روزگار سرآمده «فرش ایرانی»/ دست‌بافته‌های عشایر همچنان بکر است

حمید کاظم‌نیا مدیر کارگاه آموزشی دست‌بافته‌های عشایری در گفتگو با خبرنگار مهر از احیای دست‌بافته‌های عشایری خبر داد و گفت: انقلاب صنعتی در ایران که همزمان با دوران حکومت رضا شاه اتفاق افتاد، زمینه را برای رشد کارخانه‌ها و از بین رفتن منسوجات سنتی، از جمله دست بافته‌های عشایری فراهم کرد. به این جهت، ۱۷ سال پیش، مرکز تحقیقاتی و فرهنگی دست‌بافته‌های عشایری شکل گرفت و من و همکارانم کوشیدیم تا این طرح‌ها و این دست‌بافته‌ها را احیا کنیم و علاوه بر احیا و بافت آن به آموزش هم بپردازیم. از آن زمان تاکنون، بافندگان بسیاری آموزش دیده و به تولید گلیم و جاجیم و دیگر زیراندازهای عشایری پرداخته‌اند.

مدیر این کارگاه آموزشی ضمن اشاره به استقبال خارجی‌ها از دست‌بافته‌های عشایری بیان کرد: ما در بافت طرح‌های عشایری از پشم گوسفند و رنگ‌های طبیعی استفاده می‌کنیم. این مساله، همچنین بکر بودن طرح‌های عشایری باعث توجه بازرگانان و مخاطبان خارجی به این نوع دست‌بافته‌ها شده است.

سلیقه مردم دنیا تغییر کرده است

این کارشناس صنایع دستی معتقد است: دیگر فرش ایرانی، جذابیت پیشین را برای خارجی‌ها ندارد؛ برای مثال یک روز بازار هامبورگ، شبیه بازار فرش تهران یا تبریز بود اما امروز آلمانی‌ها ترجیح می‌دهند فرش هندی و پاکستانی بخرند و رغبت چندانی به فرش ایرانی ندارند. آمریکایی هم سال‌هاست که به محصول ایرانی روی خوش نشان نمی‌دهند.

کاظم‌نیا در ادامه و با اشاره به این‌که هنوز طرح و نقش دست‌بافته‌های عشایری تقلید نشده گفت: چین و هند و پاکستان، طرح و نقش فرش ایرانی را تقلید کرده‌اند. ضمن این‌که سلیقه مردم دنیا تغییر کرده و دیگر طرح‌های شلوغ و رنگ‌های گرم را نمی‌پسندند.

وی ادامه داد: با این وجود هنوز دست بافته‌های عشایری مورد تقلید قرار نگرفته و طرفداران خاص خود را دارد. خود ما سالانه ۶۰۰ متر جاجیم و گلیم تولید می‌کنیم که ۵۰۰ متر آن صادر می‌شود. به عبارتی ما در عین توجه به اصالت، سلیقه مخاطب امروز را هم در نظر می‌گیریم.

تنوع صنایع دستی ایرانی و لزوم توجه به سلیقه بازار

این تولیدکننده عمده دست‌بافته‌های عشایری به تنوع صنایع دستی ایران اشاره و بیان کرد: صنایع دستی ایران به دلیل تنوع قومی در این کشور از گوناگونی بیشتری نسبت به دیگر کشورهای جهان برخوردار است و گل سرسبد صنایع دستی سرزمین ما بافته‌ها و زیراندازهای سنتی است تا آنجا که تنوع در شیوه بافت این دستبافته‌ها باعث شده آثاری کاملا متمایز و متنوع به وجود آید که می‌توان به انواع دستبافته‌های گره خورده چون قالی و گره نخورده از انوع مختلف پودبافی مثل گلیم و پیچ بافی چون سوماک اشاره کرد.

کاظم‌نیا با اشاره به اهمیت دست‌بافته‌های استان آذربایجان شرقی گفت: در شهرها و استان‌های مختلف و در میان اقوام گوناگون ایرانی، انواع قالی، گلیم، جاجیم، ورنی و سوماک با کیفیت بسیار مرغوب تولید می‌شود ولی به جرات می‌توان گفت آذربایجان در این مورد از جایگاه خاصی برخوردار است و در میان انوع مختلف سوماک و جاجیم، ایل شاهسون در ردیف نخست قرار دارد.

به گفته او آنچه موجب بالارفتن صادرات فرش و دست بافته‌های ایران به دیگر کشورها می‌شود، بازاریابی و شناخت مخاطب است و این کار به مطالعه و پژوهش نیاز دارد. برای مثال، سلیقه مخاطب امروز تغییر کرده و دیگر قطع‌های بزرگ و متعارف و رنگ‌های گرم و طرح‌های شلوغ طرفدار ندارد پس ما نمی‌توانیم بدون توجه به بازار امروز به تولید بپردازیم و انتطار داشته باشیم، تولیدات‌مان از فروش خوبی برخوردار شوند.