پایگاه خبری تحلیلی فناوری های نرم و فرهنگی رصد و تحلیلی بر وضعیت صنایع فرهنگی و خلاق
به گزارش فناوری فرهنگی، حوزه صنایع فرهنگی و خلاق (CCIs) با داشتن درآمد ۵۵۳٫۹ میلیارد یورویی، ۴٫۲ درصد از تولید ناخالص داخلی اروپا را به خود اختصاص داده است. این بخش، پس از بخشهای ساخت و ساز و خدمات غذائی و نوشیدنی (مانند بارها و رستورانها)، سومین کارفرمای بزرگ به شمار می‌رود.
گردش مالی (میلیارد یورو) – سال۲۰۱۲
استخدام
بیش از 7 میلیون نفر از مردم اروپا به‌صورت مستقیم یا غیر مستقیم در فعالیت های فرهنگی و خلاق استخدام می شوند که این رقم، ۳٫۳% از جمعیت فعال اتحادیه اروپا را شامل می شود. هنرهای نمایشی (۱۲۳۴۵۰۰)، هنرهای تجسمی (۱۲۳۱۵۰۰) و موسیقی (۱۱۶۸۰۰۰)هر یک بیش از یک میلیون نفر را در استخدام خود دارند و به دنبال آنها، صنایع تبلیغاتی با ۸۱۸۰۰۰ نفر، حوزه کتاب با ۶۴۶۰۰۰ نفر و حوزه فیلم با ۶۴۱۰۰۰ نفر در رده های بعد جای دارند.
آمار استخدام (هزار نفر)
جمع افراد حاضر در مشاغل و بازارها، پس از حذف افرادی که دو بار شمارش شده اند، برآورد شده است. در مورد بازارها، جمع ارقام، یعنی ۵۵۴٫۷ میلیارد یورو، از جمع کل، یعنی ۵۳۵٫۹ میلیارد یورو، فراتر است. مثلاً، موسیقی زنده، هم جزو هنرهای نمایشی و هم جزو حوزه موسیقی به شمار می رود (روششناسی را ببینید).
۱۱ بازار فرهنگی و خلاق در EU28
محک زنی صنایع فرهنگی و خلاق
از نقطه نظر مشاغل، تعداد افرادی که در صنایع CCI به کار مشغول‌اند با کارمندان صنایع غذائی و نوشیدنی برابر است. صنایع CCI حدود ۲٫۵ برابر بیشتر از سازندگان خودرو و ۵ برابر بیشتر از صنایع شیمیائی برای افراد کار ایجاد می کنند.
استخدام (هزار نفر) در سال۲۰۱۲
پیشگامان و رهبری
اروپا پیشگامان بینالمللی بسیاری داشته است و برای نمونه در زمینه شرکت های با اندازه متوسط و شرکت‌های تازه تأسیس موفق، به شکوفایی رسیده است.
۱۱ بازار در یک نگاه؛ درآمدی بیش از مجموع بخش های صنعت
جمع درآمد ۱۱ بخش صنعتی خلاق و فرهنگی برابر با ۵۳۵٫۹ میلیارد یورو است.
در سال ۲۰۱۲، سه حوزه بزرگ فعالیت عبارت بودند از حوزه هنرهای تجسمی با درآمد 127 میلیارد یورو، حوزه تبلیغات با درآمد 93میلیارد یورو و حوزه تلویزیون با درآمد 90 میلیارد یورو که در کنار هم بیش از نصف درآمد صنایع CCI را به خود اختصاص دادند. در این مدت، جمع درآمد حاصل از انتشار روزنامه، مجله و کتاب، 107 میلیارد یورو بود.
۱۱ حوزه مورد بررسی حوزه های متمایزی هستند اما هنوز ارتباطات زیادی بین آنها تقریباً در همه سطوح زنجیره تأمین وجود دارد. ممکن است از رمانی که به شکل کتاب نوشته می شود در فیلم یا بازی ویدئویی استفاده شود یا اثری موزیکال به شکل فیلم، نمایش یا ضبط آلبوم مورد استفاده قرار گیرد. در سطح ایجاد آثار هنری نیز همپوشانی ها بین نویسندگان، آهنگسازان، هنرمندان تجسمی، طراحان، کارگردانان، فیلم‌نامه نویسان و نویسندگان رخ می دهد و در سطح تولید، این همپوشانی‌ها بین تلویزیون و فیلم، هنرهای تجسمی و بازی های ویدئویی و همچنین در سطح توزیع، با ظهور پلتفورم های مختلف برای توزیع رسانه های ترکیبی رخ می دهد. بخش تبلیغات نزدیک‌ترین ارتباط کاری را با اکثر این بازارها دارد. درآمد حاصل از تبلیغات بخش مهمی از جریان درآمد رادیو، تلویزیون و روزنامه هاست. فناوری های دیجیتال این ارتباطات را تقویت کردهاند و همکاری بین این بخش ها را شتاب داده اند.
گردش مالی (میلیارد یورو)
صنعتی پویا با رشد سریع حتی در تنگناهای اقتصادی
انعطافپذیری و بِساز بودن (بهبودپذیری) اقتصاد خلاق در طول بحران اقتصادی مشهود بود: تولید شغل در صنایع CCI به‌طور متوسط به میزان ۳٫۵% در سال بین سال‌های ۲۰۰۰ و ۲۰۰۷ رشد داشت و حتی بین سال های ۲۰۰۸ و ۲۰۱۲ نیز (با وجود افت ۰٫۷ درصدی تعداد مشاغل در بقیه بخش های اقتصادی) به رشد خود ادامه داد.
ظرفیت آزاد نشده استخدام افراد نوجوان
در بین صنایع CCI اروپا، بزرگ‌ترین کارفرمایان عبارت بودند از هنرهای تجسمی، هنرهای نمایشی و صنعت موسیقی. این صنایع با هم در حدود نصف کل مشاغل CCI اتحادیه اروپا را در سال ۲۰۱۲ به خود اختصاص دادند.
تعداد مشاغل
فعالیت های خلاق سهم قابل توجهی در استخدام نوجوانان دارد
در سال ۲۰۱۳، به‌طور متوسط تعداد افراد بین ۱۵ تا ۲۹ سال که در استخدام بخش فرهنگی و فعالیت های خلاق بودند، از بخشهای دیگر بیشتر بود (۱۹٫۱% از کل استخدام در صنایع CCI در برابر استخدام ۱۸٫۶ درصدی در سایر بخش ها). در اروپای شرقی و مرکزی، این روند مشهودتر است. در این مناطق، سهم افراد جوان در اقتصاد خلاق به‌طور متوسط به میزان ۱٫۳% نسبت به سایر بخش های اقتصادی بیشتر است. برآوردهای ملی در انگلستان و فرانسه نشان می دهند که نسبت افراد جوانی که در استخدام صنایع خلاق در این کشورها هستند به‌طور قابل توجهی بیشتر از کل اقتصاد اروپای غربی است. در انگلستان، افراد با سن ۲۲ تا ۲۹ سال، ۲۲٫۶% از مشاغل بخش فعالیت های خلاق را در اختیار دارند و افراد با سن بیشتر به‌طور متوسط سهمی ۲۲٫۳ درصدی در کل اقتصاد دارند.
به گزارش هیئت نظارت خوشه اروپا، در سال ۲۰۱۰ منطقه پاریس پس از منطقه لندن بزرگ، دومین مرکز اصلی اروپا برای مشاغل خلاق بود.
سهم استخدام افراد زیر ۳۵ سال در صنایع خلاق این کلان‌شهر برخوردار از کلاس جهانی، ۴۱٫۴ درصد بود، اما سهم این افراد از مشاغل مربوط به فعالیت‌های وسیعتر اقتصادی، تنها ۳۶٫۷% بود.
این برآوردها بر دو روند همگرای زیر تأکید می‌کنند:
- بخش های فرهنگی و فعالیت های خلاق، برای افراد جوان به‌شدت جاذبه دارند.
- حوزه های فرهنگی و فعالیت های خلاق، از کارکنان جوان استقبال می کنند و آنها را به آسانی جذب می کنند.
به همین دو دلیل، صنایع فرهنگی و فعالیت های خلاق باید نقش راهبردی خود را در بازیابی اقتصاد و رشد اروپا، به‌ویژه در ارائه فرصت های شغلی و کاری برای جوانان اروپایی که از وضعیت عدم استخدام در اتحادیه اروپا به‌شدت متأثر هستند ایفا کنند.
پیشگامان اروپا
اروپا به لطف تراکم جمعیتی، بازار قوی فرهنگی، میراث فرهنگی جهانی و استعداد خلاقیت خود تا مدت های طولانی موطن پیشگامان صنایع خلاق بوده است. بسیاری از کسب‌وکارهای اروپا در قالب شرکت‌های مشهور بینالمللی، شرکت های با اندازه متوسط، یا شرکت‌های تازه تأسیس موفق، پیشتازان جهانی در این عرصه هستند.
پیشتازان صنعت موسیقی، شرکت Universal است که همین رهبری را شرکت Endmol در صنعت تلویزیون دارد. گروه Hachette Book ادعا می کند که بالاترین رده را در نشر کتاب دارد. شرکت های Ubisoft و Supercell در بازی های ویدئویی و شرکت Publicis و WPP در عرصه تبلیغات ادعایی مشابه دارند. همچنین، اروپا مرکز اصلی خلاقیت است و در آنجا مدل های جدید کسب‌وکار، پس از ایجاد و توسعه، آزمایش می شوند. همین کار در مدل های کسب‌وکار Spotify سوئد و Deezer فرانسه در خدمات موسیقی برخط (آنلاین) انجام می شود. این اقدامات داستانهای موفقیت رایجی هستند که زائیده ذهن کارآفرینان اروپائی‌اند. برخی از پیشگامان اروپائی از طریق بسط فعالیت های خود در چند بخش بازار خود را رشد داده اند. گروه Vivendi در خط مقدم تولید و نشر آثار موسیقی قرار دارد، کاری که Bertelsman در حوزه رسانه و کتاب انجام می دهد. صنعت سینمای اروپا از نظر تعداد تولید فیلم و پشت سر صنعت فیلم هندوستان و ایالات‌متحده در رده سوم جای دارد و از نظر صادرات فیلم، پس از ایالات‌متحده در رده دوم است. همچنین در اروپا تعداد شرکت های با اندازه متوسط مثلاً در عرصه تلویزیون، موسیقی، بازیهای ویدئویی و معماری قابل‌توجه است و شاید اروپا پیشگام جهانی نوظهور در آینده باشد. این شرکت ها در سایه راهبردهای تجاری به‌شدت رقابتی و شکوفایی خلاقیت خود، کارکنان شایسته را جذب می کنند، استعدادهای خلاق را کشف می کنند و فرصت های جدیدی را در بازارهای جهانی جستجو می کنند؛ اما نباید خود خوشنود بود. دولت های زیادی در سرتاسر دنیا متوجه اقتصاد برتر و ظرفیت استخدام شرکت های خلاق شده اند و درصدد هستند تا صنایع فرهنگی خود را از طریق خط‌مشی‌های هدفمند توسعه دهند. اگرچه امروزه اروپا مرکز اصلی این اقدامات است، اما با رقابت بیامانی از سوی کشورهای توسعه‌یافته و نیز کشورهای درحال‌توسعه مواجه است. دولت ها با استقرار ابزارهای سیاسی، از کاهش مالیات گرفته تا سرمایه گذاری دولتی، در هر کجا که ممکن باشد درصدد هستند فعالیت های با ارزش افزوده بالا را جذب کنند. مثال بارز این موضوع دولت کِبِک در کاناداست. این دولت کاهش ۳۷٫۵ درصدی مالیات را برای طراحان بازی های ویدئویی پیشنهاد داد. در بین سال های ۲۰۰۸ و ۲۰۱۰، استخدام در بخش بازی های ویدئویی به میزان ۳۳% رشد داشت. در همین مدت، مشاغل زیادی در صنعت بازی های ویدئویی انگلستان از دست رفت و بزرگ‌ترین شرکت های فراملیتی، سهم زیادی از فعالیت های خود را روانه کبک کردند.
بنابراین سیاستگذاران اتحادیه اروپا باید به این رقابت جهانی واکنش نشان دهند و سیاست هایی را برگزینند که تضمین‌کننده بقای اروپا در نقش پیشگام جهانی در عرصه اقتصاد خلاق باشند.
استحکام بخشیدن به فعالیت های خلاق در خوشه های منطقه‌ای اروپا
اگرچه شمار کمی از حوزه ها از قبیل حوزه بازی های ویدئویی، در خطر برون‌سپاری (واگذاری مشاغل به بیرون از مرزها) هستند، بیشتر مشاغل در حوزه فعالیت های فرهنگی و خلاق توسط کارکنان و تولیدکنندگانی انجام می‌شوند که در درون مرزهای اروپا مستقر هستند و در مشاغلی کار می‌کنند که ارتباط بسیار نزدیکی با اقتصاد محلی دارند، مانند کارکنان موزه ها، هنرمندان هنرهای تجسمی، فیلم‌نامه نویسان، دی جی ها، خانه های نمایش، روزنامه نگاران و معماران. در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۰ انجام شد، هیئت نظارت خوشه اروپائی ارتباط نزدیکی را بین توسعه فعالیت های اقتصادی فرهنگی و خلاق و رونق منطقه‌ای نشان داد.
مناطقی که تمرکز فعالیت های خلاق در آنها زیاد بود، مناطقی بودند که در طول نابسامانی اقتصادی سال ۲۰۰۸ بیشترین انعطافپذیری را داشتند. لندن و پاریس بالاترین تراکم استخدام را در فعالیت های خلاق دارند و این وضعیت را به‌خوبی حفظ کردهاند. همین کار را رم، استکهلم، مادرید، مونیخ و بوداپست انجام دادند، در حالی که شهرهای با اندازه متوسط و نواحی روستایی از این نابسامانی بیشتر رنج بردند.
صنایع CCI را به دلیل انعطاف‌پذیری‌شان مؤلفه‌های کلیدی توسعه اقتصاد محلی درنظرگرفته می‌گیرند و این روند روزافزون است. این صنایع در تقاطع هنر، کسب‌وکار و فناوری، نقش کاتالیست و موتور نوآوری را بازی می کنند و منافع حاصله از آنها، حوزه وسیع‌تری از اقتصاد را تقویت می کند.
منبع: فصلنامه اقتصاد خلاق
