ضروری است که در دنیای امروز با دگرگونی تقسیم کار، امور مربوط به منزل تماماً بر دوش زن نیست و مردان نیز در این عرصه مشارکت دارند و باید داشته باشند؛ ولی ساخت وسایلی که بتواند امور مربوط به داخل خانه را از جمله آشپزی، شست‌وشو، تمیز کردن و غیره را به حداقل حضور و دخالت فیزیکی برساند هم خالی از فایده و بی‌تاثیر نیست و در این زمینه به طور عمده شاهد دو نوع تاثیر هستیم.

دورکاری معکوس

اولین تاثیر همان‌گونه که در ابتدای نوشته به آن اشاره شد، مفهومی است که شاید بتوان نام آن را دورکاری معکوس گذاشت که این پدیده در نهایت منجر به دگرگونی نقش زنان و باز تعریف آنان در سطح خانواده و جامعه می‌شود. زنی در محل کارش نشسته و ناگهان زنگ هشدار تلفن همراهش به صدا درمی‌آید و بلافاصله بعد از آن احتمالاً از بروز خطری که فرزندش را داخل خانه تهدید می‌کرده، جلوگیری می‌کند. این امر به دلیل صرفه‌جویی در وقتی که فراهم می‌آورد موجب می‌شود زن حضور حداکثری در محیط کار خود داشته باشد و بهانه‌هایی که به موجب آن دستمزد نابرابر یا سایر محرومیت‌ها را برای یک زن در محیط شغلی ایجاد می‌کرد، به حداقل برساند. این حضور گسترده‌تر محدود به عرصه‌ اقتصادی نمی‌شود بلکه حوزه‌های مشارکت اجتماعی و سیاسی زنان را نیز دربر می‌گیرد. چه بسا زنان آگاهی که بر حسب انتخاب خود شغلی نداشته باشند اما در عین حال تمایل دارند صدای خود را به گوش همنوعان‌شان برسانند و به نوعی خواهان فعالیت مدنی در سطح جامعه باشند. وجود تکنولوژی نوین خود عاملی می‌شود تا این حضور عمیق‌تر شود.

تصویر کامل‌تر یک مادر

از طرف دیگر وجود چنین وسایلی حضور حداکثری زنان را در خانه نیز فراهم می‌کند. در این وضعیت زن دیگر شخصی نیست که غالب وقت خود را در آشپزخانه بگذراند یا دائماً مشغول رفت و روب باشد بلکه می‌تواند تصویر کامل‌تری از یک مادر را به نمایش بگذارد. به عبارت دیگر فناوری‌های حوزه لوازم خانگی باعث می‌شود زنان، مادرتر شوند و وقت بیشتری برای تربیت فرزندان خود داشته باشند.
اما موضوع مهمی که وجود دارد کشش زنان به تکنولوژی‌های نوین است. به نظر می‌رسد نوعی ترس دافعه‌ای وجود داشته باشد که استفاده زنان از این وسایل را کمتر کند و از این روست که آشتی زنان با دنیای تکنولوژیک مهم‌ترین رکن در تاثیرگذاری تحول در تعریف نقش زنان با استفاده از تکنولوژی است. در این راه، چیزهایی هست که نباید فراموش‌مان شود مثل اینکه اولین کامپیوتر جهان توسط شش زن برنامه‌نویسی شد

منبع:ماهنامه پیوست